Bài giảng Ngữ văn Lớp 6 - Tiết 83: Tập làm văn Quan sát, tưởng tượng, so sánh, nhận xét trong văn miêu tả

THỬ TÀI ĐOÁN NHÂN VẬT ẾchGiới thiệu bài mớiĐể làm tốt một bài văn miêu tả, người viết cần phải có kỹ năng quan sát, tưởng tượng và nhận xét. Bài học hôm nay sẽ giúp ta rèn luyện những kỹ năng ấyQUAN SÁT, TƯỞNG TƯỢNG, SO SÁNH VÀ NHẬN XÉT TRONG VĂN MIÊU TẢTiết 83Đoạn 1:Cái chàng Dế Choắt, người gầy gò và dài lêu nghêu như một gã nghiện thuốc phiện. Đã thanh niên rồi mà cánh chỉ ngắn củn đến giữa lưng, hở cả mạng sườn như người cởi trần mặc áo gi-lê. Đôi càng bè bè, nặng nề, trông đến xấu. Râu ria gì mà cụt có một mẩu và mặt mũi thì lúc nào cũng ngẩn ngẩn ngơ ngơ.	(Tô Hoài)Đối tượng được miêu tả trong đoạn văn là gì?=> Dế ChoắtĐoạn văn giúp em hình dung đặc điểm nổi bật gì của Dế Choắt?=> hình ảnh ốm yếu, tội nghiệp của chú Dế Choắt.- Hình ảnh so sánh: gầy gò và dài lêu nghêunhư một gã nghiện thuốc phiện cánh chỉ ngắn củn đến giữa lưng, hở cả mạng sườnnhư người cởi trần mặc áo gi-lêĐoạn 1: Cái chàng Dế Choắt, người gầy gò và dài lêu nghêu như một gã nghiện thuốc phiện. Đã thanh niên rồi mà cánh chỉ ngắn củn đến giữa lưng, hở cả mạng sườn như người cởi trần mặc áo gi-lê. Đôi càng bè bè, nặng nề, trông đến xấu. Râu ria gì mà cụt có một mẩu và mặt mũi thì lúc nào cùng ngẩn ngẩn ngơ ngơ.	(Tô Hoài)Đoạn 1:Cái chàng Dế Choắt, người gầy gò và dài lêu nghêu như một gã nghiện thuốc phiện. Đã thanh niên rồi mà cánh chỉ ngắn củn đến giữa lưng, hở cả mạng sườn như người cởi trần mặc áo gi-lê. Đôi càng bè bè, nặng nề, trông đến xấu. Râu ria gì mà cụt có một mẩu và mặt mũi thì lúc nào cũng ngẩn ngẩn ngơ ngơ.	(Tô Hoài)Các câu văn nào thể hiện sự quan sát, tưởng tượng, so sánh và nhận xét. Cho biết vai trò của các yếu tố đó trong miêu tả.=>Quan sát: người gầy gò và dài lêu nghêu ; cánh chỉ ngắn củn đến giữa lưng; Đôi càng bè bè, nặng nề; Râu ria cụt một mẩu; mặt mũi ngẩn ngẩn ngơ ngơ.->Tái hiện những nét nổi bật của Dế Choắt	=>Tưởng tượng, so sánh: người như một gã nghiện thuốc phiện; cánh chỉ ngắn củn như người cởi trần mặc áo gi-lê.->Giúp người đọc hình dung rõ nét dáng vẻ của Dế ChoắtNhận xét: Đôi càng trông đến xấu; Râu ria gì mà . -> Người viết miêu tả theo cái nhìn của Dế Mèn. Nhận xét này thể hiện cái nhìn khinh thường của Dế Mèn đối với Dế Choắt.	Đoạn 2: Càng đổ dần về hướng mũi Cà Mau thì sông ngòi, kênh rạch càng bủa giăng chi chít như mạng nhện. Trên thì trời xanh, chung quanh mình cũng chỉ toàn một sắc xanh cây lá. Tiếng rì rào bất tận của những khu rừng xanh bốn mùa, cùng tiếng sóng rì rào từ biển Đông và vịnh Thái Lan ngày đêm không ngớt vọng về trong hơi gió muối [ ]. Dòng sông Năm Căn mênh mông, nước ầm ầm đổ ra biển ngày đêm như thác, cá nước bơi hàng đàn đen trũi nhô lên hụp xuống như người bơi ếch giữa những đầu sóng trắng. Thuyền xuôi giữa dòng con sông rộng hơn ngàn thước, trông hai bên bờ, rừng đước dựng lên cao ngất như hai dãy trường thành vô tận. 	 (Đoàn Giỏi) Đối tượng được miêu tả trong đoạn văn là gì?=> Cảnh sông nước Cà MauĐoạn văn giúp em hình dung đặc điểm nổi bật gì của cảnh?