Giáo án Ngữ văn 6 - Tiết 1: Đọc thêm Con Rồng Cháu Tiên

Ngày soạn: 
Ngày dạy: 
TIẾT 1 : Đọc thêm : CON RỒNG CHÁU TIÊN
( Truyền thuyết)
I. MỤC TIÊU BÀI HỌC 
Giúp học sinh :
1. Kiến thức 
-Có hiểu biết bước đầu về thể loại truyền thuyết.
- Hiểu được quan niệm của người Việt cổ về nòi giống dân tộc qua truyền thuyết “Con Rồng cháu Tiên”.
- Hiểu được những nét chính về nghệ thuật của truyện.
- Bóng dáng lịch sử thời kì dựng nước của dân tộc ta trong một tác phẩm văn học dân gian thời kì dựng nước.
2. Kĩ năng
- Đọc diễn cảm văn bản truyền thuyết.
- Nhận ra những sự việc chính của truyện.
- Nhận ra một số chi tiết tưởng tượng kì ảo tiêu biểu trong truyện.
3. Thái độ
- Tự xác định và có thái độ đúng khi giải thích, ngợi ca nguồn gốc cao quý của dân tộc.
II. CHUẨN BỊ TÀI LIỆU, THIẾT BỊ DẠY HỌC :
Giáo viên : giáo án, sách giáo viên, sách giáo khoa, sách tham khảo 
Học sinh : sách giáo khoa, nháp, vở ghi, 
III.TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC DẠY HỌC: 
1.Ổn định tổ chức : 
Kiểm tra sĩ số : 
2. Kiểm tra: - Sách vở của học 
3. Bài mới:Hầu như lịch sử nào cũng bắt đầu bằng truyền thuyết. Đó là những truyền thuyết về thời dựng nước của họ. Ở nước ta, đó là những truyền thuyết về thời các vua Hùng. Vậy người sinh ra vua Hùng là ai? Nguồn gốc của dân tộc ta như thế nào ? Truyện “Con Rồng cháu Tiên” mà các em học hôm nay chính là lời giải đáp
Hoạt động của thầy và trò
Nội dung kiến thức cần đạt
Hoạt động 1: HDHS đọc và tìm hiểu chú thích. 
- GV hướng dẫn cách đọc: Đọc rõ ràng, rành mạch, nhấn giọng ở những chi tiết kì lạ phi thường .
- GV đọc mẫu một đoạn sau đó gọi HS đọc.
- Nhận xét cách đọc của HS
- Hãy kể tóm tắt truyện từ 5-7 câu?
- Đọc kĩ phần chú thích (*) và nêu hiểu biết của em về truyền thuyết?
- Em hãy giải nghĩa các từ: ngư tinh, mộc tinh, hồ tinh và tập quán?
Hoạt động 2: HDHS đọc hiểu văn bản.
- Văn bản trên thuộc kiểu văn bản gì?
- Văn bản trên có thể được chia làm mấy phần? nội dung từng phần? 
- Gọi HS đọc đoạn 1
- Lạc Long Quân và Âu cơ được giới thiệu qua những chi tiết nào? (Nguồn gốc, hình dáng, tài năng)
- Em có nhận xét gì về chi tiết miêu tả Lạc Long Quân và Âu cơ?
- Tại sao tác giả dân gian không tưởng tượng LLQ và Âu cơ có nguồn gốc từ các loài vật khác mà tưởng tượng LLQ nòi rồng, Âu Cơ dòng dõi tiên? Điều đó có ý nghĩa gì?
- Vậy qua các chi tiết trên, em thấy hình tượng LLQ và Âu Cơ hiện lên như thế nào?
- Gọi HS đọc đoạn 2.
- Âu Cơ sinh nở có gì kì lạ? đây là chi tiết ntn? Nó có ý nghĩa gì?
- Em hãy quan sát bức tranh trong SGK và cho biết tranh minh hoạ cảnh gì?
- Lạc Long Quân và Âu Cơ chia con như thế nào? 
-Việc chia tay thể hiện ý nguyện gì?
- Bằng sự hiểu biết của em về LS chống ngoại xâm và công cuộc xây dựng đất nước, em thấy lời căn dặn của thần sau này có được con cháu thực hiện không?
- Trong tuyện dân gian thường có chi tiết tưởng tượng kì ảo. Em hiểu thế nào là chi tiết tưởng tượng kì ảo?
- Trong truyện này, chi tiết nói về LLQ và Âu Cơ; việc Âu Cơ sinh nở kì lạ là những chi tiết tưởng tượng kì ảo. Vai trò của nó trong truyện này như thế nào?
- Gọi HS đọc đoạn cuối
- Em hãy cho biết, truyện kết thúc bằng những sự việc nào? Việc kết thúc như vậy có ý nghĩa gì?
- Vậy theo em, cốt lõi sự thật LS trong truyện là ở chỗ nào?
