Bài giảng Ngữ văn Lớp 6 - Tiết 93: So sánh (Tiếp theo) - Duy Anh

NGƯỜI TRÌNH BÀY: DUY ANHSỞ GD-ĐT BÌNH PHƯỚCTRƯỜNG THCS- NGUYỄN TRƯỜNG TỘKính chào các bạn học sinh và cô Ly My về dự tiết họcMÔN: TIẾNG VIỆTLỚP 6A1KIỂM TRA BÀI CŨSo sánh là đối chiếu sự vật, sự việc này với sự vật, sự việc khác có nét tương đồng để làm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.Ví dụ: Công cha như núi Thái Sơn, Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra.Câu 2: Cho biết mô hình cấu tạo đầy đủ của một phép so sánh. Phân tích câu “Nó sun sun như con đỉa” theo mô hình đó? Vế A (Sự vật được so sánh)Phương diện so sánhTừ so sánhVế B (Sự vật dùng để so sánh)Nósun sunnhưcon đỉaCâu 1: So sánh là gì? Lấy ví dụ về so sánh?TIẾT 93- TIẾNG VIỆTSO SÁNH (TT) TIẾT 93- TV : SO SÁNH (TIẾP THEO)Tìm hiểu chung 1) Các kiểu so sánha. Ví dụNhững ngôi sao thức ngoài kiaChẳng bằng mẹ đã thức vì chúng conĐêm nay con ngủ giấc trònMẹ là ngọn gió của con suốt đời. (Trần Quốc Minh)Tìm phép so sánh có trong khổ thơ trên?Hãy xác định vế A, vế B, từ so sánh trong các phép so sánh trên?Vế APhương diện so sánhTừ so sánhVế BNhững ngôi saothứcChẳng bằngmẹMẹlàngọn gió của con Các từ ngữ so sánh ở hai phép so sánh trên có gì khác nhau?Chẳng bằng: So sánh không ngang bằng.Là: So sánh ngang bằng.I.Tìm hiểu chung 1) Các kiểu so sánha. Ví dụNhững ngôi sao thức ngoài kiaChẳng bằng mẹ đã thức vì chúng conĐêm nay con ngủ giấc trònMẹ là ngọn gió của con suốt đời. (Trần Quốc Minh) TIẾT 93- TV : SO SÁNH (TIẾP THEO)*Mô hình của 2 kiểu so sánh:- So sánh không ngang bằng (hơn, kém): A không bằng BSo sánh ngang bằng: A là B. Tìm thêm những từ ngữ chỉ ý so sánh ngang bằng hoặc không ngang bằng?Các từ so sánhLà, như, y như, giống như, tựa như là, bao nhiêu, bấy nhiêu So sánh ngang bằngHơn, hơn là, không bằng, chưa bằng, chẳng bằng .So sánh không ngang bằngI. Tìm hiểu chung 1) Các kiểu so sánha. Ví dụNhững ngôi sao thức ngoài kiaChẳng bằng mẹ đã thức vì chúng conĐêm nay con ngủ giấc trònMẹ là ngọn gió của con suốt đời. (Trần Quốc Minh) TIẾT 93- TV : SO SÁNH (TIẾP THEO)a. Ví dụDựa vào sự phân tích ví dụ ở trên em hãy cho biết so sánh có mấy kiểu?b. Ghi nhớCó hai kiểu so sánh:So sánh ngang bằng.So sánh không ngang bằng.I. Tìm hiểu chung: 1) Các kiểu so sánh TIẾT 93-TV : SO SÁNH (TIẾP THEO)Bài tập : Tìm pheùp so saùnh vaø cho bieát chúng thuoäc kiểu so saùnh naøo ? a) Tieáng haùt trong suoái ngoïc tuyeàn EÂm hôi gioù thoaûng cung tieân . (Thế Lữ) b) Thaø raèng aên baùt côm rau cơm thòt noùi nhau naëng lôøi . (Ca dao) c) 	Ai ¬i chí bá ruéng hoang tÊc ®Êt, tÊc vµng (Ca dao)Coøn hôn So saùnh ngang baèng. So saùnh khoâng ngang baèng.Bao nhieâubaáy nhieâu So saùnh ngang baèng.nhö nhöTiết 93- TV: SO SÁNH (tt)I-Tìm hiểu chung 1) Các kiểu so sánh 2) Tác dụng của so sánha. Ví dụMỗi chiếc lá rụng có một linh hồn riêng, một tâm tình riêng, một cảm giác riêng. Có chiếc mũi tên nhọn, tự cành cây rơi cắm phập xuống đất cho xong chuyện, cho xong một đời lạnh lùng, thản nhiên, không thương tiếc, không do dự vẩn vơ. Có chiếc lá con chim bị lảo đảo mấy vòng trên không, rồi cố gượng ngoi đầu lên, hay giữ thăng bằng cho chậm tới cái giây nằm phơi trên mặt đất. Có chiếc lá nhẹ nhàng khoan khoái đùa bỡn, múa may với làn gió thoảng, thầm bảo rằng sự đẹp của vạn vật chỉ ở hiện tại: cả một thời quá khứ dài dằng dặc của chiếc lá trên cành cây một vài giây bay lượn, nếu sự bay lượn ấy có vẻ đẹp nên thơ. Có chiếc lá như sợ hãi, ngần ngại rụt rè, rồi như gần tới mặt đất, còn cất mình muốn bay trở lại cành. Có chiếc lá đầy âu yếm rơi bám vào một bông hoa thơm, hay đến mơn trớn một ngọn cỏ xanh mềm mại.Tìm phép so sánh trong đoạn văn trên?Trong đoạn văn trên sự vật nào được đem ra so sánh và so sánh trong hoàn cảnh nào?