Bài giảng Ngữ văn 6 - Tiết 43: Chỉ từ

Hai cô gái ấy rất xinh đẹp.Đặt câu với những hình ảnh sau.HOẠT ĐỘNG 1: KHỞI ĐỘNGEm bé ấy rất thông minh.HOẠT ĐỘNG 2:HÌNH THÀNH KIẾN THỨC1) Chỉ từ là gì? Ngày xưa có ông vua nọ sai một viên quan đi dò la khắp nước tìm người tài giỏi. Viên quan ấy đã đi nhiều nơi, đến đâu quan cũng ra những câu đố oái oăm để hỏi mọi người. Đã mất nhiều công tìm kiếm nhưng viên quan vẫn chưa thấy có người nào thật lỗi lạc. Một hôm, viên quan đi qua một cánh đồng làng kia, chợt thấy bên vệ đường có hai cha con nhà nọ đang làm ruộng ( ) 	 (Em bé thông minh)Các từ in đậm trong những câu sau bổ sung ý nghĩa cho từ nào? - So sánh các từ và cụm từ sau, từ đó rút ra ý nghĩa của những từ được in đậm: Các từ Các cụm từ Ông vua Ông vua nọ Viên quan Viên quan ấy Làng Làng kia Nhà Nhà nọTHẢO LUẬN NHÓM THEO BÀN (2 phút) Các từ Ông vua Viên quan Làng Nhà Các cụm từ Ông vua nọ Viên quan ấy Làng kia Nhà nọ- Các từ nọ, ấy, kia: bổ nghĩa cho danh từ chỉ sự vật.- Nghĩa của các cụm từ cụ thể hơn, xác định vị trí của sự vật rõ ràng trong không gian. Ví dụ 1Ví dụ 2Viên quan ấy Hồi ấyÔng vua nọ; Nhà nọ Đêm nọ- Giống: Dùng để trỏ vào sự vật, nhằm xác định vị trí của sự vật.- Khác: Xác định vị trí của sự vật trong không gian.Xác định vị trí của sự vật trong thời gian. - So sánh nghĩa của các từ ấy, nọ trong (ví dụ 1) với các từ ấy, nọ trong (ví dụ 2) có điểm nào giống và điểm nào khác? 	?- Xác định chỉ từ trong các ví dụ sau: a) “Nay ta đưa năm mươi con xuống biển, nàng đưa năm mươi con lên núi, chia nhau cai quản các phương”. (Con Rồng, cháu Tiên) b) Sông Tương một dải nông sờ,Bên trông đầu nọ, bên chờ cuối kia. (Truyện Kiều- Nguyễn Du) BÀI TẬP NHANH?- Các chỉ từ ở ví dụ 1, 3 đảm nhiệm chức vụ gì trong câu ? 2) Hoạt động của chỉ từ1) Ngày xưa có ông vua nọ sai một viên quan đi dò la khắp nước tìm người tài giỏi. Viên quan ấy đã đi nhiều nơi, đến đâu cũng ra những câu đố oái oăm để hỏi mọi người. Đã mất nhiều công tìm kiếm nhưng viên quan vẫn chưa thấy người nào thật lỗi lạc. Một hôm, viên quan đi qua một cánh đồng làng kia, chợt thấy bên vệ đường có hai cha con nhà nọ đang làm ruộng [ ]3) Hồi ấy, ở Thanh Hóa có một người làm nghề đánh cá tên là Lê Thận. Một đêm nọ, Thận thả lưới ở một bến vắng như thường lệ. Chỉ từ làm phụ ngữ trong cụm danh từ. Chỉ từ làm trạng ngữ trong câu.?- Tìm chỉ từ trong những câu dưới đây. Xác định chức vụ của chúng trong câu?a) Cuộc chống Mĩ cứu nước của nhân dân ta dù phải kinh qua gian khổ, hi sinh nhiều hơn nữa, song nhất định thắng lợi hoàn toàn. Đó là một điều chắc chắn. (Hồ Chí Minh)Chỉ từ làm chủ ngữ trong câu.Đób) Từ đấy, nước ta chăm nghề trồng trọt, chăn nuôi và có tục ngày Tết làm bánh chưng, bánh giầy. (Bánh chưng, bánh giầy)Chỉ từ làm trạng ngữ trong câu.đấy BÀI TẬP NHANH Ba trái chuối này rất ngon. Hai con mèo kia rất dễ thương.?- Quan sát hình ảnh sau và đặt câu có chỉ từ và xác định vai trò của chỉ từ. Làm phụ ngữ trong cụm danh từ.