Bài giảng Ngữ văn Lớp 6 - Tiết 85: Văn bản Vượt thác (Trích Quê nội - Võ Quảng)

Tiết 85:Bài 21- Văn bản:- Võ Quảng- VƯỢT THÁCA. Tìm hiểu chung:1. Tác giả: -Võ Quảng ( 1920-2007), quê ở tỉnh Quảng Nam-Là nhà văn chuyên viết cho thiếu nhi .2.Tác phẩm:Tiết 85: VƯỢT THÁCTrích “Quê nội” – Võ Quảng- “Quê nội” (1974) là một trong những truyện thành công nhất của Võ Quảng.- “Vượt thác” trích trong chương XI của tác phẩm này. Quª néi lµ t¸c phÈm thµnh c«ng nhÊt viÕt vÒ cuéc sèng ë mét lµng quª ven s«ng Thu Bån vµo nh÷ng ngµy sau c¸ch m¹ng th¸ng 8 – 1945 và những năm đầu cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp.VƯỢT THÁCVăn bản :(Võ Quảng)A. Tìm hiểu chung:1.Tác giả: 2. Tác phẩm:Tiết 85: VƯỢT THÁCTrích “Quê nội” – Võ Quảng- Từ đầu đến chỗ“nhiều thác nước”: Con thuyền trước khi vượt thác.- Tiếp theo đến chỗ “thác Cổ Cò”:Thuyền qua đoạn sông có thác dữ.- Phần còn lại: Thuyền đã qua thác dữ- Thể loại:truyện ngắn. - Phương thức biểu đạt:- Ngôi kể:- Nhân vật chính:Tự sự + miêu tảNgôi thứ nhất, xưng “chúng tôi”dượng Hương Thư.- Bố cục:3 phần .B. Đọc- hiểu văn bản:Đọc- chú thíchKết cấu- bố cụcVƯỢT THÁCVăn bản :(Võ Quảng)1. Đọc – chú thíchAB- Nhanh như cắt:- Mãnh liệt:- Cổ thụ: Chảy đứt đuôi rắn:Chảy mạnh và nhanh từ trên cao xuống, dòng nước như bị ngắt ra.Rất nhanh và dứt khoát, ví với sự nhanh nhẹn của chim cắt.Mạnh mẽ và dữ dộiCây to sống đã lâu năm (cổ: cũ, xưa; thụ: cây)Tiết 85: VƯỢT THÁCTrích “Quê nội” – Võ QuảngB. Đọc- hiểu văn bản:3. Phân tích: 3.1. Bức tranh thiên nhiên:*Đoạn sông chưa có thác; Gió nồm vừa thổi, dượng Hương Thư nhổ sào. Cánh buồm nhỏ căng phồng. Thuyền rẽ sóng lướt bon bon như nhớ núi rừng phải lướt cho nhanh để về cho kịp.Chỉ một chốc sau, chúng tôi đã đến ngã ba sông, chung quanh là những bãi dâu trải ra bạt ngàn đến tận những làng xa tít.Thỉnh thoảng chúng tôi gặp những thuyền chất đầy cau tươi, dây mây, dầu rái, những thuyền chở mít, chở quế. Thuyền nào cũng xuôi chậm chậm. Càng về ngược, vườn tược càng um tùm. Dọc sông, những chòm cổ thụ dáng mãnh liệt đứng trầm ngâm lặng nhìn xuống nước. Núi cao như đột ngột hiện ra chắn ngang trước mặt. Đã đến phường Rạnh. Thuyền chuẩn bị vượt nhiều thác nước.Bãi dâu bạt ngànNhiều sản vậtVườn tược um tùm Chòm cổ thụ -> Sông đẹp êm đềm, thơ mộng, trù phú.Tiết 85: VƯỢT THÁCTrích “Quê nội” – Võ Quảng3.1.Bức tranh thiên nhiên:Đến Phường Rạnh, dượng Hương sai nấu cơm ăn để được chắc bụng. Mùa nước càng to, có khi suốt buổi phải chống liền tay không phút hở. Ba chiếc sào bằng tre đầu bịt sắt đã sẵn sàng. Nước từ trên cao phóng giữa hai vách đá dựng đứng chảy đứt đuôi rắn. Dượng Hương Thư đánh trần đứng sau lái co người phóng chiếc sào xuống lòng sông nghe một tiếng “soạc” ! Thép đã cắm vào sỏi! Dượng Hương ghì chặt trên đầu sào, lấy thế trụ lại, giúp cho chú Hai và thằng Cù Lao phóng sào xuống nước. Chiếc sào của dượng Hương dưới sức chống bị cong lại. Nước bị cản văng bọt tứ tung, thuyền vùng vằng cứ chực trụt xuống, quay đầu chạy về lại Hòa Phước.