=> Cảnh đẹp thơ mộng, mênh mông, hùng vĩ của sông nước Cà Mau.Sông ngòi, kênh rạch bủa giăng chi chít như mạng nhện trên thì trời xanh dưới thì nước xanh chung quanh mình cũng chỉ toàn một sắc xanh cây lá tiếng rì rào bất tận của những khu rừng xanh bốn mùa tiếng sóng rì rào không ngớt vọng về nước ầm ầm đổ ra biển ngày đêmnhư tháccá nước bơi hàng đàn đen trũi nhô lên hụp xuống như người bơi ếch giữa những đầu sóng trắngrừng đước dựng lên cao ngấtnhư hai dãy trường thành vô tậnĐoạn 2: Càng đổ dần về hướng mũi Cà Mau thì sông ngòi,kênh rạch càng bủa giăng chi chít như mạng nhện.Trên thì trời xanh, chung quanh mình cũng chỉ toàn một sắc xanh cây lá.Tiếng rì rào bất tận của những khu rừng xanh bốn mùa,cùng tiếng sóng rì rào từ biển Đông và vịnh Thái Lan ngày đêm không ngớt vọng về trong hơi gió muối [ ]Dòng sông Năm Căn mênh mông, nước ầm ầm đổ ra biển ngày đêm như thác, cá nước bơi hàng đàn đen trũi nhô lên hụp xuống như người bơi ếch giữa những đầu sóng trắng.Thuyền xuôi giữa dòng con sông rộng hơn ngàn thước, trông hai bên bờ,rừng đước dựng lên cao ngất như hai dãy trường thành vô tậnCác câu văn nào thể hiện sự quan sát, tưởng tượng, so sánh và nhận xét. Cho biết vai trò của các yếu tố đó trong miêu tả.=>Quan sát: sông ngòi, kênh rạch chi chít, trời xanh, sắc xanh cây lá; Tiếng rì rào của những khu rừng xanh; sóng rì rào; Dòng sông Năm Căn mênh mông, nước ầm ầm đổ ra biển; cá nước bơi hàng đàn; rừng đước dựng lên cao ngất - Đặc tả cảnh sông nước Cà Mau	=>Tưởng tượng, so sánh: sông ngòi, kênh rạch bủa giăng; cá nước bơi như người bơi ếch; rừng đước dựng lên cao ngất như hai dãy trường thành; Tiếng rì rào không ngớt vọng về trong hơi gió muối ->Giúp người đọc hình dung rõ nét sự mênh mông, hùng vĩ của cảnhNhận xét: chung quanh mình cũng chỉ toàn một sắc xanh cây lá-> Thể hiện sự gắn bó và tự hào của người viết đối với cảnh	Đoạn 3: Mùa xuân, cây gạo gọi đến bao nhiêu là chim ríu rít. Từ xa nhìn lại, cây gạo sừng sững như một tháp đèn khổng lồ: hàng ngàn bông hoa là hàng ngàn ngọn lửa hồng tươi, hàng ngàn búp nõn là hàng ngàn ánh nến trong xanh, tất cả đều lóng lánh, lung linh trong nắng. Chào mào, sáo sậu, sáo đen, đàn đàn lũ lũ bay đi bay về, lượn lên lượn xuống. Chúng nó gọi nhau, trò chuyện, trêu ghẹo và tranh cãi nhau, ồn mà vui không thể tưởng được. Ngày hội mùa xuân đấy!	(Vũ Tú Nam)Đối tượng được miêu tả trong đoạn văn là gì?=> Hình ảnh cây gạoĐoạn văn giúp em hình dung đặc điểm nổi bật gì của cảnh?=> Vẻ đẹp rực rỡ, đầy sức sống của cây hoa gạo vào mùa xuânTiết 79,80- Bài:QUAN SÁT, TƯỞNG TƯỢNG, SO SÁNH VÀ NHẬN XÉT TRONG VĂN MIÊU TẢI- Quan sát, tưởng tượng, so sánh và nhận xét trong văn miêu tả:Câu 1: Đọc và tìm hiểu các đoạn văn.*Đoạn 1: Tái hiện hình ảnh ốm yếu, tội nghiệp của Dế Choắt.*Đoạn 2: Đặc tả cảnh đẹp thơ mộng, mênh mông, hùng vĩ của sông nước Cà Mau.*Đoạn 3: Miêu tả vẻ đẹp rực rỡ,đầy sức sống của cây gạo vào mùa xuânĐoạn 3: Mùa xuân, cây gạo gọi đến bao nhiêu là chim ríu rít. Từ xa nhìn lại, cây gạo sừng sững như một tháp đèn khổng lồ: hàng ngàn bông hoa là hàng ngàn ngọn lửa hồng tươi, hàng ngàn búp nõn là hàng ngàn ánh nến trong xanh, tất cả đều lóng lánh, lung linh trong nắng. Chào mào, sáo sậu, sáo đen, đàn đàn lũ lũ bay đi bay về, lượn lên lượn xuống. Chúng nó gọi nhau, trò chuyện, trêu ghẹo và tranh cãi nhau, ồn mà vui không thể tưởng được. Ngày hội mùa xuân đấy!	(Vũ Tú Nam)Các câu văn nào thể hiện sự quan sát, tưởng tượng, so sánh và nhận xét. Cho biết vai trò của các yếu tố đó trong miêu tả.