Giáo án Ngữ văn Lớp 6 - Tiết 85-88 - Năm học 2019-2020 - Võ Văn Hóa

Tuần 23
Tiết 85
 Võ Quảng
1. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy và học:
 a. ổn định lớp:
 b.Dạy bài mới:
Hoạt động 1: Giới thiệu bài 1p. Sau bài “Sông nước Cà Mau” thì bài “Vượt thác” nội dung chính là miêu tả về thiên nhiên đất nước cùng với một số hoạt động của con người trong cảnh thiên nhiên ấy. Nếu như bài trước sử dụng thủ pháp liệt kê, vận dụng nhiều giác quan để cảm nhận và miêu tả thì ở bài học ngày hôm nay, thủ pháp nghệ thuật nổi bật là so sánh và nhân hóa. Hôm nay chúng ta sẽ tìm hiểu bài “Vượt thác” để thấy rõ những hình ảnh thiên nhiên, con người có ý nghĩa biểu tượng và hào hung
HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN
HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH
NỘI DUNG GHI BẢNG
HĐ2: HDHS đọc và tìm hiểu chú thích 6p
I. Giới thiệu văn bản:
? Dựa vào chú thích S/39, nêu một vài nét chính về tác giả?
è Võ Quảng SN 1920, quê ở tỉnh Quảng Nam
1. Tác giả:
- Võ Quảng SN 1920, quê ở tỉnh Quảng Nam, là nhà văn chuyên viết truyện cho thiếu nhi
? Bài này được trích từ đâu?
è HS trả lời
2. Tác phẩm:
- Trích từ chương XI của tập truyện ngắn “Quê nội” – tác phẩm viết về cuộc sống ở một làng quê ven sông Thu Bồn trong những ngày sau Cách mạng tháng 8/1945 và những năm đầu của cuộc kháng chiến chống TD Pháp
HĐ3: HDHS đọc và tìm hiểu VB 25p
II.Đọc-hiểu văn bản:
1. Nội dung
? Yêu cầu HS đọc VB
è HS đọc
? Dựa vào việc miêu tả một cuộc vượt thác của con thuyền trong bài, em hãy tìm bố cục của nó?
è 3 phần:
Phần 1: “Từ đầu vượt nhiều thác nước”
Phần 2: “Đến Phường Rạnh thác Cổ Cò”
Phần 3: Còn lại
a. Bức tranh thiên nhiên (dòng sông và hai bên bờ) được miêu tả trong bài:
? Cảnh dòng sông và hai bên bờ qua sự miêu tả trong bài đã đổi thay ntn theo từng chặng đường của con thuyền?
è HS trả lời
- Đoạn sông ở vùng đồng bằng: hai bên bờ: rộng rãi, trù phú với những bãi dâu ,thuyền bè tấp nậpà Cảnh đẹp êm đềm
- Sắp đến đoạn có nhiều thác ghềnh: vườn tược um tùm núi cao hiện ra như chắn ngang trước mặt
- Đoạn có nhiều thác dữ: “Nước từ trên cao phóng giữa hai vách đá dựng đứng chảy đứt đuôi rắn”
à Cảnh đẹp uy nghiêm của vùng rừng núi
- Đoạn cuối: dòng sông vẫn chảy quanh co, nhưng bớt hiểm trở
? Hãy chỉ ra các BPNT mà tác giả sử dụng trong đoạn văn miêu tả trên?
è Nhân hóa, so sánh
? Qua đoạn văn miêu tả, em có cảm nhận ntn về thiên nhiên?
è Rộng lớn, 
è Cảnh thiên nhiên rộng lớn, hùng vĩ, hoang sơ, đầy sức sống
b. Nhân vật dượng Hương Thư:
? Nhân vật dượng Hương Thư là một con người có tính cách ntn trong cuộc sống đời thường?
è HS trả lời
@ Trong đời thường:
- Nói năng nhỏ nhẹ.
- Tính nết nhu mì
è Hiền lành, chân chất
? Hình ảnh dượng Hương Thư trong cuộc vượt thác được miêu tả ntn? Hãy tìm những chi tiết miêu tả ngoại hình, động tác của nhân vật này?
