Bài giảng Ngữ văn Lớp 6 - Bài 3: Sự việc và nhân vật trong văn tự sự

SỰ VIỆC VÀ NHÂN VẬT TRONG VĂN TỰ SỰI. Đặc điểm của sự việc và nhân vật trong văn tự sự1. Sự việc trong văn tự sựXét ví dụ: Sự việc trong truyền thuyết Sơn Tinh, Thuỷ Tinh1 Vua Hùng kén rể.2Sơn Tinh, Thủy Tinh đến cầu hôn.3Vua Hùng ra điều kiện kén rể.4Sơn Tinh đến trước lấy được Mị Nương.5Thủy Tinh đến sau, không lấy được vợ, nổi giận, dâng nước đánh Sơn Tinh.6Hai bên giao chiến hàng tháng trời, cuối cùng Thủy Tinh thua trận, rút về.7Hằng năm Thủy Tinh lại dâng nước đánh Sơn Tinh nhưng đều thua.8Tráng sĩ nhổ tre bên đường quật vào giặc.9Vua muốn tìm người tài giỏi cứu nước.10Vua Hùng muốn tìm người nối ngôi.1 Vua Hùng kén rể.2Sơn Tinh, Thủy Tinh đến cầu hôn.3Vua Hùng ra điều kiện kén rể.4Sơn Tinh đến trước lấy được Mị Nương.5Thủy Tinh đến sau, không lấy được vợ, nổi giận, dâng nước đánh Sơn Tinh.6Hai bên giao chiến hàng tháng trời, cuối cùng Thủy Tinh thua trận, rút về.7Hằng năm Thủy Tinh lại dâng nước đánh Sơn Tinh nhưng đều thua.Xác định các sự việc khởi đầu, sự việc phát triển, sự việc cao trào và sự việc kết thúc.Vua Hùng kén rể Sơn Tinh và Thủy Tinh đến cầu hônVua Hùng ra điều kiện kén rểSơn Tinh đến trước lấy được vợThủy Tinh đến sau, tức giận, dâng nước đánh Sơn TinhHai bên giao chiến hàng tháng trời, cuối cùng Thủy Tinh thua, rút về.Hàng năm Thủy Tinh lại dâng nước đánh Sơn Tinh nhưng đều thua.=> Sự việc khởi đầu (1)=> Sự việc cao trào (6)=> Sự việc kết thúc (7)=> Sự việc (2,3,4,5) phát triểnI. Đặc điểm của sự việc và nhân vật trong văn tự sự1. Sự việc trong văn tự sựXét ví dụb. Nhận xét:- Các sự việc trong văn tự sự không thể bỏ, đảo trật tự được và được sắp xếp theo một trật tự có ý nghĩa. Sự việc trước giải thích cho sự việc sau. Cứ thế cho đến một kết thúc hợp lý. Sự việc trong văn Tự sự* Phải đảm bảo 6 yếu tố:Ai làm? ( nhân vật là ai)Việc xảy ra ở đâu? (địa điểm)Việc xảy ra lúc nào? (thời gian)Việc xảy ra do đâu? (nguyên nhân)Việc diễn biến như thế nào? (quá trình)Việc kết thúc như thế nào? (kết quả) Hoạt động nhóm đôi (3 phút):Chỉ ra 6 yếu tố đó trong truyện Sơn Tinh, Thủy Tinh6 yếu tố trong truyện Sơn Tinh, Thủy Tinh:Ai làm ? ( nhân vật là ai ?)=> Sơn Tinh, Thủy TinhViệc xảy ra ở đâu? (địa điểm)=> Thành Phong Châu.Việc xảy ra lúc nào ? (thời gian)=> Vào đời Hùng Vương thứ 18.Việc xảy ra do đâu ? (nguyên nhân)=> Sơn Tinh đến trước lấy được Mị Nương, Thủy Tinh đến sau không lấy được vợ nên kéo quân đánh Sơn Tinh.Việc diễn biến như thế nào ? (quá trình)Việc kết thúc như thế nào? (kết quả)=> Thủy Tinh kiệt sức rút quân về nước.I. Đặc điểm của sự việc và nhân vật trong văn tự sự1. Sự việc trong văn tự sựXét ví dụb. Nhận xét:- Sự việc