Bài giảng môn Ngữ văn Lớp 6 - Tiết 81: So sánh

HOẠT ĐỘNG 1: KHỞI ĐỘNG - Học sinh đọc đoạn văn sau và trả lời câu hỏi:? Chỉ ra câu văn có sử dụng phép so sánh? “Càng đổ dần về hướng mũi Cà Mau thì sông ngòi, kênh rạch càng bủa giăng chi chít như mạng nhện. Trên thì trời xanh, dưới thì nước xanh, chung quanh mình cũng chỉ toàn một sắc xanh cây lá." “Càng đổ dần về hướng mũi Cà Mau thì sông ngòi, kênh rạch càng bủa giăng chi chít như mạng nhện”. Tiết 81:SO SÁNHHOẠT ĐỘNG 2: HÌNH THÀNH KIẾN THỨC * Ví dụ: a.Trẻ em như búp trên cànhBiết ăn ngủ, biết học hành là ngoan. (Hồ Chí Minh)=>Trẻ em như búp trên cành.=>Rừng đước dựng lên cao ngất như hai dãy trường thành vô tận.b. [ ] trông hai bên bờ, rừng đước dựng lên cao ngất như hai dãy trường thành vô tận. (Đoàn Giỏi) Trẻ em như búp trên cành tương đồng Đều non nớt, bụ bẫm, đáng yêu, tràn đầy sức sốngRừng đước dựng lên cao ngất nhưhai dãy trường thành vô tận Tương đồng Đều cao, dài, chắc chắn, vững chãia, Trẻ em như búp trên cành Biết ăn ngủ, biết học hành là ngoan. b, .trông hai bên bờ, rừng đước dựng lên cao ngất như hai dãy trường thành vô tận.a’, Trẻ em non nớt,bụ bẫm, đáng yêu, tràn đầy sức sống Biết ăn ngủ, biết học hành là ngoan.b’, trông hai bên bờ, rừng đước dựng lên cao, dài, chắc chắn, vững chãi . Cách 1 :Cách 2:Tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.tương đồng- Lông vằntương phảnMèo nét mặt dễ mến hơn hổ, vào tranh to hơn cả con hổ Làm rõ sự tương phản, hơn kém của sự vật, nhưng không làm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.So sánh thông thườngc. Con mèo vằn vào trong tranh to hơn cả con hổ nhưng nét mặt lại vô cùng dễ mến. (Tạ Duy Anh)?Sự so sánh ở ví dụ c có gì khác với so sánh ở ví dụ a, b?a, Trẻ em như búp trên cành Biết ăn ngủ, biết học hành là ngoan.b, Trông hai bên bờ, rừng đước dựng lên cao ngất như hai dãy trường thành vô tận.c, Con mèo vằn vào tranh, to hơn cả con hổ nhưng nét mặt lại vô cùng dễ mến.So sánh tu từSo sánh thông thường c, Con mèo vằn vào tranh, to hơn cả con hổ nhưng nét mặt lại vô cùng dễ mến.c, Con mèo vằn vào tranh, to hơn cả con hổ nhưng nét mặt lại vô cùng dễ mến.  Thuyền cố lấn lên. Dượng Hương Thư như một pho tượng đồng đúc, các bắp thịt cuồn cuộn, hai hàm răng cắn chặt, quai hàm bạnh ra, cặp mắt nảy lửa ghì trên ngọn sào giống như một hiệp sĩ của Trường Sơn oai linh hùng vĩ. ( Vượt thác – Võ Quảng)* Bài tập nhanh: Chỉ ra phép so sánh trong đoạn văn sau:+ Dượng Hương Thư như một pho tượng đồng đúc.