Bài giảng môn Ngữ văn Lớp 6 - Tiết 82: Tiếng Việt - So sánh (Tiếp theo)

TIẾT 82- TIẾNG VIỆTSO SÁNH (TT)Khởi độngMẸAnh, emÔng, bàMẸAnh, emÔng, bàMẸAnh, emÔng, bàMẸAnh, emÔng, bà TIẾT 82- TV : SO SÁNH (TIẾP THEO) TIẾT 82- TV : SO SÁNH (TIẾP THEO)2. Nhận xétI. Các kiểu so sánh1. Ví dụNhững ngôi sao thức ngoài kiaChẳng bằng mẹ đã thức vì chúng conĐêm nay con ngủ giấc trònMẹ là ngọn gió của con suốt đời. (Trần Quốc Minh)a. Tìm phép so sánh có trong khổ thơ trên?b. Hãy xác định vế A, vế B, từ so sánh, phương diện so sánh trong các phép so sánh trên?Thảo luận nhóm bàn- 4 phút TIẾT 82- TV : SO SÁNH (TIẾP THEO)I. Các kiểu so sánh1. Ví dụ2. Nhận xétNhững ngôi sao thức ngoài kiaChẳng bằng mẹ đã thức vì chúng conĐêm nay con ngủ giấc trònMẹ là ngọn gió của con suốt đời. (Trần Quốc Minh)Vế APhương diện so sánhTừ so sánhVế BNhững ngôi saothứcChẳng bằngmẹMẹlàngọn gió của con Các từ ngữ so sánh ở hai phép so sánh trên có gì khác nhau?Chẳng bằng: So sánh không ngang bằng.Là: So sánh ngang bằng.Những ngôi sao thức ngoài kiaChẳng bằng mẹ đã thức vì chúng conĐêm nay con ngủ giấc trònMẹ là ngọn gió của con suốt đời. (Trần Quốc Minh) TIẾT 82- TV : SO SÁNH (TIẾP THEO)*Mô hình của 2 kiểu so sánh:- So sánh không ngang bằng (hơn, kém): A không bằng BSo sánh ngang bằng: A là B. I. Các kiểu so sánh1. Ví dụ2. Nhận xétTìm thêm những từ ngữ chỉ ý so sánh ngang bằng hoặc không ngang bằng?Các từ so sánhLà, như, y như, giống như, tựa như là, bao nhiêu, bấy nhiêu So sánh ngang bằngHơn, hơn là, không bằng, chưa bằng, chẳng bằng,kém .So sánh không ngang bằngNhững ngôi sao thức ngoài kiaChẳng bằng mẹ đã thức vì chúng conĐêm nay con ngủ giấc trònMẹ là ngọn gió của con suốt đời. (Trần Quốc Minh) TIẾT 82- TV : SO SÁNH (TIẾP THEO)I. Các kiểu so sánh1. Ví dụ2. Nhận xétDựa vào sự phân tích ví dụ ở trên em hãy cho biết so sánh có mấy kiểu?3. Kết luậnCó hai kiểu so sánh:So sánh ngang bằng.So sánh không ngang bằng. TIẾT 82-TV : SO SÁNH (TIẾP THEO)I. Các kiểu so sánh1. Ví dụ2. Nhận xétBài tập nhanh: Tìm phép so sánh trong các ví dụ sau, đó là kiểu so sánh nào?Tiếng hát trong như tiếng hát xa Trăng lồng cổ thụ, bóng lồng hoa b) 	Ai ơi đừng bỏ ruộng hoang Bao nhiêu tấc đất tấc vàng bấy nhiêu So sánh ngang bằng So sánh ngang bằngII.Tác dụng của so sánh 1. Ví dụMỗi chiếc lá rụng có một linh hồn riêng, một tâm tình riêng, một cảm giác riêng. Có chiếc mũi tên nhọn, tự cành cây rơi cắm phập xuống đất cho xong chuyện, cho xong một đời lạnh lùng, thản nhiên, không thương tiếc, không do dự vẩn vơ. Có chiếc lá con chim bị lảo đảo mấy vòng trên không, rồi cố gượng ngoi đầu lên, hay giữ thăng bằng cho