trong văn tự sự phải được trình bày một cách cụ thể: sự việc xảy ra trong thời gian, địa điểm cụ thể, do nhân vật cụ thể thực hiện, có nguyên nhân, diễn biến, kết quả, - Các sự việc trong văn tự sự không thể bỏ, đảo trật tự được và được sắp xếp theo một trật tự có ý nghĩa. Sự việc trước giải thích cho sự việc sau. Cứ thế cho đến một kết thúc hợp lý. 1. Sự việc trong văn tự sựXét ví dụb. Nhận xét:- Sự việc trong văn tự sự phải được trình bày một cách cụ thể: sự việc xảy ra trong thời gian, địa điểm cụ thể, do nhân vật cụ thể thực hiện, có nguyên nhân, diễn biến, kết quả, - Các sự việc trong văn tự sự không thể bỏ, đảo trật tự được và được sắp xếp theo một trật tự có ý nghĩa. Sự việc trước giải thích cho sự việc sau. Cứ thế cho đến một kết thúc hợp lý. - Sự việc và chi tiết trong văn tự sự được lựa chọn cho phù hợp với chủ đề, tư tưởng muốn biểu đạt.LANG LIÊUTHỦY TINHSƠN TINHTHÁNH GIÓNGI. Đặc điểm của sự việc và nhân vật trong văn tự sự1. Sự việc trong văn tự sựXét ví dụb. Nhận xét:c. Kết luận: Ghi nhớ (SGK trang 38)2. Nhân vật trong văn tự sựHOẠT ĐỘNG NHÓM ĐÔI (5P)STTNhân vậtTên gọiLai lịchTài năng, chân dungViệc làm1Vua Hùng2Sơn Tinh3Thủy Tinh4Mị Nương5Lạc HầuCH: Cho biết đâu là nhân vật chính và đâu là nhân vật phụ trong truyện Sơn Tinh, Thủy Tinh và hoàn thành bảng sau:STTNhân vậtTên gọiLai lịchTài năng, chân dungViệc làm1Vua HùngHùng VươngThứ 18Kén rể, ra điều kiện, 2Sơn TinhSơn Tinhở vùng núi Tản ViênVẫy tay về phía đông, Mang sính lễ đến cầu hôn, rước MN về, 3Thủy TinhThủy Tinhở miền biểnHô mưa, gọi gióMang sính lễ đến cầu hôn, kéo quân đánh ST,..4Mị NươngMị NươngCon gái Vua HùngXinh đẹp, hiền dịuTheo ST về núi5Lạc HầuLạc HầuBàn bạc cùng vua HùngI. Đặc điểm của sự việc và nhân vật trong văn tự sự1. Sự việc trong văn tự sự2. Nhân vật trong văn tự sựa. Xét ví dụb. Nhận xét:- Nhân vật trong văn tự sự gồm:+ Nhân vật chính: đóng vai trò chủ yếu trong việc thể hiện tư tưởng của văn bản.+ Nhân vật phụ: Chỉ giúp nhân vật chính hoạt động.- Nhân vật được thể hiện qua các mặt: tên gọi, lai lịch, tính nết, hình dáng,việc làm, * Chú ý:Nhân vật trong văn tự sự:+ Có thể được gọi bằng tên cụ thể:VD: Sơn Tinh, Thủy Tinh, Tấm Cám, Lang Liêu, + Có thể không được gọi bằng tên cụ thể:VD: ông lão đánh cá, cô bé bán diêm, I. Đặc điểm của sự việc và nhân vật trong văn tự sự1. Sự việc trong văn tự sự2. Nhân vật trong văn tự sựa. Xét ví dụb. Nhận xétc. Kết luận: Ghi nhớ (SGK/tr.38)I. Đặc điểm của sự việc và nhân vật trong văn tự sựII. Luyện tậpBài tập 1a. Chỉ ra những việc mà các nhân vật trong truyện Sơn Tinh, Thủy Tinh đã làm:Vua Hùng ..Mị Nương Sơn Tinh Thủy Tinh .b. Nhận xét vai trò, ý nghĩa của các nhân vật.II. Luyện tập1. Bài