- Sự vật được đem ra so sánh là những chiếc lá (Sự vật vô tri vô giác) trong hoàn cảnh đã rụng (đã rời cành, đã hết nhựa)tựanhưnhưnhưnhưkhông bằng TIẾT 93- TV : SO SÁNH (TIẾP THEO) TIẾT 93- TV : SO SÁNH (TIẾP THEO)I- Tìm hiểu chung: 1) Các kiểu so sánh 2) Các kiểu so sánh:1.Ví dụ. (SGK Tr-42) Có chiếc lá tựa mũi tên nhọn, như cho xong chuyện vẩn vơ. Có chiếc lá như con chim bị lảo đảo rồi - Có chiếc lá làn gió thoảng, như thầm bảo rằng Có chiếc lá như sợ hãi rồi như gần tới mặt đất Phép so sánh trong đoạn văn có tác dụng gì trong việc miêu tả sự vật, sự việc? TIẾT 93- TV : SO SÁNH (TIẾP THEO)I- Tìm hiểu chung: 1) Các kiểu so sánh 2) Tác dụng của phép so sánh:a.Ví dụ. (SGK Tr-42) b. Ghi nhớ Có chiếc lá tựa mũi tên nhọn, như cho xong chuyện vẩn vơ. Có chiếc lá như con chim bị lảo đảo rồi - Có chiếc lá làn gió thoảng, như thầm bảo rằng Có chiếc lá như sợ hãi rồi như gần tới mặt đất Phép so sánh trong đoạn văn có tác dụng gì trong việc miêu tả sự vật, sự việc?- Biểu hiện tư tưởng, tình cảm sâu sắc của tác giả Phép so sánh có tác dụng gì đối với việc thể hiện tư tưởng tình cảm của người viết?- Gợi hình, giúp cho việc miêu tả sự vật, sự việc được cụ thể, sinh động-Tạo ra lối nói giàu hàm súc thể hiện quan niệm của tác giả về sự sống và cái chết.* Lưu ý: Cần phân biệt phép so sánh bình thường với phép so sánh có giá trị tu từ.Ví dụ 1: Bình cao bằng Nam Phép so sánh trên có giá trị đối với quá trình nhận thức của con người ( so sánh bình thường).Ví dụ 2: Mẹ già như chuối chín cây Gió lay mẹ rụng con phải mồ côi=> Phép so sánh có giá trị gợi hình, gợi cảm ( so sánh tu từ) Tiết 93- TV: SO SÁNH (tt)Tìm thành ngữ liên quan đến những hình ảnh sau và đặt câu với những thành ngữ vừa tìm được?Chậm như rùaĐẹp / tươi như hoa Cậu làm việc chậm như rùa. Cô ấy tươi như hoaTiết 93- TV: SO SÁNH (tt)Bài tập 1: Chỉ ra các phép so sánh trong những khổ thơ dưới đây. Cho biết chúng thuộc kiểu so sánh nào. Phân tích tác dụng gợi hình, gợi cảm của một phép so sánh mà em thích. b) Con đi trăm núi ngàn khe Chưa bằng muôn nỗi tái tê lòng bầm Con đi đánh giặc mười năm Chưa bằng khó nhọc đời bầm sáu mươi . c) Anh đội viên mơ màng Như nằm trong giấc mộng Bóng Bác cao lồng lộng Ấm hơn ngọn lửa hồng . a) Quê hương tôi có con sông xanh biếc Nước gương trong soi tóc những hàng tre Tâm hồn tôi là một buổi trưa hè Tỏa nắng xuống lòng sông lấp loáng. TIẾT 93- TV : SO SÁNH (TIẾP THEO)II-Luyện tậpTiết 93- TV: SO SÁNH (tt)a) Quê hương tôi có con sông xanh biếc Nước gương trong soi tóc những hàng tre Tỏa nắng xuống lòng sông lấp loáng. (Tế Hanh)Tâm hồn tôi là một buổi trưa hè So sánh ngang bằngBài tập 1: Chỉ ra các phép so sánh trong những khổ thơ dưới đây. Cho biết chúng thuộc kiểu so sánh nào. Phân tích tác dụng gợi hình, gợi cảm của một phép so sánh mà em thích. I- Tìm hiểu chung: 1) Các kiểu so sánh2) Tác dụng của phép so sánh:II- Luyện tậpBài tập 1Tiết 93- TV: SO SÁNH (tt)Bài tập 1: Chỉ ra các phép so sánh