* Đoạn sông có thác:Nước chảy từ trên cao phóng giữa hai vách đá dựng đứng, chảy đứt đuôi rắnNước văng bọt tứ tung -> Hùng vĩ, hiểm trở, dữ dội.Tiết 85: VƯỢT THÁCTrích “Quê nội” – Võ Quảng* Đoạn sông khi đã qua thác dữ: 3.1. Bức tranh thiên nhiên:Chú Hai vứt sào, ngồi xuống thở không ra hơi. Dòng sông cứ chảy quanh co dọc những núi cao sừng sững. Dọc sườn núi, những cây to mọc giữa những bụi lúp xúp nom xa như những cụ già vung tay hô đám con cháu tiến về phía trước. Qua nhiều lớp núi, đồng ruộng lại mở ra. Đã đến Trung Phước.Dòng sông chảy quanh coCây to giữa những bụi lúp xúpĐồng ruộng lại mở ra- Sông trở lại hiền hòa, thơ mộng => Nghệ thuật : nhân hóa, so sánh Thiên nhiên phong phú, thơ mộng và hùng vĩ.Dọc sông, những chòm cổ thụ dáng mãnh liệt đứng trầm ngâm lặng nhìn xuống nước.Những cây to mọc giữa những bụi lúp xúp nom xa như những cụ giàvung tay hô đám con cháu tiến về phía trước.?Bức tranh minh họa cho đoạn văn nào ? Cuộc vượt thác của con thuyền cùng dượng Hương ThưTiết 85: VƯỢT THÁCTrích “Quê nội” – Võ QuảngB. Đọc- hiểu văn bản:3.2. Hình ảnh dượng Hương Thư trong cuộc vượt thác;Dượng Hương Thư đánh trần đứng sau lái co người phóng chiếc sào xuống lòng sông nghe một tiếng “soạc” ! Thép đã cắm vào sỏi! Dượng Hương ghì chặt trên đầu sào, lấy thế trụ lại, giúp cho chú Hai và thằng Cù Lao phóng sào xuống nước. Chiếc sào của dượng Hương dưới sức chống bị cong lại Những động tác thả sào, rút sào rập ràng nhanh như cắt. Thuyền cố lấn lên. Dượng Hương Thư như một pho tượng đồng đúc, các bắp thịt cuồn cuộn, hai hàm răng cắn chặt, quai hàm bạnh ra, cặp mắt nảy lửa ghì trên ngọn sào giống như một hiệp sĩ của trường Sơn oai linh hùng vĩ. Dượng Hương Thư đang vượt thác khác hẳn dượng Hương Thư ở nhà, nói năng nhỏ nhẻ, tính nết nhu mì, ai gọi cũng vâng vâng dạ dạ.Tiết 85: VƯỢT THÁCTrích “Quê nội” – Võ QuảngB. Đọc- hiểu văn bản:3.2. Hình ảnh dượng Hương Thư trong cuộc vượt thác:*Ngoại hình:+ Đánh trần+ Như pho tượng đồng đúc+ Các bắp thịt cuồn cuộn+ Cặp mắt nảy lửa+ Như một hiệp sĩ của Trường Sơn oai linh hùng vĩ *Hành động:+ Hai hàm răng cắn chặt+ Quai hàm bạnh ra+ Co người phóng sào+ Ghì chặt đầu sào+ Thả sào, rút sào rập ràng nhanh như cắt=> Ngoại hình: Vạm vỡ, rắn chắc, khoẻ khoắn.=> Hành động: Nhanh nhẹn, mạnh mẽ, dứt khoát.Tiết 85: VƯỢT THÁCTrích “Quê nội” – Võ Quảng3.2. Hình ảnh dượng Hương Thư trong cuộc vượt thác: * Các hình ảnh so sánh:- Những động tác thả sào, rút sào rập ràng nhanh như cắt.- Dượng Hương Thư như một pho tượng đồng đúc, các bắp thịt cuồn cuộn . giống như một hiệp sĩ của Trường Sơn oai linh hùng vĩ.- Dượng Hương Thư đang vượt thác khác hẳn dượng HT ở nhà, nói năng nhỏ nhẻ, Các hình ảnh so sánh độc đáo đề cao vẻ đẹp dũng mãnh, tư thế hào hùng của con người vững vàng chế ngự thiên nhiên.sức mạnh của người lao động trước thiên nhiên.Tiết 85: VƯỢT THÁCTrích “Quê nội” – Võ QuảngMiêu tả con người trong cuộc chiến với thác dữ, nhà văn đã dùng nhiều phép so sánh nghệ thuật. Có so sánh bằng thành ngữ dân gian “nhanh như cắt”, nhưng phần nhiều là dùng những so sánh bằng hình ảnh hợp lí, góp phần vào việc khắc họa vẻ đẹp rắn chắc, dũng mãnh, tư thế hào hùng của nhân vật dượng Hương Thư, làm nổi bật cái “thần” nhằm tôn vinh hình ảnh con người trước thiên nhiên rộng lớn. ? . Nêu ý nghĩa của hình ảnh so sánh: dượng Hương Thư giống như “một hiệp sĩ của Trường Sơn oai linh”. Hình ảnh Hượng Hương Thư được miêu tả lúc vượt thác đã khắc họa vẻ đẹp rắn chắc, dũng mãnh của nhân vật, biểu thị sức mạnh, sự cố gắng hết sức tập trung tất cả tinh thần và nghị lực để chiến đấu với dòng thác.	 