tập 1a.. Chỉ ra những việc mà các nhân vật trong truyện Sơn Tinh, Thủy Tinh đã làm:Vua Hùng: thử tài Sơn Tinh- Thủy Tinh, ra điều kiện sính lễ.Mị Nương: theo chồng về núi.Sơn Tinh: đến cầu hôn,mang sính lễ đến trước, ngăn chặn dòng nước lũ, giao tranh với Thủy Tinh.Thủy Tinh: đến cầu hôn, mang sính lễ đến sau, dâng nước đánh Sơn Tinh.II. Luyện tập1. Bài tập 1b. Nhận xét vai trò, ý nghĩa của các nhân vật.Sơn Tinh: + Vai trò: là nhân vật chính thể hiện chủ đề. + Ý nghĩa: ước muốn chế ngự thiên tai, lũ lụt.Thủy Tinh: + Vai trò: là nhân vật chính thể hiện chủ đề. + Ý nghĩa: thể hiện sức mạnh tàn phá của thiên tai, lũ lụt.Vua Hùng, Mị Nương: + Vai trò: là nhân vật phụ. + Ý nghĩa: giúp nhân vật chính hoạt động.* Thảo luận (3p)- Nhóm 1: Tại sao truyện lại gọi là Sơn Tinh - Thủy Tinh?Nhóm 2: Nếu đổi tên truyện là Vua Hùng kén rể có được không? Vì sao?Nhóm 3: Nếu đổi tên là: Truyện vua Hùng, Mị Nương, Sơn Tinh và Thủy Tinh có được không? Vì sao?Nhóm 4: Nếu đổi tên là Bài ca chiến công của Sơn Tinh được không? Vì sao?* ĐÁP ÁNNhóm 1: Truyện đặt tên là Sơn Tinh - Thủy Tinh vì: đó là tên hai nhân vật chính của truyện.Nhóm 2: Không đổi được vì truyện sẽ không bộc lộ được chủ đề.Nhóm 3: Cũng không được đổi tên như vậy vì vừa dài dòng vừa đánh đồng các nhân vật chính với nhân vật phụ.Nhóm 4: Có thể đặt tên truyện như vậy vì truyện nhằm ca ngơi chiến thắng của Sơn Tinh và nhân dân ta trong công cuộc đấu tranh chống thiên tai bão lụt xảy ra hàng năm.II. Luyện tập1. Bài tập 12. Bài tập 2Cho nhan đề truyện: Một lần không vâng lời. Hãy tưởng tượng để kể lại một câu chuyện theo nhan đề ấy. Dự định trước các ý sau:+ Nhân vật trong truyện.+ Sự việc trong truyện.+ Diễn biễn các sự việc.Nhân vật:+ Nhân vật chính: Em+ Nhân vật phụ: Mẹ em, cô giáo, bạn cùng lớp Sự việc:VD:Mẹ cho tiền đóng họcGặp bạn , bạn rủ đi đánh điện tửCô giáo điện thoại thông báo em chưa đóng tiền lại bỏ họcMẹ hỏi em không biết giải thích hợp lý khiến mẹ buồn.Em ân hận về những việc làm của mình.Gợi ý: Bài tập trắc nghiệmCâu 1: Nhân vật tự sự được kể như thế nào?Được gọi tên, đặt tênĐược giới thiệu lai lịch,tính tình,hình dáng, tài năng Được kể các việc làm,hành động, ý nghĩ Cả 3 đáp án trên.DBài tập trắc nghiệmCâu 2: Nhân vật chính trong văn bản tự sự có vai trò như thế nào?Được nhắc tới trong văn bảnLà nhân vật thể hiện các sự việcLà nhân vật thể hiện chủ đề tư tưởng của văn bảnLà nhân vật giúp nhân vật khác thể hiện chủ đề tưởng của văn bản.CSơ đồ tư duySự việc và nhân vật trong Văn Tự sựSự việcNhân vậtNhân vậtchínhNhân vật phụVai tròVai tròĐược trình bày cụ thể...Được sắp xếp theo trật tự...DẶN DÒHọc thuộc phần ghi nhớ.Làm hoàn thiện bài tập 2Chuẩn bị bài: Từ mượn