è HS trả lời
@ Lúc vượt thác:
- Thả sào, rút sào, rập ràng nhanh như cắt
- Như một pho tượng đồng đúc, các bắp thịt cuồn cuộn, hai hàm răng cắn chặt như một hiệp sĩ
è Hình ảnh quả cảm à nổi bật vẻ hùng dũng và sức mạnh của con người lao động trên nền cảnh thiên nhiên rộng lớn, hũng vĩ
? Biện pháp nghệ thuật chủ yếu nào đã được tác giả sử dụng trong đoạn văn này?
è So sánh
? Em có cảm nhận ntn về hình ảnh dượng Hương Thư giống như “một hiệp sĩ Trường Sơn oai linh”?
è Vẻ dũng mãnh, tư thế hào hùng của con người trước thiên nhiên
2. Nghệ thuật
? Nêu nghệ thuật của truyện?
è HS trả lời
- Phối hợp miêu tả cảnh thiên nhiên miêu tả ngoại hình, hành động của con người
- Sử dụng phép nhân hóa, so sánh phong phú và có hiệu quả
- Lựa chọn các chi tiết miêu tả đặc sắc, chọn lọc
- Sử dụng ngôn ngữ giàu hình ảnh, biểu cảm và gợi nhiều liên tưởng
3. Ý nghĩa
? Qua việc tìm hiểu VB, hãy rút ra ý nghĩa văn bản?
è HS trả lời
- “Vượt thác” là một bài ca về thiên nhiên, đất nước quê hương, về lao động; từ đó đã kín đáo nói lên tình yêu đất nước, dân tộc của nhà văn
HĐ4: HDHS tổng kết 3p
III. Tổng kết VB:
? Nêu giá trị nội dung và nghệ thuật của truyện?
è HS đọc ghi nhớ S/41
@ Ghi nhớ S/41
2. HDHS Củng cố,luyện tập: 2p
 - Nêu vài nét về tác giả, tác phẩm.
 - Nêu giá trị nội dung nghệ thuật của văn bản.
3.HDHS tự học ở nhà: 3p
 * Tự học - Đọc kĩ văn bản, nhớ những chi tiết miêu tả tiêu biểu
 - Hiểu ý nghĩa của các phép tu từ được sử dụng trong bài khi miêu tả cảnh thiên nhiên
 - Chỉ ra những nét đặc sắc của phong cảnh thiên nhiên được miêu tả trong “Sông nước Cà Mau” và “Vượt thác”
 - Học thuộc lòng ghi nhớ và xem nội dung bài học
 - Kể tóm tắt lại văn bản
 * Soạn bài: : “Phương pháp tả cảnh”
Œ Đọc 3 VB và trả lời các câu hỏi SGK
 Luyện tập phương pháp viết văn tả cảnh và bố cục bài tả cảnh
Tuần 23
Tiết 86
1. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy và học:
 a. ổn định lớp:
 b.Dạy bài mới:
Hoạt động 1: Giới thiệu bài 1p. Ở tiết học trước, các em đã hiểu như thế nào là phép so sánh. Tiết học này, các em sẽ tiếp tục tìm hiểu các kiểu so sánh và tác dụng của chúng, đồng thời nắm được cách dùng dấu phẩy để vận dụng chính xác giúp người đọc dễ dàng tiếp thu đúng nội dung của câu
HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN
HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH
NỘI DUNG GHI BẢNG
Hoạt động 2: HDHS tìm hiểu các kiểu so sánh 10p
I. Các kiểu so sánh:
? Yêu cầu HS đọc VD1/41
è HS đọc
VD: S/41
? Tìm phép so sánh trong khổ thơ?
è HS trả lời
 Những ngôi sao thức ngoài kia
Chẳng bằng mẹ đã thức vì chúng con
ð So sánh không ngang bằng
Mẹ là ngọn gió của con suốt đời
ð So sánh ngang bằng
? Những từ ngữ chỉ ý so sánh trong các phép so sánh trên có khác nhau không?
è Hai phép ss trên sd những từ ngữ ss khác nhau: chẳng bằng (phép ss1) và là (phép ss2). Đây là 2 kiểu ss: ss ngang bằng (là) và ss hơn kém (chẳng bằng)
? Tìm thêm những từ ngữ chỉ ý ss ngang bằng hoặc không ngang bằng?
