Giáo án Ngữ văn Lớp 6 - Tuần 26 - Năm học 2020-2021 - Trương Văn Mỹ

Ngày soạn: 14/03/2021 - Ngày giảng: 15, 16/03/2021
PPCT TIẾT 101, 102 – BÀI: LƯỢM
	 (TỐ HỮU)
A. MỤC TIÊU :
1. Kiến thức: 
- Cảm nhận được vẻ đẹp hồn nhiên, vui tươi, trong sáng và ý nghĩa cao cả trong sự hy sinh của nhân vật Lượm.
- Tình cảm yêu mến, trân trọng của tác giả dành cho nhân vật Lượm.
- Các chi tiết miêu tả trong bài thơ và tác dụng của các chi tiết miêu tả đó.
- Nét đặc sắc trong nghệ thuật tả nhân vật kết hợp với tự sự và bộc lộ cảm xúc.
2. Năng lực :
- Năng lực chung: Năng tự học, năng lực giải quyết vấn đề, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực nhận thức, tư duy logic.
- Năng lực chuyên biệt: năng lực sử dụng ngôn ngữ, sử dụng Tiếng Việt, đọc hiểu văn bản, cảm thụ văn học, cảm thụ thẩm mĩ.
3. Phẩm chất: Cảm phục trước sự hi sinh anh dũng của Lượm.
B. CHUẨN BỊ:
- Giáo viên:
+ Soạn bài
+ Đọc sách giáo viên và sách bài soạn.
- Học sinh:
+ Soạn bài
C. CÁC BƯỚC LÊN LỚP:
1. Ổn định tổ chức.
2.Kiểmtra bài cũ:
1. Đọc thuộc lòng và diễn cảm bài thơ Đêm nay Bác không ngủ. Em xúc động hơn cả trước câu thơ, đoạn thơ nào? Vì sao?
3.Bàimới:
Hồi đầu kháng chiến chống Pháp, nhà thơ Tố Hữu vừa ở HN trở về thành phố Huế quê hương đang đánh Pháp quyết liệt, tình cìư gặp chú bé liên lạc Lượm nhí nhảnh, vui tươi. ít lâu sau, nhà thơ lại nghe tin Lượm đã hi sinh anh dũng trên đường đi công tác. Xúc động, nghẹn ngào, nhớ thương, cảm phục. Tố Hữu viết bài thơ Lượm.
Hoạt động của thầy
Nội dung cần đạt
Hoạt động 1: Đọc và tìmhiểu chung
A. BÀI LƯỢM:
I. ĐỌC VÀ TÌM HIỂU CHUNG:
- Gọi HS đọc chú thích trong SGK sau đó GV nhấn mạnh một số ý.
- Em có nhận xét gì về thể loại thơ?
- Theo em bố cục của bài thơ như thế nào?
- Yêu cầu HS kể và chú thay đổi giọng và nhịp độc thích hợp với từng câu, từng đoạn. Giọng vui tươi sôi nổi nhí nhảnh ở đoạn đầu và đoạn cuối.
1. Giới thiệu tác giả, tác phẩm:
- Tố Hữu tên là Nguyễn Kìm Thàmh, sinh 1920 quê ở tính Thừa Thiên Huế, là mhà cách mạng, nhà thơ lớn của hơ ca hiện đại VN.
- Bài Lượm được ông sáng tác năm 1949 trong thời kì kháng chiến chống thực dân Pháp.
2. Đọc và tìm hiểu bố cục bài thơ:
- Thể loại: thơ 4 tiếng, nhịp 2/2
- Loại thơ tự sự - ngôi kể thứ ba.
- Bố cục: 3 ý
+ Năm khổ thơ đầu: Nhớ lại cuộc gặp gỡ tình cờ giữa nhà thơ và Lượm.
+ Bảy khổ giữa: Chuyến công tác và sự hi sinh của Lượm.
+ Hai khổ cuối: Hình ảnh Lượm sống mãi. 
 Khi kể lại câu chuyện bằng văn xuôi vẫn có thể dữ nguyên những câu đối thoại tiêu biểu của Lượm và nhà thơ.
Hoạt động 2: Tìm hiểu nội dung văn bản
II. TÌM HIỂU NỘI DUNG VĂN BẢN:
- GV cho HS đọc đoạn văn đầu
- Hoàn cảnh gặp gỡ giữa Lượm với nhà thơ có gì đáng chú ý?
- Đoạn thơ gợi lên trước mắt người đọc hình ảnh chú bé Lượm như thế nào? 
- Em có nhận xét gì về nghệ thuật miêu tả Lượm trên các phương diện: Quan sát và tưởng tượng; đặc sắc trong cách dùng từ?
- Đường vàng là con đường như thế nào?
- Hình ảnh so sánh Lượm với con chim chích nhảy trên đường vàng đẹp và hay ở chỗ nào?
- Những lời thơ miêu tả Lượm như thế đã làm nổi rõ hình ảnh Lượm với những đặc điểm nào?
- Ngôn ngiữ đối thoại của hai chú cháu có gì đáng chú ý?
 - HS: cuộc trò chuyện ngắn ngủi nhưng rất gần gũi, thân mật giữa hai chú cháu
1. Hình ảnh Lượm trong lần gặp gỡ tình cờ với nhà thơ:
- Hoàn cảnh: "Huế đổ máu" - Trong hoàn cảnh chiến đấu chống thực dân Pháp.
- Hình dáng: Loắt choắt,chân thoăn thoắt, đầu nghênh ngênh, cười híp mí, má đỏ bồ quân.
