Bài giảng Vật lý Khối 6 - Bài 18: Sự nở vì nhiệt của các chất rắn

 Các chất dãn nở vì nhiệt như thế nào? Sự nóng chảy, sự đông đặc, sự bay hơi, sự ngưng tụ là gì? Làm thế nào để tìm hiểu tác động của một yếu tố lên một hiện tượng khi có nhiều yếu tố cùng tác động một lúc? Làm thế nào để kiểm tra một dự đoán?Chương II: NHIỆT HỌC Các chất dãn nở vì nhiệt như thế nào? Sự nóng chảy, sự đông đặc, sự bay hơi, sự ngưng tụ là gì? Làm thế nào để tìm hiểu tác động của một yếu tố lên một hiện tượng khi có nhiều yếu tố cùng tác động một lúc? Làm thế nào để kiểm tra một dự đoán?Chương II: NHIỆT HỌCEpphen (1832- 1923 ) Tháp Epphen làm bằng thép cao 320m, do kĩ sư người Pháp thiết kế. Tháp được xây dựng năm 1889 tại quảng trường Mars, nhân dịp hội chợ quốc tế lần thứ nhất tại Pari. Chương II: NHIỆT HỌCTháp EpphenChương II: NHIỆT HỌCTháng 7Tháng 101-01-189001-07-1890Tháp Epphen (Eiffel) ở Pari, Thủ đô nước Pháp là tháp bằng thép nổi tiếng thế giới. Các phép đo chiều cao tháp vào ngày 01/01/1890 và ngày 01/07/1890 cho thấy, trong vòng 6 tháng tháp cao thêm hơn 10cm. Tại sao lại có sự kì lạ đó? Chẳng lẽ một cái tháp bằng thép lại có thể “lớn lên” được hay sao? BÀI 18:SỰ NỞ VÌ NHIỆT CỦA CHẤT RẮN1. Làm thí nghiệm: Dùng dụng cụ vẽ ở hình 18.1. Trứơc khi hơ nóng quả cầu bằng kim lọai, thử thả xem quả cầu có lọt qua vòng kim loại không. Nhận xét.Dùng đèn cồn hơ nóng quả cầu kim loại trong 3 phút, rồi thử thả xem quả cầu có lọt qua vòng kim loại nữa không. Nhậnxét.- Nhúng quả cầu đã được hơ nóng vào nước lạnh, rồi thử thả cho nó lọt qua vòng kim loại. Nhận xét. Làm thí nghiệm: H18.1 SGK Bước 1:Khi chưa hơ nóng quả cầu bằng kim loại, thả xem quảcầu có lọt qua vòng kim loại không ? Nhận xét.50100150200Cm3250-Bước 2: Dùng đèn cồn hơ nóng quả cầu kim loại, rồi thả xem quả cầu có lọt qua vòng kim loại nữa không ? Nhận xét.- Bước 3: Nhúng quả cầu đã được hơ nóng vào nước lạnh, rồi thả xem quả cầu có lọt qua vòng kim loại không. Nhận xétNHẬN XÉT KẾT QUẢ THÍ NGHIỆMLần thí nghiệmThả quả cầu vào vòng kim loại trước khi hơ nóngHơ nóng quả cầu rồi thả vào vòng kim loạiNhúng quả cầu vào nước lạnh rồi thả vào vòng kim loạiQuả cầu có lọt qua vòng kim lọai không?Có Có khôngC1: Tại sao khi hơ nóng, quả cầu lại không lọt qua vòng kim loại?C2: Tại sao sau khi được nhúng vào nước lạnh, quả cầu lại lọt qua vòng kim loại? Khi bị hơ nóng, quả cầu nở ra nên không lọt qua vòng kim loại được. Sau khi nhúng vào chậu nước lạnh, quả cầu co lại nên có thể lọt qua vòng kim loại. C3: Chọn từ thích hợp trong khung để điền vào chỗ trống của các câu sau :tănglạnh đinóng lênlạnh đitănggiảm3. Kết luậna) Thể tích quả cầu (1) khi quả cầu nóng lên.b) Thể tích quả cầu giảm khi quả cầu (2) ..Chất rắn.. .. khi nóng lên, .. khi lạnh đi.nở raco lại3. Kết