Bài giảng Ngữ văn Lớp 6 - Bài 20: Văn bản Bức tranh của em gái tôi (Tạ Duy Anh)

Kiểm tra bài cũTrả lời: Muốn miêu tả được, trước hết người ta phải biết quan sát, rồi từ đó nhận xét, liên tưởng, tưởng tượng, ví von, so sánh .để làm nổi bật lên những đặc điểm tiêu biểu của sự vật? Nêu vai trò của quan sát, tưởng tượng, so sánh và nhận xét trong văn miêu tả? I. Tìm hiểu chung1. Tác giả:- Tạ Duy Anh sinh năm 1959. Quê: Chương Mĩ– Hà Tây.- Là 1 cây bút trẻ xuất hiện trong thời kì đổi mới.- Tác phẩm của ông mang hơi thở của cuộc sống hiện đại2.Tác phẩm: - Xuất xứ: Đạt giải nhì trong cuộc thi viết Tương lai vẫy gọi của báo thiếu niên tiền phong. In trong “Con dế ma”(1999)- Thể loại: truyện ngắn.- Phương thức biểu đạt: tự sự.B.2.b(1) - Nhân vật chính: B: Người anh trai và cô em gái (Kiều Phương – Mèo)- Người kể chuyện: B. Người anh trai- Ngôi kể: A: Ngôi thứ nhất. (2) Tác dụng: Tạo nên sự thân mật, gần gũi giữa người kể và bạn đọc; dễ biểu hiện tâm trạng, ý nghĩ, thái độ của nhân vật đối với những gì xảy ra ở xung quanh & đối với chính mình.II. Đọc – hiểu văn bản1. Đọc, tóm tắt, chú thích a. Đọcb. Tóm tắt (B.2.a)ABa. Mèo tham gia trại thi vẽ tranh quốc tế và đoạt giải nhất .1b. Tôi gọi em gái là Mèo vì em luôn tự bôi bẩn lên mặt và lục lọi đồ vật. 2c. Bí mật của mèo bị lộ, mọi người đều vui mừng, chăm chút cho tài năng của Mèo, tôi lại muốn khóc. 3d. Tôi cùng bố mẹ đi xem tranh và sững người, ngỡ ngàng, hãnh diện sau đó là xấu hổ khi đứng trước bức tranh “Anh trai tôi’’ do Mèo vẽ.4e. Tôi phát hiện em tự chế thuốc vẽ và bí mật theo dõi. 5g. Tôi xem trộm những bức tranh của Mèo và trút ra một tiếng thở dài.61-b, 2-e, 3-c, 4-g, 5-a, 6-d.Bố cục: 3 phầnP 1: Từ đầu .... vui lắm: Tâm trạng người anh trước khi phát hiện tài năng của em gái.P 2: Tiếp .... đi nhận giải: Tâm trạng người anh khi tài năng của em được phát hiện.P 3: Còn lại: Tâm trạng người anh khi đứng trước bức tranh đạt giải.- Tạ Duy Anh - MỘT SỐ TÁC PHẨM CỦA TẠ DUY ANH- Trò đùa của số phận (2008); Lão Khổ (tiểu thuyết, 1992); Hiệp sĩ áo cỏ (truyện vừa thiếu nhi, 1993), Con dế ma (1999), Tâm trạng và thái độ của người anh được miêu tả ở những điểm:Trước khi phát hiện em có tài vẽ.Khi phát hiện ra tài năng của em.Khi đứng trước bức tranh đạt giải của em gái.3. Phân tích3.1. Diễn biến tâm trạng nhân vật người anh trai a. Trước khi tài năng hội họa của em gái được phát hiện Đọc lại đoạn văn đầu + Những chi tiết nào cho thấy thái độ của người anh đối với em gái? Đặt biệt danh cho em là “Mèo”, Nhận xét về em là “mặt nó luôn bị chính nó bôi bẩn”, “hay lục lọi.”; Bí mật theo dõi em pha chế màu vẽ, giọng điệu ra vẻ coi thường “Trời ạ, thì ra nó chế thuốc vẽ” Em nhận xét gì về giọng điệu kể của người anh trong đoạn này? Giọng điệu kẻ cả, coi thường: - “Này, em không để chúng nó yên được à? “Trời ạ, thì ra nó chế thuốc vẽ” Qua đó, cho thấy khi tài năng của em gái chưa được phát hiện, thái độ của người anh như thế nào?