Bài giảng Ngữ văn Lớp 6 (Sách Cánh diều) - Bài 6, Tiết 2: Văn bản "Bài học đường đời đầu tiên"

Tiết 73, 74,75: 
BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN 
( Trích Dế Mèn phiêu lưu kí) 
Tô Hoài 
BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN 
Trích Dế Mèn phiêu lưu kí- Tô Hoài 
1.Tác giả 
Chân dung nhà văn Tô Hoài 
 - Tô Hoài ( 1920-2014), tên khai sinh là Nguyễn Sen, quê ở Hà Nội. 
- Là nhà văn hiện đại Việt Nam có khối lượng tác phẩm phong phú đa dạng gồm nhiều thể loại. 
Em hãy nêu một vài nét về tác giả? 
I. Tìm hiểu chung 
* Một số tác phẩm viết cho thiếu nhi 
- Là nhà văn của thiếu nhi. 
BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN 
Trích Dế Mèn phiêu lưu kí- Tô Hoài 
I. Tìm hiểu chung 
1.Tác giả 
1.Tác giả 
2.Tác phẩm 
2. Tác phẩm 
BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN 
Trích Dế Mèn phiêu lưu kí- Tô Hoài 
1.Tác giả 
- In lần đầu năm 1941. 
- Gồm 10 chương 
- Là tác phẩm đặc sắc và nổi tiếng nhất viết về loài vật dành cho thiếu nhi. 
- Văn bản “ Bài học đường đời đầu tiên” trích trong chương I của tác phẩm. 
3. Đọc và tóm tắt văn bản 
I. Đọc – Tìm hiểu chung 
Em h ãy nêu một vài nét về tác phẩm? 
2.Tác phẩm 
BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN 
Trích Dế Mèn phiêu lưu kí- Tô Hoài 
1.Tác giả 
+ Thể loại: Truyện (đồng thoại) 
3. Đọc và tóm tắt văn bản 
+ Nhân vật chính: Dế Mèn 
+ Ngôi kể: Ngôi thứ nhất ( theo lời kể của dế Mèn) 
I. Đọc – Tìm hiểu chung 
+ PTBĐ: Tự sự, biểu cảm, miêu tả 
2. Tác phẩm 
BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN 
Trích Dế Mèn phiêu lưu kí- Tô Hoài 
1.Tác giả 
3. Đọ c, hiểu c hú thích 
 4 . Bố cục : 
2 đoạn 
Đoạn 1: Từ đầu đứng đầu thiên hạ rồi 
( Bức chân dung tự h ọa của Dế Mèn ) 
Đoạn 2: Còn lại.( Câu chuyện về bài học 
 đường đời đầu tiên của Dế Mèn ) 
I. Đọc – Tìm hiểu chung 
2.Tác phẩm 
BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN 
Trích Dế Mèn phiêu lưu kí- Tô Hoài 
1.Tác giả 
4 . Bố cục: 
2 đoạn 
3. Đọc và tóm tắt văn bản 
II. Tìm hiểu văn bản 
1 . Bức chân dung tự hoạ của 
 Dế Mèn: 
I. Đọc – Tìm hiểu chung 
Tìm các chi tiết miêu tả ngoại hình và hành động của Dế Mèn? 
- Miêu tả một chàng Dế . 
+ Càng: Mẫm bóng 
+ Vuốt: Cứng, nhọn hoắt. 
+ Cánh: Dài tận chấm đuôi 
 một màu nâu bóng mỡ 
+ Đầu: To, nổi từng tảng rất bướng 
+ Răng: Đen nhánh 
+ Râu: Dài, cong. 
*a) Ngoại hình 
Qua cách miêu tả, em nhận thấy hình ảnh Mèn như thế nào? 
BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN 
1 . Bức chân dung tự hoạ của Dế Mèn: 
 - Cường tráng , khỏe mạnh , đ ầy sức sống, tự tin, yêu đời . 
