Bài giảng môn Ngữ văn Lớp 6 - Bài 6: Chữa lỗi dùng từ

KIÓM TRA BµI CòCâu 1: HiÖn t­ượng chuyÓn nghÜa cña tõ lµ g×?(4đ) Câu 2: Tìm hai từ chỉ bộ phận cơ thể người và kể ra một số ví dụ về sự chuyển nghĩa của chúng?(6đ) ĐÁP ÁNCÂU 1:Từ có thể có một nghĩa hay nhiều nghĩa.Từ nhiều nghĩa là kết quả của hiện tượng chuyển nghĩa:+ Nghĩa gốc: là nghĩa xuất hiện từ đầu, làm cơ sở hình thành các nghĩa khác.+ Nghĩa chuyển là nghĩa được hình thành trên cơ sở của nghĩa gốc.CÂU 2: - Hai từ chỉ bộ phận cơ thể người: chân, tay. - Sự chuyển nghĩa:+ chân: chân bàn, chân núi, chân tường + tay: tay súng, tay áo, tay ăn chơi . Ch÷a lçi dïng tõTiÕng ViÖt:I. Một số lỗi thường gặp1. Lỗi lặp từ a. Gậy tre, chông tre chống lại sắt thép của quân thù. Tre xung phong vào xe tăng đại bác. Tre giữ làng, giữ nước, giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín.Tre hi sinh để bảo vệ con người. Tre, anh hùng lao động! Tre, anh hùng chiến đấu! (Thép Mới) * Ví dụ: a. Gậy tre, chông tre chống lại sắt thép của quân thù. Tre xung phong vào xe tăng đại bác. Tre giữ làng, giữ nước, giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín.Tre hi sinh để bảo vệ con người.Tre, anh hùng lao động!Tre, anh hùng chiến đấu! ( Thép Mới) Ví dụ:tre: (7 lần)giữ: (4 lần)anh hùng: (2 lần) ->Có chủ ý nhằm nhÊn m¹nh ý, kh¼ng ®Þnh vai trß cña tre, t¹o nhÞp ®iÖu hµi hoµ lµm cho c©u v¨n ®Ëm chÊt th¬. PhÐp lÆp tu tõ (§iÖp ng÷)a. Tõ ng÷ lÆp l¹i: b.Truyện dân gian thường có nhiều chi tiết tưởng tượng kì ảo nên em rất thích đọc truyện dân gian. Ví dụ:TruyÖn d©n gian: 2 lần-> Khiến câu văn lủng củng, nhàm chán, lặp từ không cung cấp thông tin mới, không vì mục đích nghệ thuật.b. Tõ ng÷ lÆp l¹i: Lçi lÆp tõ.Tuần 6 – Tiết 23Ch÷a lçi dïng tõTiÕng ViÖt:* Nguyên nhân+ Thiếu sự cân nhắc khi dùng từ.+ Vốn từ nghèo nàn.+ Khả năng diễn đạt kém.+ Bỏ từ lặp hoặc bỏ từ lặp rồi dùng từ ngữ khác thay thế.+ Đảo cấu trúc câu.* Cách sửaCh÷a c©u b.C¸ch 1: §¶o cÊu tróc c©u + Bá côm tõ thõa: TruyÖn d©n gian V× truyÖn d©n gian cã nhiÒu chi tiÕt tưởng tượng k× ¶o nªn em rÊt thÝch ®äc. Em rÊt thÝch ®äc truyÖn d©n gian v× truyÖn cã nhiÒu chi tiÕt tưởng tượng k× ¶o.C¸ch 3: Thªm quan hÖ tõ v× vµo trước c©u + Bá côm tõ thõa TruyÖn d©n gian C¸ch 2: Bỏ cụm từ thừa TruyÖn d©n gian hoặc bỏ cụm từ thừa và thay cụm từ đó bằng từ khác:- Truyện dân gian có nhiều chi tiết tưởng tượng kì ảo nên em rất thích đọc thể loại này.- Truyện dân gian có nhiều chi tiết tưởng tượng kì ảo nên em rất thích đọc nó.Điểm giống: đều có từ ngữ được lặp lại trong đoạn văn hoặc câu văn.THẢO LUẬN NHÓM: Nêu điểm giống và khác nhau giữa lỗi lặp từ và nghệ thuật tu từ “điệp ngữ”. ĐÁP ÁNb. Điểm khác: Lỗi lặp từ: - Sử dụng từ thiếu cân nhắc, nghèo vốn từ, chưa biết diễn đạt.- Tác động: Nghèo thông tin, đoạn văn câu văn lủng củng, gây cảm giác nặng nề cho người đọc, người nghe.Nghệ thuật điệp ngữ: - Sử dụng từ lựa chọn có mục đích, tinh tế.- Tác động: Có giá trị biểu cảm cao, nhấn mạnh ý, lôi cuốn người đọc, người nghe.Ch÷a lçi dïng tõTiÕng ViÖt:2. Lẫn lộn các từ gần âm.