=>Quan sát: cây gạo sừng sững: hàng ngàn bông hoa, hàng ngàn búp nõn, tất cả đều lóng lánh, lung linh trong nắng; Chào mào, sáo sậu, sáo đen, đàn đàn lũ lũ bay đi bay về, lượn lên lượn xuống->Miêu tả nổi bật của hình ảnh cây hoa gạo vào mùa xuân	=>Tưởng tượng, so sánh: cây gạo gọi đến bao nhiêu là chim; cây gạo như một tháp đèn khổng lồ: hàng ngàn bông hoa là hàng ngàn ngọn lửa hồng tươi, hàng ngàn búp nõn là hàng ngàn ánh nến trong xanh, Chào mào, sáo sậu, sáo đen gọi nhau, trò chuyện, trêu ghẹo và tranh cãi nhau . ->Giúp người đọc hình dung rõ nét vẻ đẹp rực rỡ và tràn đầy sức sóng của cây gạo vào mùa xuânNhận xét: vui không thể tưởng được. Ngày hội mùa xuân đấy chung quanh mình cũng chỉ toàn một sắc xanh cây lá-> Thể hiện tình yêu đối với thiên nhiên, với mùa xuân. Dòng sông Năm Căn mênh mông, nước ( )đổ ra biển ngày đêm ( ), cá nước bơi hàng đàn đen trũi ( ) giữa những đầu sóng trắng. Thuyền xuôi giữa dòng con sông rộng hơn ngàn thước, trông hai bên bờ,rừng đước dựng lên cao ngất ( )So sánh đoạn văn bị lược và đoạn nguyên vănDòng sông Năm Căn mênh mông, nước ầm ầm đổ ra biển ngày đêm như thác, cá nước bơi hàng đàn đen trũi nhô lên hụp xuống như người bơi ếch giữa những đầu sóng trắng.Thuyền xuôi giữa dòng con sông rộng hơn ngàn thước, trông hai bên bờ,rừng đước dựng lên cao ngất như hai dãy trường thành vô tậnNhững chi tiết bị lược bỏ ảnh hưởng như thế nào đến đoạn văn?=>Các từ, ngữ bị lược bỏ đều là những hình ảnh so sánh liên tưởng thú vị. Không có những hình ảnh ấy, đoạn văn trở nên chung chung, khô khan, mất đi sự sinh động, không gợi được trí tưởng tượng cho người đọc.Câu hỏi: Để tả được như những đoạn văn trên, người viết đã làm những công việc gì?BÀI VĂN MIÊU TẢQUAN SÁTTƯỞNG TƯỢNGSO SÁNHNHẬN XÉTLiên tưởng, tưởng tượng để miêu tả đối tượng về: + Âm thanh + Màu sắc + Đường nét + Tính chất, Chọn sự vật có nét tương đồng với sự vật được miêu tả. Sử dụng phương tiện so sánh: như, bằng, không hơn, chẳng kém, thua, là, * Ghi nhớ: (SGK/28)Qua tìm hiểu các ví dụ, em cho biết vai trò của các yếu tố quan sát, tưởng tượng, so sánh và nhận xét trong văn miêu tả.THỬ LÀM NHÀ VĂNChuẩn bị: - Cả lớp chia thành bảy đội. - Mỗi đội cử nhóm trưởng: phải là người viết chữ đẹp, nhanh. - Các thành viên còn lại cần có giấy nháp.Luật chơi như sau:Trên màn hình sẽ xuất hiện đối tượng cần miêu tả. - Các đội lần lượt xem tất cả các bức tranh. - Sau đó vận dụng các thao tác cần có khi làm văn miêu tả để viết một đoạn văn (từ 3 đến 5 câu) miêu tả đối tượng mà mình đã quan sát.Lưu ý:- Đoạn văn phải có sự liên kết chặt chẽ, không phải miêu tả từng bức tranh rồi gộp lại mà phải miêu tả toàn cảnh. - Thời gian cho mỗi đội là 5 phút. Hoa gạo. cây gạo sừng sững như một tháp đèn khổng lồ. hàng ngàn bông hoa hàng ngàn búp nõn chim ríu rítChúng nó gọi nhau, trò chuyện, trêu ghẹo và tranh cãi nhau đàn đàn lũ lũ bay đi bay về, lượn lên lượn xuống.Đoạn 3: Mùa xuân, cây gạo gọi đến bao nhiêu là chim ríu rít. Từ xa nhìn lại, cây gạo sừng sững như một tháp đèn khổng lồ: hàng ngàn bông hoa là hàng ngàn ngọn lửa hồng töôi, hàng ngàn búp nõn là hàng ngàn ánh nến trong xanh, tất cả đều loùng laùnh, lung linh trong nắng. Chào mào, sáo sậu, sáo đen, đàn đàn lũ lũ bay đi bay về, lượn lên lượn xuống. Chúng gọi nhau trò chuyện, trêu ghẹo và tranh cãi nhau, ồn mà vui không thể tưởng được. Ngày hội mùa xuân đấy! 1Hạ đếnThu điĐông quaXuân về234