-> Làm phụ ngữ trong cụm danh từ. Từ . oán nặng thù sâu, hằng năm Thủy Tinh làm mưa gió bão lụt đánh Sơn Tinh. đó -> Chỉ từ làm trạng ngữ.Lang Liêu và mọi người đang gói bánh chưng, bánh giầy. Đó là những nhân vật trong truyền thuyết “ Bánh chưng, bánh giầy”. Chỉ từ làm chủ ngữ trong câu. Sau khi đánh đuổi giặc Minh, Lê Lợi đã trả thanh gươm cho Rùa Vàng.ấy -> Chỉ từ làm phụ ngữ trong cụm danh từ.1) Bài tập 1:?- Tìm chỉ từ trong những câu sau đây. Xác định ý nghĩa và chức vụ của các chỉ từ ấy?Hoạt động 3: Luyện tập a) Vua cha xem qua một lượt rồi dừng lại trước chồng bánh của Lang Liêu, rất vừa ý, bèn gọi lên hỏi. Lang Liêu đem giấc mộng gặp thần ra kể lại. Vua cha ngẫm nghĩ rất lâu rồi chọn hai thứ bánh ấy đem tế Trời, Đất cùng Tiên Vương- Ý nghĩa: vị trí sự vật trong không gian.- Chức vụ: phụ ngữ trong cụm danh từ.1) Bài tập 1: b) Đấy vàng, đây cũng đồng đen Đấy hoa thiên lí, đây sen Tây Hồ.- Ý nghĩa: vị trí sự vật trong không gian.- Chức vụ: chủ ngữ trong câu.- Ý nghĩa: vị trí sự vật trong thời gian.- Chức vụ: trạng ngữ trong câu. d) Từ đó nhuệ khí của nghĩa quân ngày một tăng. 2) Bài tập 2:?- Thay các cụm từ in đậm dưới đây bằng những chỉ từ thích hợp và giải thích vì sao cần thay như vậy? a) Giặc tan vỡ. Đám tàn quân giẫm đạp lên nhau chạy trốn, tráng sĩ đuổi đến chân núi Sóc ( Sóc Sơn). Đến chân núi Sóc, một mình một ngựa, tráng sĩ lên đỉnh núi, cởi giáp sắt bỏ lạy, rồi cả người lẫn ngựa từ từ bay lên trời.( Theo Tháng Gióng) b) Người ta còn nói khi ngựa thét ra lửa, lửa đã thiêu cháy một làng, cho nên làng bị lửa thiêu cháy về sau gọi là làng Cháy.( Theo Tháng Gióng)đấy (đó)đó (ấy) Tránh lặp từ3) Bài tập 3:?- Có thể thay các chỉ từ trong đoạn dưới đây bằng những từ hoặc cụm từ nào không? Rút ra nhận xét tác dụng của chỉ từ. Năm ấy, đến lượt Lí Thông nộp mình. Mẹ con hắn nghĩ kế lừa Thạch Sanh chết thay. Chiều hôm đó, chờ Thạch Sanh kiếm củi về, Lí Thông dọn một mâm cơm rượu thịt ê hề mời ăn, rồi bảo:- Đêm nay, đến phiên anh canh miếu thờ, ngặt vì dở cất mẻ rượu, em chịu khó thay anh, đến sáng thì về.(Thạch Sanh) Không thể thay thế được. Vì chỉ từ xác định vị trí sự vật trong không gian và thời gian. Nhưng truyện cổ tích dân gian lại không xác định được cụ thể thời gian là khi nào.Hoạt động 4: Vận dụngCâu 1: Đặt câu có sử dụng chỉ từ.Cho biết chỉ từ giữ vai trò gì trong câu.Câu 2: Viết đoạn văn khoảng 5 câu, chủ đề tự chọn trong đó có sử dụng chỉ từ. Gạch chân các chỉ từ đó.Hoạt động 5: Tìm tòi, mở rộng ( về nhà)Tìm trong các văn bản đã học có sử dụng chỉ từ và chỉ ra vai trò ngữ pháp của nó.- Kể lại câu chuyện truyền thuyết hoặc cổ tích bằng lời văn của em trong đó có sử dụng chỉ từ. HƯỚNG DẪN TỰ HỌC:1. Hướng dẫn học bài: - Học bài nắm được nội dung bài học ở mục ghi nhớ. - Tìm các chỉ từ trong một truyện dân gian đã học.- Đặt 5 câu có dùng chỉ từ.2. Hướng dẫn soạn bài: Chuẩn bị bài : Luyện nói kể chuyện.( trang 77)Soạn theo hướng dẫn trong sgk.Lập dàn bài theo yêu cầuLuyện nói theo dàn bài: giới thiệu về bản thân, Kể về gia đình mình.Yêu cầu: Nói to, rõ để mọi người đều nghe;Tự tin, tự nhiên, đàng hoàng, mắt nhìn vào mọi người.