luậnNhômĐồngSắtChấtChiều dài ban đầuChiều dài tăng thêm khi nhiệt độ tăng thêm 500CNhôm100cm0.12cmĐồng100cm0.086cmSắt100cm0.060cmC4: Từ bảng trên có thể rút ra nhận xét gì về sự nở vì nhiệt của các chất rắn khác nhau?Các chất rắn khác nhau, nở vì nhiệt khác nhau4.Vận dụng: Các em tự làmC5: Ở đầu cán (chuôi) dao, liềm bằng gỗ, thường có một đai bằng sắt gọi là cái khâu dùng để giữ chặt lưỡi dao, liềm. Tại sao khi lắp khâu người thợ rèn phải nung nóng khâu rồi mới tra vào cán?KhâuKhâuCánLưỡiTRẢ LỜI C5: Phải nung nóng khâu dao, liềm vì khi được nung nóng, khâu nở ra dễ lắp vào cán, khi nguội đi khâu co lại xiết chặt vào cán.Nung cho chiếc vòng nở rộng ra.C6: Hãy nghĩ cách làm cho quả cầu trong thí nghiệm H18.1, dù đang nóng vẫn có thể lọt qua vòng kim loại.Trả lời C7:Ở Pháp tháng 1 là mùa đông, cònTháng 7 là mùa hạ * Chất rắn nở ra khi nóng lên, co lại khi lạnh đi. * Các chất rắn khác nhau nở vì nhiệt khác nhau. GHI NHỚc. Khối lượng riêng của vật tăng. BÀI TẬP : 1. Hiện tượng nào xảy ra khi nung nóng một vật rắn:d. Khối lượng riêng của vật giảm.a. Khối lượng vật tăng.b. Khối lượng vật giảm d. 2. Một lọ thủy tinh được đậy bằng nút thủy tinh. Nút bị kẹt, hỏi phải mở nút bằng cách nào?a. Hơ nóng nút.b. Hơ nóng đáy lọ.c. Hơ nóng cả nút và cổ lọ.d. Hơ nóng cổ lọ. d. 3.Khi làm lạnh một vật rắn thì khối lượng riêng của vật rắn tăng vì: a.Khối lượng của vật tăng. ; b.Thể tích của vật tăng. c. Thể tích của vật gỉam. d. Khối lượng của vật tăng đồng thời thể tích của vật giảm.4.Trong các cách sắp xếp các chất nào vì nhiệt tỏa ít tớinhiều sau đây, cách nào là đúng? a.Nhôm, đồng, sắt. ; b. Sắt, đồng, nhôm. c. Sắt, nhôm, đồng. ; d. đồng, nhôm, sắt.5.Một vật nóng lên thì nở ra, lạnh đi thì co lại, khi đó khối lượng của vật: a. Không thay đổi. b. Tăng khi nhiệt độ tăng. C. Giảm khi nhiệt độ giảm. d. Cả câu B và câu C đều đúng. c. b. a.*Tại sao trên đường ray xe lửa, mặt đường bê tông,..người ta không làm một đường thẳng dài mà làm từng đoạn?Vì để khi gặp nóng thì đường nở dài ra mà không bị gấp khúcVậy sau này khi các em muốn làm nghề kỹ sư xây dưng, cầu đường,... thì các em phải nắm rõ nguyên tắc của sự nở vì nhiệt của chất rắn như thế nào để mà vận dụng cho có hiệu quả.CÓ THỂ EM CHƯA BIẾT*Bêtông (là ximăng trộn với nước và cát, đá) nở vì nhiệt như thép. Nhờ đó mà các trụ bêtông cốt thép không bị nứt khi nhiệt độ ngoài trời thay đổi.HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ* Đối với bài học này.- Đọc phần: “Có thể em chưa biết”;- Làm lại các câu C1 đến C7.Làm bài tập 18.1→ 18.5/ SBT- trang 22.*Đối với bài học tiếp theo:- Xem và chuẩn bị trước tiết 22 :“SỰ NỞ VÌ NHIỆT CỦA CHẤT LỎNG”Chất lỏng gặp nóng hoặc lạnh có hiện tượng giống như chất rắn không? – Các chất lỏng khác nhau sự nở vì nhiệt của chúng như thế nào?