-> Đối xử thân mật và thương em nhưng ra vẻ kẻ cả, xem thường em.3.1. Diễn biến tâm trạng nhân vật người anh trai a. Trước khi tài năng hội họa của em gái được phát hiện - Đặt biệt danh cho em là “Mèo”, Nhận xét về em là “mặt nó luôn bị chính nó bôi bẩn”, “hay lục lọi.”; Bí mật theo dõi em pha chế màu vẽ: “Trời ạ, thì ra nó chế thuốc vẽ” -> Giọng điệu kẻ cả, coi thường: => Đối xử thân mật và thương em nhưng ra vẻ kẻ cả, xem thường em.b. Tâm trạng người anh khi thấy tài năng của em gái được phát hiện và khẳng định. Nhờ đâu tài năng của cô em gái được phát hiện?=> Nhờ họa sĩ Tiến LêTừ khi tài năng hội họa được phát hiện, thái độ của mọi người đối với cô em gái như thế nào? Mọi người vui mừng, quan tâm, tạo mọi điều kiện để em phát triển tài năng.* Đọc đoạn văn “Kể từ hôm đó như chọc tức tôi”Tâm trạng và thái độ của người anh được thể hiện qua chi tiết nào?- Cảm thấy mình bất tài nên bị đẩy ra ngoài- Chẳng tìm thấy 1 năng khiếu gì- Không thể thân với Mèo như trước- Xem trộm những bức tranh của Mèo- Cảm thấy nó như chọc tức tôi- Tôi rất khó chịu? Nhận xét tình cảm, thái độ của người anh đối với em gái và với chính mình.-> Với em: Đố kị với tài năng của em gái, không thân thiết, luôn cáu giận, khó chịu với em, tức tối, ghen tỵ.-> Với mình: mặc cảm, tự ti thấy mình bất tài.b. Tâm trạng người anh khi thấy tài năng của em gái được phát hiện và khẳng định. - Cảm thấy mình bất tài nên bị đẩy ra ngoài- Chẳng tìm thấy 1 năng khiếu gì- Không thể thân với Mèo như trước- Xem trộm những bức tranh của Mèo- Cảm thấy nó như chọc tức tôi- Tôi rất khó chịu-> Với em: Đố kị với tài năng của em gái, không thân thiết, luôn cáu giận, khó chịu với em, tức tối, ghen tỵ-> Với mình: mặc cảm, tự ti thấy mình bất tài.c. Tâm trạng người anh khi phát hiện ra bức tranh đạt giải của em gái.? Tìm chi tiết miêu tả bức tranh đoạt giải của Kiều Phương?- Bức chân dung: "Chú bé...mơ mộng"? Tâm trạng của anh khi đứng trước bức tranh đoạt giải của em gái? + Giật sững người + ngạc nhiên, ngỡ ngàng hãnh diện, xấu hổ + muốn khóc .? Hãy giải thích diễn biến tâm trạng ấy của người anh.=>“sững người”, bất ngờ vì em gái vẽ chính cậu và lại vẽ rất đẹp. => “hãnh diện” vì vẻ đẹp của mình trong bức tranh.=>“xấu hổ” vì nhận ra em gái đã vẽ mình bằng tình yêu và lòng nhân hậu, bằng sự tin tưởng ở những điều tốt đẹp của anh trai, trong khi bản thân mình không tốt như em gái vẽ.=> “tôi muốn khóc quá”. -> Hối lỗi? Người anh đã nhận ra điều gì ở cô em gái và bản thân mình ?- em gái: có tâm hồn trong sáng và nhân hậu (dù người anh luôn cáu giận, chọc tức với mình nhưng không hề giận, xa lánh anh)- Bản thân: ích kỉ nhỏ nhen, không xứng đáng với tình cảm em dành cho mìnhc. Tâm trạng người anh khi phát hiện ra bức tranh đạt giải của em gái. + Giật sững người + ngạc nhiên, ngỡ ngàng hãnh diện, xấu hổ + muốn khóc .