*a) Ngoại hình 
BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN 
1 Bức chân dung tự hoạ củaDế Mèn: 
* Hành động 
 Đạp phanh phách 
 Vũ lên phành phạch 
 Nhai ngoàm ngoạp 
 Trịnh trọng vuốt râu 
 Đi đứng oai vệ rung (râu) 
- Cà khịa (với hàng xóm) 
 Quát nạt (Cào Cào) 
 Đá ghẹo ( Gọng Vó) 
* b) Hành động 
H ung hăng ,k iêu căng, xốc nổi. .. 
Em nhận xét về hành động của Dế Mèn? 
*c) Nghệ thuật miêu tả 
- Từ ngữ đặc sắc gợi tả ( sử dụng các tính từ, động từ). 
 biện pháp nhân hoá, so sánh sinh động. 
=> Miêu tả ngoại hình kết hợp miêu tả hành động của Dế Mèn . 
Nét đẹp 
Kiêu căng,xốc nổi,xem thường mọi người 
hung hăng 
Nét chưa đẹp 
Thảo Luận Nhóm : N êu nét đẹp và chưa đẹp của Dế Mèn. 
Cường tráng, mạnh mẽ, 
 yêu đời, tự tin 
BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN 
Trích Dế Mèn phiêu lưu kí- Tô Hoài 
1. Bức chân dung tự hoạ của Dế Mèn : 
 Bằng biện pháp nhân hoá so sánh sinh động, từ ngữ đặc sắc gợi tả, bức chân dung tự hoạ của Dế Mèn hiện lên thật sống động . Đó là một chàng dế thanh niên cường tráng, mạnh mẽ đầy sức sống nhưng kiêu căng, xốc nổi. 
II. Tìm hiểu văn bản 
BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN 
Trích Dế Mèn phiêu lưu kí- Tô Hoài 
* Dế Mèn cư xử với Dế Choắt 
? Tìm những chi tiết miêu tả hình dáng, tính nết của Dế Choắt? 
2. Bài học đường đời đầu tiên của Dế Mèn 
*Nhân xét 
-Trạc tuổi với Dế Mèn. 
- Người gầy gò, dài lêu nghêu như gã nghiện thuốc phiện. 
- Cánh ngắn ngủn, râu một mẩu, mặt mũi ngẩn ngẩn ngơ ngơ. 
- Hôi như cú mèo. 
- Có lớn mà không có khôn... 
+ Dế Mèn cư xử với Dế Choắt 
- Gọi là Choắt. 
- Xưng hô: “anh- chú mày”. 
- Không giúp đỡ Dế Choắt khi gặp hoạn nạn, còn lớn tiếng mắng mỏ. 
? Tìm và chỉ ra các chi tiết nói về cách cư xử của Dế Mèn với Dế Choắt? 
? Từ cách cư xử đó nhận xét về thái độ của Dế Mèn với Dế Choắt ? 
 Thái độ trịch thượng, k h inh thường bạn, ích kỉ, nhỏ nhen. => Dưới mắt Dế Mèn thì Dế Choắt rất yếu ớt, xấu xí, lười nhác, đáng khinh. 
+ Dế Choắt trong mắt Dế Mèn: 
- Trạc tuổi với Dế Mèn. 
- Người gầy gò, cánh ngắn ngủn, râu một mẩu,mặt mũi ngẩn ngơ,hôi như cú. xấu xí yếu ớt, chưa khôn... 
BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN 
Trích Dế Mèn phiêu lưu kí- Tô Hoài 
2. Bài học đường đời đầu tiên của Dế Mèn 
* Bài học của Dế Mèn . 
 Khi Dế Mèn trêu chị Cốc. 
 cái cò cái vạc,cái Nông 
Ba cái cùng béo,vặt lộng cái nào... 