* Ví dụa. Ngày mai, chúng em sẽ đi thăm quan Viện bảo tàng của tỉnh.b. Ông hoạ sĩ già nhấp nháy bộ ria mép quen thuộc. a. Ngày mai, chúng em sẽ đi Viện bảo tàng của tỉnh.b. Ông hoạ sĩ già bộ ria mép quen thuộc. Ví dụ:- Thay thăm quan = tham quan ( xem tận mắt để mở rộng hiểu biết hoặc học tập kinh nghiệm).tham quan mấp máythăm quannhấp nháy- Thay nhấp nháy = mấp máy ( cử động khẽ và liên tiếp).Ch÷a lçi dïng tõTiÕng ViÖt:* Nguyên nhân+ Do không nhớ chính xác hình thức ngữ âm.+ Do không hiểu đúng nghĩa của từ. + Tìm hiểu rõ nghĩa của từ.+ Phải nhớ chính xác hình thức ngữ âm.* Cách sửaThừa cụm từ “con vua” vì từ “công chúa” đã hàm nghĩa con gái của vua.Bài tập nhanh: Phát hiện và chữa lỗi dùng từ trong các trường hợp sau: Lí Thông rất muốn lấy được công chúa con vua nhưng không làm sao chữa được cho công chúa hết câm.b. Tiếng đàn của Thạch Sanh vừa cất lên thì quân sĩ mười tám nước lủn củn tay chân, không còn nghĩ được gì đến chuyện đánh nhau nữa.c. Hai cô chị không hay biết gì hết, khấp khểnh mừng thầm, chắc mẩm chuyến này được thay em làm bà trạng.ĐÁP ÁNb. Từ “bủn rủn” (cử động không nổi do gân cốt như rã rời ra) nhầm thành “lủn củn” (ngắn đến mức khó coi).c. Từ “khấp khởi” (vui mừng rộn rã nhưng kín đáo trong lòng) nhầm thành “khấp khểnh” (sự vật không đều đặn, không bằng phẳng, không khớp nhau).Ch÷a lçi dïng tõTiÕng ViÖt:3. Tác hại của việc lặp từ, lẫn lộn các từ gần âm: Làm cho lời văn đơn điệu, nghèo nàn, không đúng với ý định diễn đạt của người nói.Từ gần âm dễ lẫn Nghĩa của từlinh độngsinh độngcó cách xử lí tuy vẫn dựa vào nguyên tắc nhưng linh hoạt, không máy móc.đầy sự sống với nhiều dạng, nhiều vẻ khác nhau.lãng mạnlãng mạng, lãn mạncó tư tưởng lí tưởng hóa hiện thực và nuôi nhiều ước mơ về tương lai xã hội.không có trong tiếng Việt.xán lạnsáng lạng, sán lạnrực rỡ, tươi sáng, có triển vọng tốt.không có trong tiếng Việt.khắc phục khuất phụcvượt qua, thắng được những cản trở.chịu hoặc làm cho phải chịu từ bỏ ý chí đấu tranh và tuân theo sự chi phối của một thế lực nào đó.ác cảmmặc cảmcó những cảm nghĩ xấu về một người hay một việc gì đó.tự phát có những cảm nghĩ thầm kín, thấy mình không bằng mọi người.ngoan cườngngoan cốkiên quyết và bền bỉ chiến đấu đến cùng.giữ đến cùng, không chịu từ bỏ ý nghĩ, hành động sai trái của mình, mặc dù bị phản đối mạnh mẽ.* Bài tập1- (SGK – Tr.68): Hãy lược bỏ những từ ngữ trùng lặp trong các câu sau: a. Bạn Lan là một lớp trưởng gương mẫu nên cả lớp ai cũng đều rất lấy làm quý mến bạn Lan. b. Sau khi nghe cô giáo kể câu chuyện ấy, chúng tôi ai cũng thích những nhân vật trong câu chuyện này vì những nhân vật ấy đều là những nhân vật có phẩm chất đạo đức tốt đẹp. c. Quá trình vượt núi cao cũng là quá trình con người trưởng thành, lớn lên.Tuần 6 - TiÕt 23: Ch÷a lçi dïng tõTiÕng ViÖt:II. LuyÖn tËp.