trong những khổ thơ dưới đây. Cho biết chúng thuộc kiểu so sánh nào. Phân tích tác dụng gợi hình, gợi cảm của một phép so sánh mà em thích. I- Tìm hiểu chung: 1) Các kiểu so sánh2) Tác dụng của phép so sánh:II- Luyện tậpBài tập 1b. Con đi trăm núi ngàn khe muôn nỗi tái tê lòng bầm. Con đi đánh giặc ngàn năm khó nhọc đời bầm sáu mươi. => So sánh không ngang bằng.Chưa bằngChưa bằngTiết 93- TV: SO SÁNH (tt)Bài tập 1: Chỉ ra các phép so sánh trong những khổ thơ dưới đây. Cho biết chúng thuộc kiểu so sánh nào. Phân tích tác dụng gợi hình, gợi cảm của một phép so sánh mà em thích. I- Tìm hiểu chung: 1) Các kiểu so sánh2) Tác dụng của phép so sánh:II- Luyện tậpBài tập 1c) Anh đội viên mơ màng nằm trong giấc mộng Bóng Bác cao lồng lộng Ấm ngọn lửa hồng. (Minh Huệ)NhưhơnSo sánh ngang bằng So sánh không ngang bằngII. Luyện tậpPhân tích tác dụng gợi hình, gợi cảm của một phép so sánh mà em thích. a) Quê hương tôi có con sông xanh biếc Nước gương trong soi tóc những hàng tre Toả nắng xuống lòng sông lấp loáng. (Tế Hanh)Tâm hồn tôi là một buổi trưa hè=> Tâm hồn là cái trừu tượng được so sánh với một buổi trưa hè là cái cụ thể. Buổi trưa hè gợi một không gian nóng bỏng đầy nắng, gió, tiếng ve, hoa phượng qua đó cho thấy tâm hồn “tôi” rất nhạy cảm, yêu thiên nhiên, yêu quê hương tha thiết.Tiết 93- TV: SO SÁNH (tt)Anh đội viên mơ màng Như nằm trong giấc mộng Bóng Bác cao lồng lộng Ấm hơn ngọn lửa hồng. (Minh Huệ)=> Anh đội viên mơ màng giống như đang nằm mộng, trong cảnh ấy anh thấy hình ảnh Bác hiện lên thật lớn lao nhưng vô cùng ấm áp. Qua đó cho thấy tình cảm yêu kính của anh bộ đội nói riêng và của tất cả người dân Việt Nam nói chung dành cho Bác, vị cha già kính yêu của dân tộc. Tiết 93- TV: SO SÁNH (tt)I. Tìm hiểu chungII. Luyện tậpBài tập 1Bài tập 2Hãy nêu những câu văn có sử dụng phép so sánh trong bài “vượt thác”- Thuyền rẽ sóng lướt bon bon như đang nhớ núi rừng phải lướt cho nhanh để về cho kịp.Núi cao như đột ngột hiện ra chắn ngang trước mặt.Những động tác thả sào, rút sào rập ràng nhanh như cắt.Dượng Hương Thư như một pho tượng đồng đúc, các bắp thịt cuồn cuộn, hai hàm răng cắn chặt, quai hàm bạnh ra, cặp mắt nảy lửa ghì trên ngọn sào giống như một hiệp sĩ của Trường Sơn oai linh hùng vĩ.Dọc sườn núi, những cây to mọc giữa những bụi lúp xúp nom xa như những cụ già vung tay hô đám con cháu tiến về phía trước.Em thích hình ảnh so sánh nào? Vì sao?Dượng Hương Thư hùng vĩ.(Phép so sánh thể hiện trí tưởng tượng phong phú của tác giả. Hình ảnh nhân vật hiện lên đẹp, khỏe, hào hùng. Thể hiện sức mạnh và khát vọng chinh phục thiên nhiên của con người)Tiết 93- TV: SO SÁNH (tt)Bài tập bổ sung làm nhanh: Điền từ chỉ ý so sánh thích hợp vào các câu tục ngữ, thành ngữ.1. Đẹp . hoa.2. Nhanh .. cắt.3. Miệng cười hoa ngâu. Cái khăn đội đầu .. hoa sen.4. Đôi ta . lửa mới nhen, . trăng mới mọc, .. đèn mới khêu.5. Gió thổi .. chổi trời.6. Công cha núi Thái Sơn Nghĩa mẹ .. nước trong nguồn chảy ra.7.Tốt gỗ tốt nước sơn.8. Một giọt máu đào .. ao nước lã.9. Chết trong sống đục.10. Một đêm nằm . một năm ở. như như thể như như như thể như Như là như như hơn hơn hơn bằngTiết 93- TV: SO SÁNH (tt)Hướng dẫn về nhà- Về nhà học bài, xem lại vd và làm BT còn lại.+ Soạn bài “Nhân hóa”Thế nào là nhân hóa? Tác dụng của phép nhân hóa? Các kiểu nhân hóa thường gặp?Tiết 93- TV: SO SÁNH (tt)