Cho dù dế Choắt ngăn nhưng dế Mèn ra oai với Choắt 
- Huyênh hoang, hỗn láo, xấc xược, ngông cuồng,ngu dốt 
* Sau khi trêu chị Cốc: 
- Chui tọt vào hang, nằm im hèn nhát, yếu đuối 
Hậu quả Dế Mèn gây nên cái chết cho Dế Choắc 
 Thái độ của Dế Mèn thương xót, hối hận 
?: Vì sao Dế Mèn dám gây sự với chị Cốc to lớn hơn mình? 
?: Mèn đã trêu chị Cốc bằng những câu hát như thế nào? 
?: Những câu hát ấy thể hiện thái độ gì của Dế Mèn? 
Việc Dế Mèn dám gây sự với chị Cốc lớn khoẻ hơn mình gấp bội có phải là hành động dũng cảm không? Vì sao? 
?: Vậy Dế Choắt đã phải gánh chịu hậu quả gì do Dế Mèn gây ra? 
?: Khi chứng kiến Cốc đánh Choắt, Dế Mèn đã có thái độ như thế nào? 
* Bài học của Dế Mèn . 
?: Lời khuyên của Choắt cũng chính là bài học đường đời của Mèn. Vậy lời khuyên đó như thế nào? 
?: Theo em, có đặc điểm nào của con người được gán cho các con vật ở chuyện này? 
?: Sau tất cả các sự việc đã gây ra, nhất là sau cái chết của Dế Choắt. Dế Mèn đã tự rút ra bài học đường đời đầu tiên cho minh. Theo em, bài học ấy là gì? 
- Bài học về thói kiêu căng: Kẻ kiêu căng,hống hách có thể làm hại người khác, khiến mình phải ân hận suốt đời. 
- Bài học về tình thân ái: Nên biết sống đoàn kết và giúp đỡ mọi người. 
BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN 
BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN 
Trích Dế Mèn phiêu lưu kí- Tô Hoài 
I. Đọc – Tìm hiểu chung 
II. Tìm hiểu văn bản 
III. Tổng kết 
1. Nghệ thuật 
Cách miêu tả loài vật sinh động, trí tưởng tượng độc đáo. 
Ngôn ngữ miêu tả chính xác, giàu tính tạo hình. 
Kể chuyện bằng ngôi thứ nhất, tự nhiên, hấp dẫn. 
2. Nội dung 
- Bài văn miêu tả Dế Mèn có vẻ đẹp cường tráng của tuổi trẻ nhưng tính nết còn kiêu căng, xốc nổi. Do bày trò trêu chọc Cốc nên đã gây ra cái chết thảm thương cho Dế Choắt, Dế Mèn hối hận và rút ra được bài học đường đời cho mình. 
CỦNG CỐ 
Bài tập 1: Khi đọc văn bản “Bài học đường đời đầu tiên” một số bạn đã tranh luận với nhau: 
Dế Mèn là một kẻ độc ác. Dế Mèn tuy không trực tiếp gây ra cái chết của Dế Choắt nhưng là nguyên nhân gây ra cái chết ấy. Vì thế phải nghiêm trị Dế Mèn. 
Tuy nông nổi, ngỗ nghịch dẫn tới cái chết của Dế Choắt nhưng Dế Mèn không phải là kẻ độc ác. Khi trêu chọc chị Cốc, Dế Mèn không ngờ hậu quả lại đến mức ấy. Nhưng Dế Mèn đã biết hối hận vì hành động của mình. Vì thế cần độ lượng với tội lỗi của nhân vật này. 
Dế Mèn không có tội, Dế Choắt chết là đáng. Bị tấn công mà không biết bảo toàn tính mạng. 
Em đồng ý với ý kiến nào? Vì sao? 
2. Bài tập 2: Đọc phân vai đoạn Dế Mèn trêu Cốc gây ra cái chết thảm thương cho Dế Choắt. 
BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN 
Trích Dế Mèn phiêu lưu kí- Tô Hoài