* GV: Cốt lõi sự thật LS là mười mấy đời vua Hùng trị vì. còn một bằng chứng nữa khẳng định sự thật trên đó là lăng tưởng niệm các vua Hùng mà tại đây hàng năm vẫn diễn ra một lễ hội rất lớn đó là lễ hội đền Hùng. Lễ hội đó đã trở thành một ngày quốc giỗ của cả dân tộc, ngày cả nước hành quân về cội nguồn: 
 Dù ai đi ngược về xuôi
 Nhớ ngày giỗ tổ mùng mười tháng ba
và chúng ta tự hào về điều đó. Một lễ hội độc đáo duy nhất chỉ có ở VN!
Hoạt động 3: HDHS tổng kết.
-Trình bày giá trị nội dung và nghệ thuật của văn bản?
-GV gọi HS đọc phần ghi nhớ, sgk trang 8.
Hoạt động 4: HDHS luyện tập.
I.Đọc và tìm hiểu chú thích
1.Đọc: 
2-Tìm hiểu chú thích:
- Truyền thuyết: 
+ Truyện dân gian kể về các nhân vật, sự kiện có liên quan đến lịch sử thời quá khứ.
+ Thường có yếu tố tưởng tượng kì ảo.
+ Thể hiện thái độ, cách đánh giá của nhân dân đối với các sự kiện và nhân vật lịch sử.
3. Từ khó ( SGK-T 7,8)
II. Đọc hiểu văn bản: 
1 Kiểu văn bản: Tự sự 
2. Bố cục:3 phần
a. Từ đầu đến...Long Trang : Giới thiệu Lạc Long Quân và Âu Cơ
b. Tiếp...lên đường : Chuyện Âu Cơ sinh nở kì lạ và Lạc Long Quân, Âu Cơ chia con.
c. Còn lại : Giải thích nguồn gốc con Rồng, cháu Tiên.
3. Phân tích
a.Giới thiệu Lạc Long Quân - Âu cơ
Lạc Long Quân 
Âu Cơ
Nguồn gốc
Thần
Tiên
Hình dáng
Mình rồng ở dưới nước
Xinh đẹp tuyệt trần
Tài năng
Có nhiều phép lạ, giúp dân diệt trừ yêu quái.
 -> Đẹp, kì lạ, lớn lao với nguồn gốc vô cùng cao quí.
b. Diễn biến truyện
*. Âu Cơ sinh nở kì lạ
- Sinh bọc trăm trứng, nở trăm con, đẹp đẽ, khôi ngô, không cần bú mớm, lớn nhanh như thổi.
-> Chi tiết tưởng tượng sáng tạo diệu kì nhấn mạnh sự gắn bó keo sơn, thể hiện ý nguyện đoàn kết giữa các cộng đồng người Việt.
*. Âu Cơ và Lạc Long Quân chia con
- 50 người con xuống biển;
- 50 Người con lên núi
- Cùng nhau cai quản các phương, dựng xây đất nước.
-> Cuộc chia tay phản ánh nhu cầu phát triển dân tộc: làm ăn, mở rộng và giữ vững đất đai. Thể hiện ý nguyện đoàn kết, thống nhất DT. Mọi người ở mọi vùng đất nước đều có chung một nguồn gốc, ý chí và sức mạnh.
* Ý nghĩa của chi tiết tưởng tượng kì ảo:
- Chi tiết tưởng tượng kì ảo là chi tiết không có thật được dân gian sáng tạo ra nhằm mục đích nhất định.
- Ý nghĩa của chi tiết tưởng tượng kì ảo trong truyện:
+ Tô đậm tính chất kì lạ, lớn lao, đẹp đẽ của các nhân vật, sự kiện.
+ Thần kì hoá, linh thiêng hoá nguồn gốc giống nòi, dân tộc để chúng ta thêm tự hào, tin yêu, tôn kính tổ tiên, dân tộc.
+ Làm tăng sức hấp dẫn của tác phẩm.
c. Kết thúc truyện
- Con trưởng lên ngôi vua, lấy hiệu Hùng Vương, lập kinh đô, đặt tên nước.
- Giải thích nguồn gốc của người VN là con Rồng, cháu Tiên.
-> Cách kết thúc muốn khẳng định nguồn gốc con Rồng, cháu Tiên là có thật
III.Tổng kết
1.Nghệ thuật
Chi tiết tưởng tượng hoang đường, hình tượng thần đẹp kì vĩ.
2.Nội dung 
Giải thích, suy tôn nguồn gốc, ý nguyện đoàn kết của dân tộc ta
* Ghi nhớ ( sgk –t 8)
IV. Luyện tập
1. Học xong truyện: Con Rồng, cháu Tiên em thích nhất chi tiết nào? vì sao?
2. Kể tên một số truyện tương tự giải thích nguồn gốc của dân tộc VN mà em biết?
- Kinh và Ba Na là anh em
- Quả trứng to nở ra con người (mường)
- Quả bầu mẹ (khơ me) 
4.Củng cố, luyện tập:
- Em hãy cho biết đền Hùng nằm ở tỉnh nào trên đất nước ta?
- Theo em, tại sao truyện này được gọi là truyền thuyết? Truyện có ý nghĩa gì?
5. HDHS học tập ở nhà : 
- Học bài, tóm tắt truyện
- Soạn bài : Bánh chưng bánh giày