-> thể hiện nét ngoại hình khỏe mạnh, gân guốc, vững chắc của nhân vật. + Dượng Hương Thư như một hiệp sĩ của Trường Sơn oai linh, hùng vĩ. -> thể hiện vẻ dũng mãnh, tư thế hào hùng của con người trước thiên nhiên. Điền những tập hợp từ chứa hình ảnh so sánh trong các ví dụ a,b ở phần 1 vào mô hình phép so sánh * Ví dụ 1 2. Cấu tạo của phép so sánh Vế A (sự vật được so sánh)Phương diện so sánhTừ so sánhVế B(sự vật dùng để so sánh)Trẻ emnhưbúp trên cànhrừng đướcdựng lên cao ngấtnhưhai dãy trường thành vô tậnVí dụ 2. Các từ so sánh khác: như là, y như, giống như, tựa như, bao nhiêu .bấy nhiêu .b. Như tre mọc thẳng, con người không chịu khuất . Phương diện so sánhTừ so sánhVế BVế B Vế Aa. Trường Sơn: chí lớn ông chaCửu Long: lòng mẹ bao la sóng trào.Vế B Vế AVế AVắng từ ngữ so sánh, từ ngữ chỉ phương diện so sánh, vế B đảo lên đứng trước vế A.Vế B được đảo lên trước vế A cùng từ ngữ so sánh.Ví dụ 3. Cấu tạo của phép so sánh trong những câu sau có gì đặc biệt?Vế APhương diện so sánhTừ so sánhVế B	Các sự vật, sự việc dùng để so sánh Từ ngữ so sánh: như, là, bằng, tựa, giống...Phương diện so sánh* Mô hình cấu tạo của phép so sánh: Các sự vật,sự việc được so sánh.Lưu ýCác từ ngữ chỉ phương diện so sánh và chỉ ý so sánh có thể được lược bớt Vế B có thể được đảo lên trước vế A cùng với từ so sánh.* Bài tập nhanh: Chỉ ra cấu tạo của phép so sánh trong câu sau: Tiếng suối trong như tiếng hát xaTrăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa ( Cảnh khuya – Hồ Chí Minh)Vế A Vế B PDSS Từ SS Bài tập 1:HOẠT ĐỘNG NHÓMHOẠT ĐỘNG 3: LUYỆN TẬPNHÓM 1, 3a, So sánh đồng loại - So sánh người với người:- So sánh vật với vật:NHÓM 2, 4 b, So sánh khác loại - So sánh vật với người: - So sánh cái cụ thể với cái trừu tượng:a, So sánh đồng loại + người với người : Thầy thuốc như mẹ hiền.+ vật với vật :Sông ngòi kênh rạch bủa giăng chi chít như mạng nhện.b, So sánh khác loại : + vật với người : Cá nước hàng đàn đen trũi nhô lên hụp xuống như người bơi ếch giữa những đầu sóng trắng.+ cái cụ thể với cái trừu tượng: Tình mẹ bao la như biển Thái Bình hiền hoà.Bài 2. Dựa vào những thành ngữ đã biết hãy viết tiếp vế B vào những chỗ trống tạo phép so sánh. Khỏe như Khỏe như trâuKhỏe như voiĐen như Đen như cột nhà cháyĐen như thanTrắng như Trắng như trứng gà bócTrắng như bôngCao như Cao như núiCao như sếu Sử dụng phép so sánh khi miêu tả Sự vật được tái hiện một cách sinh động , gợi cảm .BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN+ Những ngọn cỏ gẫy ráp, y như có nhát dao vừa lia qua.+ Hai cái răng đen nhánh lúc nào cũng nhai ngoàm ngoạp như hai lưỡi liềm máy làm việc.+ Cái chàng Dế Choắt, người gầy gò và dài kêu nghêu như một gã nghiện thuốc phiện.+ Đã thanh niên rồi mà cánh chỉ ngắn củn đến giữa lưng, hở cả mạng sườn như người cởi trần mặc áo gi-lê.+ Mỏ cốc như cái dùi sắt, chọc xuyên cả đất.Bài 3.HOẠT ĐỘNG 4: VẬN DỤNGĐặt câu có sử dụng phép so sánh và nêu tác dụng của nó.2.Viết đoạn văn miêu tả từ 5 –> 7 câu, chủ đề tự chọn trong đó có sử dụng phép so sánh. Chỉ ra phép so sánh đó.* Hướng dẫn tự học- Học bài nắm được so sánh là gì , cấu tạo của so sánh, hoàn thành bài tập 3 và đoạn văn.- Chuẩn bị bài: So sánh ( tt)+ Đọc, tìm hiểu các ví dụ trong SGK+ Nắm được các kiểu so sánh+Tác dụng của so sánh+ Làm bài tập phần luyện tập