* Bài tập1- (SGK – Tr.68): Hãy lược bỏ những từ ngữ trùng lặp trong các câu sau: a. Bạn Lan là một lớp trưởng gương mẫu nên cả lớp ai cũng đều rất lấy làm quý mến bạn Lan. C©u söa: Lan là một lớp trưởng gương mẫu nên cả lớp đều rất quý mến. * Bài tập1- (SGK – Tr.68): Hãy lược bỏ những từ ngữ trùng lặp trong các câu sau:b. Sau khi nghe cô giáo kể câu chuyện ấy, chúng tôi ai cũng thích những nhân vật trong câu chuyện này vì những nhân vật ấy đều là những nhân vật có phẩm chất đạo đức tốt đẹp. Bá c¸c tõ c©u chuyÖn Êy ( VÞ trÝ 1 )- Thay c©u chuyÖn nµy = c©u chuyÖn Êy.Thay nh÷ng nh©n vËt Êy = ®¹i tõ hä- Thay nh÷ng nh©n vËt = nh÷ng người.C©u söa: Sau khi nghe cô giáo kể, chúng tôi ai cũng thích những nhân vật trong câu chuyện Êy vì hä đều là những người có phẩm chất đạo đức tốt đẹp.* Bài tập1- (SGK – Tr.68): Hãy lược bỏ những từ ngữ trùng lặp trong các câu sau:c. Quá trình vượt núi cao cũng là quá trình con người trưởng thành, lớn lên. Bá c¸c tõ lín lªn ( cùng nghÜa víi tõ trưởng thµnh)C©u söa: Quá trình vượt núi cao cũng là quá trình con người trưởng thành.Bµi 6 – TiÕt 23: Ch÷a lçi dïng tõTiÕng ViÖt:II. LuyÖn tËp.Bµi tËp 1( SGK/ 68 )Bµi tËp 2( SGK/ 69 )\ Bài tập 2: Thay từ dùng sai trong câu sau bằng từ khác. Nguyên nhân chủ yếu của việc dùng sai là gì?a. Tiếng Việt có khả năng diễn tả linh động mọi trạng thái tình cảm của con người.b. Có một số bạn còn bàng quang với lớp.c. Vùng này còn khá nhiều thủ tục như:ma chay, cưới xin đều cỗ bàn linh đình; ốm không đi bệnh viện mà ở nhà cúng bái \Bài tập 2: Thay từ dùng sai trong câu sau bằng từ khác. Nguyên nhân chủ yếu của việc dùng sai là gì?a Tiếng Việt có khả năng diễn tả linh động mọi trạng thái tình cảm của con người.a.Thay từ linh động = sinh động+ linh động: là không quá phụ thuộc vào nguyên tắc.+ sinh động : có khả năng gợi hình ảnh, dáng vẻ khác nhau phù hợp với hiện thực đời sống.\Bài tập 2: Thay từ dùng sai trong câu sau bằng từ khác. Nguyên nhân chủ yếu của việc dùng sai là gì?b. Có một số bạn còn bàng quang với lớp. Thay bàng quang = bàng quan+ Bàng quang: là bọng chứa nước tiểu.+ Bàng quan: Đứng ngoài cuộc mà nhìn, coi là không có quan hệ với mình.Bài tập 2: Thay từ dùng sai trong câu sau bằng từ khác. Nguyên nhân chủ yếu của việc dùng sai là gì?c. Vùng này còn khá nhiều thủ tục như:ma chay, cưới xin đều cỗ bàn linh đình; ốm không đi bệnh viện mà ở nhà cúng bái Thay thủ tục = hủ tục+ Thủ tục: những việc phải làm theo quy định.+ Hủ tục: Phong tục đã lỗi thời.a.Thay từ linh động = sinh độngb.Thay bàng quang = bàng quanc.Thay thủ tục = hủ tụcBài tập 2Nguyên nhân: Do lẫn lộn từ gần âm, nhí kh«ng chÝnh x¸c h×nh thøc ng÷ ©m.Bµi 6 – TiÕt 23: Ch÷a lçi dïng tõTiÕng ViÖt:B. LuyÖn tËp. Bµi tËp 1( SGK/ 68 )Bµi tËp 2( SGK/ 69 )Bµi tËp 3 (Bæ sung) Bài tập 3:Ph¸t hiÖn lçi sai vÒ dïng tõ vµ ch÷a c¸c lçi trong nh÷ng câu sau:C©u m¾c lỗiLçi saiCâu chữa lại.1. Trong số những truyền thuyết em thích thì em thích nhất truyền thuyết Thánh Gióng.2. Cuộc giao tranh giữa Sơn Tinh và Thuỷ Tinh diễn ra rất ác nghiệt. Lặp từ1. Trong số những truyền thuyết đã học, em thích nhất truyện Thánh Gióng.Lẫn lộn từ gần âm2. Cuộc giao tranh giữa Sơn Tinh và Thuỷ Tinh diễn ra rất ác liệt. ( Hoặc quyết liệt ).Chó ý: Tr¸nh lÆp tõ mét c¸ch v« ý thøc, khiÕn cho lêi v¨n trë nªn nÆng nÒ, lñng cñng, dµi dßng. Ph¶i hiÓu ®óng nghÜa cña tõ- ChØ dïng tõ khi m×nh nhí chÝnh x¸c h×nh thøc ng÷ ©m cña nã.