Nhưng trong cuộc sống đời thường, DHT lại là một người hiền lành, nhu mì, khiêm tốn. Đó là hình ảnh rất đẹp về con người lao động. Tiết 85: VƯỢT THÁCTrích “Quê nội” – Võ Quảng4. Tổng kết;4.2. Nghệ thuật :Tả cảnh phối hợp tả người tự nhiên, sinh động bằng từ ngữ gợi tả, sử dụng phép so sánh, nhân hóa hợp lí.4.1.Nội dung: * Ý nghĩa văn bản:4.3. Ghi nhớ:Vượt thác là bài ca về thiên nhiên, đất nước, quê hương, về lao động; Từ đó nhà văn kín đáo nói lên tình yêu quê hương, đất nước của mình.* Với những quan sát tinh tế, cụ thể,Những so sánh mới lạ, sáng tạo, nhà văn đã đem đến cho người đọc một hình ảnh đẹp của người lao động trên sông nước mà ta vẫn gặp trong cuộc sống đời thường.“ Vượt thác” không chỉ là vượt qua thác nước khó khăn, nguy hiểm thể hiện ý chí, lòng quả cảm, kinh nghiệm của con người mà ở đây còn có lớp nghĩa khác là chỉ ý chí, nghị lực vượt mọi khó khăn, thử thách trong cuộc sống của con người . Củng cốCâu 1. Nội dung miêu tả đầy đủ của văn bản là: A. Sức mạnh của con thuyền. B. Sức mạnh của con người. C. Vẻ đẹp hùng dũng và sức mạnh của con người trước thiên nhiên hùng vĩ.D. Cảnh thiên nhiên hùng vĩ.Câu 2. Nét đặc sắc trong nghệ thuật miêu tả của văn bản là:Tả tâm trạng.Tả thiên nhiên phong phú.C. Tả hoạt động của con người.D. Tả cảnh phối hợp tả người tự nhiên sinh động bằng những từ ngữ gợi tả, so sánh, nhân hoá.MỘTHIỆĨSP Câu 3. Trong khi vượt thác, tác giả đã ví dượng Hương Thư với hình ảnh nào? (ô chữ gồm 9 chữ cái)C. Luyện tập: Hãy nêu những nét đặc sắc của phong cảnh thiên nhiên và nghệ thuật miêu tả của mỗi tác giả ?Sông nước Cà MauVượt thácVăn bảnSông nước Cà MauVượt thácNét đặc sắc của phong cảnh thiên nhiênCảnh sông nước Cà Mau có vẻ đẹp rộng lớn nhiều kênh rạch chằng chịt, các tầng rừng đước,thành phố, chợ trên sông.Cảnh thiên nhiên rộng lớn thơ mộng ,dòng sông do địa hình tạo ra các dòng thác hiểm trở hùng vĩ.Nghệ thuật miêu tảVừa bao quát vừa cụ thể sinh độngTả cảnh thiên nhiên, tả người lao động, tự nhiên, sinh động HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ:1. Học bài:- Nắm nội dung và nghệ thuật truyện?- Học thuộc ghi nhớ, hoàn thành phần Luyện tập2. Soạn bài: So sánh ( tiếp)- Đọc và trả lời câu hỏi phần ngữ liệu sgk- Có mấy kiểu so sánh? Hãy lấy mỗi loại 3 ví dụ.- Xem trước BT trong sgk VÕQUẢNGNHƯTMIÊUẢTÁCGIẢUHYTCNỀNOOÁSSNHỢGDƯNGƯNHHƯTƠCBƯNIỂNƠ12345678VÕQUẢNGNHƯTMIÊUẢTÁCGIẢUHYTCNỀNOOÁSSNHỢGDƯNGƯNHHƯTƠCBƯNIỂNỚTRÒ CHƠI Ô CHỮ?1 Tác giả của văn bản Vượt Thác??2 Từ ngữ thường dùng để so sánh??3 Nhân vật chính của tác phẩm Vượt Thác??4 Nội dung chính của phần Tập Làm Văn học kỳ II??5 Người viết nên tác phẩm văn học gọi là gì??6 Trong cuộc vượt thác, bên cạnh khắc họa hình ảnh dượng Hương Thư, tác giả còn khắc họa hình ảnh nào??7 Tác giả đã sử dụng nghệ thuật gì trong đoạn văn miêu tả hình ảnh dượng Hương Thư??8 3/4 diện tích bề mặt Trái Đất là gì?