è 
Các từ ss
Là, như, y như, giống như, tựa như, tựa như là, bao nhiêu bấy nhiêu, 
Ss ngang bằng
Hơn, hơn là, kém, không bằng, chưa bằng, chẳng bằng, 
Ss không ngang bằng
? Vậy, có mấy kiểu so sánh?
è HS đọc ghi nhớ S/42
@ Ghi nhớ S/42
Hoạt động 3: HDHS tìm hiểu tác dụng của so sánh 8p
II. Tác dụng của so sánh:
? Yêu cầu HS đọc VD 
è HS đọc
VD: SGK/42
? Tìm phép ss trong đoạn văn?
è HS tìm và trả lời
1. Phép so sánh trong đoạn văn: (gạch SGK)
? Trong đoạn văn này, phép ss có tác dụng gì?
è - Đối với việc miêu tả sv, sv: Tạo ra những hình ảnh cụ thể, sinh động giúp người đọc (người nghe) dễ hình dung về sv, sviệc được miêu tả
à Hình dung cách rụng khác nhau của lá
- Đối với việc thể hiện tình cảm của người viết: Tạo ra những lối nói hàm súc, giúp người đọc (người nghe) dễ nắm bắt tư tưởng, tình cảm của người viết (người nói) 
à Thể hiện quan niệm của tác giả về sự sống và cái chết
2. Tác dụng so sánh:
- Hình dung cách rụng khác nhau của lá
- Thể hiện quan niệm của tác giả về sự sống và cái chết
? Vậy, so sánh có tác dụng gì?
è HS đọc ghi nhớ S/42
@ Ghi nhớ S/42
Hoạt động 4: HDHS phần luyện tập 16p
III. Luyện tập:
? Yêu cầu HS đọc và làm BT1/43
è HS đọc và làm
BT1:
a. So sánh: Tâm hồn tôi là một buổi trưa hè 
è SS ngang bằng
b. SS:
 Con đi trăm núi ngàn khe
Chưa bằng muôn nỗi tái tê lòng bầm
 Con đi đánh giặc mười năm
Chưa bằng khó nhọc đời bầm sáu mươi
è SS không ngang bằng
c. SS:
 Anh đội viên mơ màng
Như nằm trong giấc mộng
è SS ngang bằng
 Bóng Bác cao lồng lộng
Ấm hơn ngọn lủa hồng
è SS không ngang bằng
? Yêu cầu HS đọc và làm BT2/43
è HS đọc và làm
BT2:
- Những động tác nhanh như cắt
- Dượng Hương Thư như một pho tượng đồng đúc, giống như một hiệp sĩ 
- Dọc sườn núi như những cụ già 
? Em thích hình ảnh so sánh nào? Vì sao?
è HS trả lời
? Yêu cầu HS đọc BT3/43
GV hướng dẫn HS về nhà làm
è HS đọc
BT3: (về nhà)
2. HDHS Củng cố,luyện tập; 2p
 - Em hãy nêu tác dụng của So sánh; Các kiểu So sánh.
 - GV nhận xét, kết luận chung.
3. HDHS tự học ở nhà: 3p
 * Tự học - Viết một đoạn văn miêu tả có sử dụng phép so sánh
 - Học thuộc lòng ghi nhớ và xem lại phần BT1, 2
 - Làm BT 3
 * Soạn bài: : “Phương pháp tả cảnh”
Œ Đọc 3 VB và trả lời các câu hỏi SGK
 Luyện tập phương pháp viết văn tả cảnh và bố cục bài tả cảnh.
Tuần 23
Tiết 87,88
@J?
1. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy và học:
 Hoạt động 1: Giới thiệu bài 1p.
 Để tả cảnh cho sinh động, hấp dẫn người đọc chúng ta cần phải lưu ý điều gì? Và bố cục một bài văn tả cảnh gồm có những phần nào thì tiết học hôm nay chúng ta sẽ tìm hiểu điều này
HOẠT ĐỘNG CỦA GV
HOẠT ĐỘNG CỦA HS
NỘI DUNG GHI BẢNG
Hoạt động 2: HDHS tìm hiểu phuơng pháp viết văn tả cảnh 17p
I. Phương pháp viết văn tả cảnh:
? Yêu cầu HS đọc 3 VB SGK/45.
