Bài giảng Ngữ văn Lớp 6 (Sách Cánh diều) - Bài 1, Tiết 5: Văn bản "Sự tích Hồ Gươm" - Trường THCS Tô Hiệu

CHÀO CÁC EM HỌC SINH THÂN YÊU 
Ngữ văn 6 
TRÒ CHƠI CHIẾC HỘP BÍ MẬT 
Có 4 chiếc hộp với các màu sắc khác nhau. Mỗi bạn có 1 lượt chọn và trả lời câu hỏi. 
Mỗi đội có 10 giây suy nghĩ để đưa ra câu trả lời. 
Mỗi câu hỏi trả lời đúng đạt 10 điểm, trả lời sai không có điểm. 
LUẬT CHƠI 
HÕt 
giê 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
9 
10 
Phần th ưởng là đ iểm 10 
A. 
XV 
B. 
XIV 
C. 
XIII 
D. 
X 
Tên gọi Hồ G ươ m bắt đầ u từ thế kỉ nào? 
HÕt 
giê 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
9 
10 
Phần th ưởng là đ iểm 10 
A. 
 Vua Lê Hoàn 
B. 
Vua Lê Lợi 
D. 
Vua Lí Công Uẩn 
C. 
Vua Trần Cảnh 
Theo truyền thuyết, tên gọi Hồ G ươ m gắn với vị vua nào? 
HÕt 
giê 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
9 
10 
Em hãy đ iền một số công trình nổi bật ở Hồ G ươ m mà em biết 
Tháp 
Cầu, đền 
Tháp gắn với con vật linh thiêng 
Rủ nhau xem cảnh Kiếm Hồ 
Xem .. 
Tháp gắn với câu th ơ : 
Bên hồ ngọn 
Viết th ơ lên trời xanh 
(Trần Đ ă ng Khoa) 
Xem .. 
Tháp Rùa 
Cầu Thê Húc 
Tháp Bút 
Đền Ngọc S ơ n 
Tr ước khi có tên gọi Hồ G ươ m, hồ có tên là Lục Thủy đúng hay sai? 
Hết giờ 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
9 
10 
SAI 
ĐÚNG 
A. 
Đúng 
B. 
Sai 
Phần th ưởng là một tràng pháo tay giòn giã 
HOẠT ĐỘNG DỰ ÁN 
Nhóm 2 
Nhóm 1 
Điều hành phần đọc, kể, tóm tắt 
Tìm hiểu chung về truyền thuyết “Sự tích Hồ G ươ m” 
1. Đọc và tóm tắt 
I. Tìm hiểu chung 
Chúng ta nên đọc văn bản này với giọng điệu như thế nào? 
Sự việc chính 
1 
2 
3 
4 
Giặc Minh xâm lược, nghĩa quân Lam Sơn nổi dậy chống lại nhiều lần bị thua. 
Ở Thanh Hóa, Lê Thận đánh cá được lưỡi gươm lạ, dâng cho Lê Lợi. 
Lê Lợi nhặt chuôi gươm trên cây, tra vào lưỡi gươm vừa như in . 
Lê Lợi dùng lưỡi gươm thần, đánh đuổi giặc Minh. 
Lê Lợi làm vua, dạo thuyền ở hồ Tả Vọng, Long Quân sai Rùa Vàng đòi lại gươm thần. Từ đó, hồ Tả Vọng mang tên Hồ Gươm. 
5 
Cách đọc 
-To, diễn cảm, đúng giọng nhân vật. 
 Giọng đọc, kể ngạc nhiên, hồi hộp ở đoạn Lê Thận thấy l ưỡi g ươ m; giọng quả quyết, tin t ưởng khi Lê Thận dâng g ươ m cho Lê Lợi. 
1 
2 
3 
4 
5 
11 
2. Văn bản 
- Thể loại: Truyện truyền thuyết ( địa danh). 
1 
2 
- Hoàn cảnh: Thuộc thời đại Hậu Lê=>nguồn gốc Hồ G ươ m, dựng và giữ nước. 
Từ đầu => “đất nước”. Long Quân cho nghĩa quân mượn gươm thần. 
Còn lại - Long Quân đòi lại gươm thần . 
ĐOẠN 2 
ĐOẠN 1 
Ngôi kể: Ngôi thứ ba 
4 
Bố cục: 2 phần 
Phương thức biểu đạt chính: Tự sự 
3 
5 
II. ĐỌC-HIỂU VĂN BẢN 
1. Long Quân cho m ượn g ươ m thần 
 Chi tiết 
Nhận xét 
a.Hoàn cảnh cho m ượn g ươ m 
b.Cách cho m ượn g ươ m 
- Giặc Minh đô hộ, làm nhiều điều bạo ngược. 