- Trang phục: Cái xắc xinh xinh 
 Ca lô đội lệch 
- Cử chỉ: Mồm huýt sáo vang 
 Như con chim chích
 Nhảy trên đường vàng
- Lời nói: Cháu đi liên lạc 
 Vui lắm chú à
 ở Đồn Mang Cá
 Thích hơ ở nhà
Þ Tác giả quan sát trực tiếp lượm bằng mắt nhìn và tai nghe, do đó Lượm được miêu tả rất cụ thể, sống động
 Từ láy gợi gợi hình có tác dụnggợi tả hình ảnh Lượm nhỏ nhắn, nhanh nhẹn, vui tươi và nhí nhảnh, nghịch ngợm.
- Đường vàng là con đường trong hồi tưởng là đường cát vàng, đầy nắng vàng, đồng lúa vàng. Hình ảnh so sánh có gí trị gợi hình (Tả rất đúng về hình dáng Lượm: Nhỏ nhắn, hiếu động, tươi vuigiữa không gian cánh đồng lúa vàng). Ngoài ra nó còn có giá trị biểu cảm thể hiện tình cảm yêu mến của nhà thơ đối với Lượm.
Þ Hồn nhiên, nhanh nhẹn, yêu đời.
- Những lời thơ nào miêu tả Lượm đang làm nhiệm vụ?
- Theo em, lời thơ nào gây ấn tượng nhất cho em?
- Em có nhận xét gì về cách dùng từ của tác giả?
- Câu hỏi tu từ gợi cho em suy nghĩ gì về hình ảnh Lượm?
- Cái chết của Lượm được miêu tả như thế nào?
- Hình ảnh Lượm bất ngờ trúng đạn ngã xuống nằm trên đồng lúa gợi cho em cảm xúc gì?
GV: Cái chết có đổ máu nhưng lại được miêu tả như một giấc ngủ bình yên của trẻ thơ giữa cánh đồng quê hương thơm hương lúa.
- Cái chết ấy gợi cho em những tình cảm và suy nghĩ gì?
- Tình cảm và tâm trạng của tác giả khi trở về sự hi sinh của Lượm như thế nào?
2. Hình ảnh Lượm trong chuyến đi liên lạc:
* Lượm đang làm nhiệm vụ:
- Bỏ thư vào bao
- Thư đề thượng khẩn
- Vụt qua mặt trận
Đạn bay vèo vèo
- Ca lô chú bé 
Nhấp nhô trên đồng
+ Lời thơ gây ấn tượng hất là:
 Vụt qua mặt trận
 Đạn bay vèo vèo
Þ Động từ vụt, tính từ vèo vèo, miêu tả chính xác hành động dũng cảm của Lượm và sự ác liệt của chiến tranh.
- Câu hỏi tu từ: Sợ chi hiểm ngèo?
Nói lên khí phách dũng cảm như một lời thách thức với quân thù.
* Cái chết của Lượm:
- Một dòng máu tươi
- Cháu nằm trên lúa
Tay nắm chặt bông
Lúa thơm mùi sữa
Hồn bay giữa đồng...
- Hình ảnh Lượm nằm giữa cánh đồng lúa được miêu tả thật hiện thực và lãng mạn. Lượm ngã ngay trên đất quê hương... Hương thơm của lúa cũng như hương của dòng sữa mẹ đưa em vào giấc ngủ vĩnh hẵng. Linh hồn bé nhỏ và anh hùnh ấy đã hoá thân vào non sông đất nước.
- Cái chết của Lượm gợi cho người đọc vừa xót thương, vừa cảm phục. Một cái chết dũng cảm nhưng nhẹ nhàng thanh thản. Lượm không còn nữa nhưng hình ảnh đẹp đẽ của Lượm còn sống mãi với quê hương.
- Tình cảm của tác giả: Ngạc nhiên, bàng hoàng, đau đớn, nghẹn ngào trước cái chết của Lượm.nhà thơ đã tách câu thơ làn đôi tạo tiếng gọi thân thương thống thiết.
3. Hai khổ cuối:
- Nêu ý nghĩa của đoạn thơ điệp khúc này?
* GV bình: Điều đó còn thể hiện niềm tin của nhà thơ về sự bất diệt của những con người như Lượm. Nhưng đó còn là ước vọng của nhà thơ về một cuộc sống thanh bình không có chiến tranh để trẻ thơ được sống hồn nhiên, hạnh phúc. Những lời thơ cuối cùng vì thế không chỉ diễn tả tình cảm trìu mến mà còn day dứt niềm xót thương và ước vọng hoà bình. Đó là ý nghĩa nhân đạo sâu xa của bài thơ này.
- Điệp khúc Lượm sống mãi: nối tiếp một cách hợp lí, trả lời cho câu hỏi tu từ trênÞ khẳng định lLượm sẽ sống mãi cùng thời gian, trong lòng nhà thơ, trong tình thương nhớ, cảm phục của đồng bào Huế, trong chúng ta và các thế hệ mai sau.
Hoạt động 3: Tổng kết
III. TỔNG KẾT: SGK - TR77
- Em cảm nhận được những ý nghĩa nội dung sâu sắc nào từ bài thơ?
- Em nhận thức được gì về nghệ thuật thơ qua bài Lượm?
4. Củng cố :
- Nhắc lại nội dung cơ bản
- Nhận xét tiết học.
5. Dặn dò:
 - Học bài, thuộc ghi nhớ.
 - Soạn bài: Cô Tô.
Rút kinh nghiệm:
 .