è HS đọc
VD: SGK/45
? VB đầu miêu tả hình ảnh của ai? Tại sao có thể nói qua hình ảnh nhân vật ở đây, ta có thể hình dung được những nét tiêu biểu của cảnh sắc ở khúc sông có nhiều thác dữ?
è Hình ảnh dượng Hương Thư trong một chặng đường của cuộc vượt thác
VB a: Hình ảnh dượng Hương Thư trong một chặng đường của cuộc vượt thác
? VB thứ hai tả quang cảnh gì? 
è Quang cảnh ở dòng sông Năm Căn
VB b: Quang cảnh ở dòng sông Năm Căn
? Người viết đã miêu tả cảnh ấy theo một thứ tự nào?
è Thứ tự từ dưới sông lên trên bờ, cũng là từ gần đến xa
? Văn bản thứ ba tả cảnh gì? Hãy thử chỉ ra các phần chính có trong VB và cho biết ý nghĩa chính trong từng phần?
è Mở bài: “Lũy làng màu của lũy” è Giới thiệu khái quát về lũy tre làng (phẩm chất, hình dáng và màu sắc)
Thân bài: “Lũy ngoài cùng không rõ” è Lần lượt miêu tả cụ thể ba vòng tre của lũy làng ntn.
Kết bài: Còn lại è Cảm nghĩ và nhận xét về loài tre
VB c: Hình ảnh lũy tre làng
- Mở bài: “Lũy làng màu của lũy” 
- Thân bài: “Lũy ngoài cùng không rõ” 
- Kết bài: Còn lại 
? Em có nhận xét gì về hình thức của VB này?
è Tác giả quan sát và miêu tả từ ngoài vào trong, từ khái quát đến cụ thể
? Vậy, muốn tả cảnh cần chú ý điều gì? Bố cục bài tả cảnh có mấy phần?
è HS đọc ghi nhớ SGK/47 
@ Ghi nhớ SGK/47 
Hoạt động 3: HDHS phần luyện tập 22p
II. Luyện tập:
? Yêu cầu HS đọc BT1/47
è HS đọc 
BT1: Tả quang cảnh lớp học trong giờ viết bài TLV:
? Em sẽ quan sát và lựa chọn những hình ảnh tiêu biểu nào cho quang cảnh?
è Chọn những hình ảnh tiêu biểu: Cô giáo (thầy giáo), không khí lớp, quang cảnh chung của phòng học (bảng đen, bốn bức tường, bàn ghế, ), các bạn (tư thế, thái độ, công việc chuẩn bị viết bài ), cảnh viết bài, 
? Em định miêu tả quang cảnh ấy theo thứ tự ntn?
è Có thể: từ ngoài vào trong lớp; từ phía trên bảng, cô giáo xuống dưới lớp 
? Hãy viết MB & KB?
è HS tự viết
? Yêu cầu HS đọc BT2.
GV: HDHS về nhà làm
è HS đọc 
BT2: Tả quang cảnh sân trường trong giờ ra chơi:
? Yêu cầu HS đọc BT3/47, 48
BT3: Dàn ý
- MB: Tựa bài “Biển đẹp”
- TB: Vẻ đẹp và màu sắc của biển vào:
+ Buổi sáng + Buổi trưa + Buổi chiều
+ Ngày mưa rào + Ngày nắng
- KB: Nhận xét và suy nghĩ về vẻ đẹp và sự thay đổi cảnh sắc của biển
 2.HDHS Củng cố, luyện tập::2p
 - Em hãy nêu phương pháp tả cảnh.
 - GV nhận xét, kết luận chung.
3. HDHS tự học ở nhà: 3p
 *Tự học - Nhớ các bước cơ bản khi làm một bài văn tả cảnh
Nhớ dàn ý khái quát của bài văn tả cảnh
Tìm một số bài văn tả cảnh và xác định được dàn ý của những bài văn đó
 * Soạn bài: : “Buổi học cuối cùng”
Œ Đọc VB và chú thích
 Câu chuyện được kể diễn ra trong hoàn cảnh, thời gian, địa điểm nào?
Ž Ý nghĩ, tâm trạng của chú bé Phrăng diễn biến ntn trong buổi học cuối cùng?
 Nhân vật thầy giáo Ha – men trong buổi học cuối cùng đã được miêu tả ntn?
 	 * Ra đề tập làm văn bài viết số 1: Văn tả cảnh- làm ở nhà.