- Nghĩa quân Lam Sơn nổi dậy nhưng ngày đầu thế lực non yếu, nhiều lần bị thua. 
=>Toàn dân đoàn kết quyết tâm đánh giặc. Cuộc khởi nghĩa Lam Sơn là chính nghĩa, thuận ý trời, hợp lòng dân. 
* Chi tiết kì ảo: 
- Lê Thận 3 lần kéo lưới đều kéo được thanh sắt. 
- Khi Lê Lợi đến nhà Lê Thận thì thanh sắt tự nhiên sáng rực và có hai chữ “Thuận Thiên”. 
- Lê Lợi trốn giặc Minh qua khu rừng nhặt được chuôi gươm. Lê Lợi tra lưỡi gươm vào chuôi gươm vừa như in. 
c.Sức mạnh của g ươ m thần 
=> Ý nghĩa: Kết quả của sức mạnh đoàn kết toàn dân, của cuộc kháng chiến chính nghĩa sẽ đem đến thắng lợi. 
- Từ khi có gươm thần, nhuệ khí nghĩa quân tăng, quân Minh bạt vía. 
- Gươm thần mở đường cho họ đánh đến lúc không còn một bóng giặc trên đất nước. 
Hoàn cảnh 
 Ý NGHĨA 
+ Con người Việt Nam vốn yêu lao động, hiền lành nhưng khi đất nước lâm nguy, nhân dân sẵn sàng xả thân cứu nước. 
+ Khi đất nước hòa bình, họ muốn cuộc sống bình yên. 
+ Giải thích tên gọi Hồ Gươm (hay Hồ Hoàn Kiếm). 
2. Long Quân đòi lại g ươ m thần 
- Một năm sau đuổi giặc Minh, Lê Lợi đã làm vua, đang dạo quang hồ Tả Vọng. 
- Long Quân sai Rùa Vàng đòi lại gươm thần. 
- Nhiều chi tiết tưởng tượng kì ảo (gươm thần, Rùa Vàng) rất giàu ý nghĩa tượng trưng cho tinh thần đoàn kết, cho hồn thiêng sông núi. 
- Kết cấu chặt chẽ, hấp dẫn (từ lúc nghĩa quân non yếu đến nghĩa quân chiến thắng giặc Minh, Lê Lợi làm vua trả gươm) 
- Ca ngợi tính chất chính nghĩa, tính chất nhân dân, chiến thắng vẻ vang của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn chống giặc Minh xâm lược do Lê Lợi lãnh đạo ở đầu thế kỉ XV. 
- Truyện nhằm giải thích tên gọi hồ Hoàn Kiếm, đồng thời thể hiện khát vọng hòa bình của dân tộc. 
III. TỔNG KẾT 
NGHỆ THUẬT 
NỘI DUNG, Ý NGHĨA 
PHIẾU BÀI TẬP 
CÂU HỎI 
Ý NGHĨA 
Vì sao tác giả dân gian không để Lê Lợi được trực tiếp nhận cả chuôi gươm và lưỡi gươm cùng một lúc? 
Lê Lợi nhận gươm ở Thanh Hóa nhưng lại trả gươm ở Hồ Gươm - Thăng Long. Nếu Lê Lợi trả gươm ở Thanh Hóa thì ý nghĩa của truyền thuyết sẽ khác đi như thế nào? 
........................................................................................................................................................... 
IV. LUYỆN TẬP 
........................................................................................................................................................... 
PHIẾU BÀI TẬP 
CÂU HỎI 
Ý NGHĨA 
Vì sao tác giả dân gian không để Lê Lợi được trực tiếp nhận cả chuôi gươm và lưỡi gươm cùng một lúc? 
Lê Lợi nhận gươm ở Thanh Hóa nhưng lại trả gươm ở Hồ Gươm - Thăng Long. Nếu Lê Lợi trả gươm ở Thanh Hóa thì ý nghĩa của truyền thuyết sẽ khác đi như thế nào? 
IV. LUYỆN TẬP 
Tác giả dân gian muốn để người dân nhận được lưỡi gươm như biểu tượng của sức mạnh của nhân dân. Nhân dân sẽ nguyện đi theo người tài giỏi để chiến đấu chống giặc. 
Lê Lợi đã lên ngôi vua, lấy Thăng Long là nơi đóng đô - đây là trung tâm văn hóa, chính trị của cả nước. Lê Lợi trả gươm ở đây là phù hợp, biểu trưng cho đất nước yêu hòa bình. 
 Nhóm 1: Viết đoạn văn cảm nhận một chi tiết em thích nhất trong truyền thuyết này. 
Nhóm 2: Vẽ tranh, s ư u tầm ảnh về Hồ G ươ m 
Nhóm 3: Làm thơ, s ư u tầm truyền thuyết có hình ảnh “Rùa vàng 
HOẠT ĐỘNG DỰ ÁN