-> em gái: có tâm hồn trong sáng và nhân hậu (dù người anh luôn cáu giận, chọc tức với mình nhưng không hề giận, xa lánh anh)-> Bản thân: ích kỉ nhỏ nhen, không xứng đáng với tình cảm em dành cho mình* NXC: Người anh nhỏ nhen, đố kị song trước tấm lòng nhân hậu của người em, người anh đó nhận ra phần hạn chế, tự vượt qua bản thân để sống trong sáng, cao đẹp hơn.Bài học: - Ghen tị là thói xấu làm người ta nhỏ bé đi nhất là với em. - Không nên ghen tị trước tài năng của người khác. Cần cố gắng rèn luyện để hoàn thiện bản thân.3.2. Nhân vật Kiều Phương? Tìm các chi tiết miêu tả nhân vật Kiều Phương.- Được gọi là Mèo vì mặt mũi lúc nào cũng lấm lem.- Vui vẻ chấp nhận biệt danh anh trai đạt và còn dùng để xưng hô với bạn bè - Hay lục lọc các đồ vật để khám phá - Thường tự chế thuốc vẽ.- Bức tranh của mèo đều đáng yêu, ngộ nghĩnh và rất độc đáo - Vẽ bức tranh ‘’anh trai tôi’’ đạt giải nhất - Muốn anh đi nhận giải cùng ? Em nhận xét gì về nhân vật Kiều Phương?-> Kiều Phương là một cô bé hồn nhiên, hiếu động, có tài năng hội họa, tình cảm trong sáng và lòng nhân hậu. 3.2. Nhân vật Kiều Phương- Được gọi là Mèo vì mặt mũi lúc nào cũng lấm lem.- Vui vẻ chấp nhận biệt danh anh trai đạt và còn dùng để xưng hô với bạn bè - Hay lục lọc các đồ vật để khám phá - Thường tự chế thuốc vẽ.- Bức tranh của mèo đều đáng yêu, ngộ nghĩnh và rất độc đáo - Vẽ bức tranh ‘’anh trai tôi’’ đạt giải nhất - Muốn anh đi nhận giải cùng -> Kiều Phương là một cô bé hồn nhiên, hiếu động, có tài năng hội họa, tình cảm trong sáng và lòng nhân hậu. 4. Tổng kết4.1. Nghệ thuật:- Miêu tả tâm lí nhân vật tinh tế- Kể chuyện ở ngôi thứ nhất.4.2. Nội dung:Tình cảm trong sáng, hồn nhiên, tâm hồn nhân hậu của người em gái đã giúp người anh nhận ra phần hạn chế của mình.4.3. ghi nhớ ( sgk/35)Bảo vệ môi trường: Em hãy dọn sạch rác bằng cách trả lời các câu hỏi nhé!1. Tác giả của truyện ngắn: Bức tranh của em gái tôi là ai?Tạ Duy Anh2. Truyện “Bức tranh của em gái tôi” được kể theo lời của nhân vật nào?Người anh3. Giữa tài năng hội họa và tấm lòng nhân hậu của Kiều Phương, theo em, điều gì quan trọng hơn? Vì sao?Tình cảm trong sáng và tấm lòng nhân hậu của Kiều Phương quan trong hơn vì nó có sức mạnh cảm hóa, làm cho người anh nhận ra sai lầm của mình4. Truyện: Bức tranh của em gái tôi” sử dụng biện pháp biểu đạt nào là chính?Tự sự5. Kiều Phương là 1 cô bé như thế nào?Kiều Phương là một cô bé hồn nhiên, hiếu động, có tài năng hội họa, tình cảm trong sáng và lòng nhân hậu. 6. Trình tự diễn biến tâm trạng của người anh khi xem bức tranh em gái vẽ mình?+ Giật sững người + ngạc nhiên, ngỡ ngàng hãnh diện, xấu hổ + muốn khóc .HƯỚNG DẪN HỌC Ở NHÀ- Tìm thêm một số câu chuyện hay về tình cảm anh chị em trong gia đình- Sưu tầm một số câu ca dao tục ngữ có chủ đề tương tự- Học bài- Chuẩn bị: Luyện nói miêu tả nhân vật trong tác phẩm văn học. C.1 (SHD/29) Đọc kỹ truyện “ Bức tranh của em gái tôi” -> Miêu tả bằng lời về nhân vật Kiều Phương theo tưởng tượng của em?