chậm tới cái giây nằm phơi trên mặt đất. Có chiếc lá nhẹ nhàng khoan khoái đùa bỡn, múa may với làn gió thoảng, thầm bảo rằng sự đẹp của vạn vật chỉ ở hiện tại: cả một thời quá khứ dài dằng dặc của chiếc lá trên cành cây một vài giây bay lượn, nếu sự bay lượn ấy có vẻ đẹp nên thơ. Có chiếc lá như sợ hãi, ngần ngại rụt rè, rồi như gần tới mặt đất, còn cất mình muốn bay trở lại cành. Có chiếc lá đầy âu yếm rơi bám vào một bông hoa thơm, hay đến mơn trớn một ngọn cỏ xanh mềm mại.Tìm phép so sánh trong đoạn văn trên?Trong đoạn văn trên sự vật nào được đem ra so sánh và so sánh trong hoàn cảnh nào?- Sự vật được đem ra so sánh là những chiếc lá (Sự vật vô tri vô giác) trong hoàn cảnh đã rụng (đã rời cành, đã hết nhựa) kết thúc một kiếp sống theo quy luật tự nhiên.tựanhưnhưnhưnhưkhông bằng TIẾT 82- TV : SO SÁNH (TIẾP THEO)2. Nhận xét TIẾT 82- TV : SO SÁNH (TIẾP THEO) II. Tác dụng của so sánh1.Ví dụ. 2. Nhận xét: Có chiếc lá tựa mũi tên nhọn, như cho xong chuyện vẩn vơ. Có chiếc lá như con chim bị lảo đảo rồi - Có chiếc lá làn gió thoảng, như thầm bảo rằng Có chiếc lá như sợ hãi rồi như gần tới mặt đất Phép so sánh trong đoạn văn có tác dụng gì trong việc miêu tả sự vật, sự việc? TIẾT 82- TV : SO SÁNH (TIẾP THEO)Có chiếc lá tựa mũi tên nhọn, như cho xong chuyện vẩn vơ. Có chiếc lá như con chim bị lảo đảo rồi - Có chiếc lá làn gió thoảng, như thầm bảo rằng Có chiếc lá như sợ hãi rồi như gần tới mặt đất Phép so sánh trong đoạn văn có tác dụng gì trong việc miêu tả sự vật, sự việc?- Biểu hiện tư tưởng, tình cảm sâu sắc của tác giả Phép so sánh có tác dụng gì đối với việc thể hiện tư tưởng tình cảm của người viết?- Gợi hình, giúp cho việc miêu tả sự vật, sự việc được cụ thể, sinh động-Tạo ra lối nói giàu hàm súc thể hiện quan niệm của tác giả về sự sống và cái chết.II. Tác dụng của so sánh1.Ví dụ. 2. Nhận xét: 3.Kết luận: ghi nhớ -sgk/42* Lưu ý: Cần phân biệt phép so sánh bình thường với phép so sánh có giá trị tu từ.Ví dụ 1: Bình cao bằng Nam Phép so sánh trên có giá trị đối với quá trình nhận thức của con người ( so sánh bình thường).Ví dụ 2: Mẹ già như chuối chín cây Gió lay mẹ rụng con phải mồ côi=> Phép so sánh có giá trị gợi hình, gợi cảm ( so sánh tu từ) Bài tập 1: Chỉ ra các phép so sánh trong những khổ thơ dưới đây. Cho biết chúng thuộc kiểu so sánh nào. Phân tích tác dụng gợi hình, gợi cảm của một phép so sánh mà em thích. c) Anh đội viên mơ màng Như nằm trong giấc mộng Bóng Bác cao lồng lộng Ấm hơn ngọn lửa hồng . a) Quê hương tôi có con sông xanh biếc Nước gương trong soi tóc những hàng tre Tâm hồn tôi là một buổi trưa hè Tỏa nắng xuống lòng sông lấp loáng. III-Luyện tậpThảo luận -5 phúta) Quê hương tôi có con sông xanh biếc Nước gương trong soi tóc những hàng tre Tỏa nắng xuống lòng sông lấp loáng. Tâm hồn tôi là một buổi trưa hè=> So sánh ngang bằng=> Tâm hồn là cái trừu tượng (tâm hồn) được so sánh với một buổi trưa hè là cái cụ thể. Buổi trưa hè gợi một không gian nóng bỏng đầy nắng, gió, tiếng ve, hoa phượng qua đó cho thấy tâm hồn “tôi” rất nhạy cảm, yêu thiên nhiên, yêu quê hương tha thiết.c) Anh đội viên mơ màng nằm trong giấc mộng Bóng Bác cao lồng lộng Ấm ngọn lửa hồng. (Minh Huệ)NhưhơnSo sánh ngang bằng So sánh không ngang bằng=> Anh đội viên mơ màng giống như đang nằm mộng, trong cảnh ấy anh thấy hình ảnh Bác hiện lên thật lớn lao nhưng vô cùng ấm áp. Qua đó cho thấy tình cảm yêu kính của anh bộ đội nói riêng và của tất cả người dân Việt Nam nói chung dành cho Bác, vị cha già kính yêu của dân tộc. 2. Bài tập 2Hãy nêu những câu văn có sử dụng phép so sánh trong bài “vượt thác”- Thuyền rẽ sóng lướt bon bon như đang nhớ núi rừng phải lướt cho nhanh để về cho kịp.Núi cao như đột ngột hiện ra chắn ngang trước mặt.Những động tác thả sào, rút sào rập ràng nhanh như cắt.Dượng Hương Thư như một pho tượng đồng đúc, các bắp thịt cuồn cuộn, hai hàm răng cắn chặt, quai hàm bạnh ra, cặp mắt nảy lửa ghì trên ngọn sào giống như một hiệp sĩ của Trường Sơn oai linh hùng vĩ.Dọc sườn núi, những cây to mọc giữa những bụi lúp xúp nom xa như những cụ già vung tay hô đám con cháu tiến về phía trước.Em hãy nêu tác dụng của phép so sánh trong đoạn miêu tả dượng Hương Thư?Dượng Hương Thư hùng vĩ.(Phép so sánh thể hiện trí tưởng tượng phong phú của tác giả. Hình ảnh nhân vật hiện lên đẹp, khỏe, hào hùng. Thể hiện sức mạnh và khát vọng chinh phục thiên nhiên của con người)Trò chơi: Tiếp sứcC.Luyện tập sau chủ đề: Vận dụngBài 1: Từ bài Sông nước Cà Mau hãy viết đoạn văn miêu tả một dòng sông mà em có dịp quan sát. Đoạn văn có sử dụng biện pháp so sánh?Tiết 82- TV: SO SÁNH (tt)Hướng dẫn về nhàLàm hoàn thiện các bài tập còn lạiNắm vững kiến thức về so sánhChuẩn bị : Bức tranh của em gái tôi.+ Đọc bài và trả lời các câu hỏi sgkBài tập bổ sung làm nhanh: Điền từ chỉ ý so sánh thích hợp vào các câu tục ngữ, thành ngữ.1. Đẹp . hoa.2. Nhanh .. cắt.3. Miệng cười hoa ngâu. Cái khăn đội đầu .. hoa sen.4. Đôi ta . lửa mới nhen, . trăng mới mọc, .. đèn mới khêu.5. Gió thổi .. chổi trời.6. Công cha núi Thái Sơn Nghĩa mẹ .. nước trong nguồn chảy ra.7.Tốt gỗ tốt nước sơn.8. Một giọt máu đào .. ao nước lã.9. Chết trong sống đục.10. Một đêm nằm . một năm ở. như như thể như như như thể như Như là như như hơn hơn hơn bằng