Bài giảng môn Ngữ văn Lớp 6 - Tiết 91: Nhân hóa

TRÒ CHƠI Ô CHỮ ® o µ n G i á i 234567134567C©u 2 : Tõ lu«n ®i kÌm vµ bæ sung ý nghÜa cho §éng tõ vµ TÝnh tõC©u 5: Mét thÓ lo¹i tËp lµm v¨n vừa ®­ưîc häc ë líp 6, kì II.C©u 1: T¸c gi¶ cña v¨n b¶n S«ng n­ưíc Cµ MauC©u 3: Mét quy t¾c mµ cËu bÐ Phr¨ng kh«ng thÓ ®äc trong buæi häc cuèi cïng khi thÇy Ha-men kiÓm tra.C©u 4: Thñ ®« n­ưíc §øc lµC©u 6: Tªn t¸c phÈm cña Duy Kh¸n mµ em ®­ưîc häc ë Ng÷ v¨n 6, kì IIC©u 7: Bộ phận nào của Dế Mèn “cứ cứng dần và nhọn hoắt?P H ã t õ p H  n T õ B E C L I Nt ¶ c ¶ n h L a o x a oC Á I V U Ô T *nh©n ho¸BÀI HỌC1.NHÂN HOÁ LÀ GÌ ? a. Ñònh nghóa: Ví duï: OÂng trôøi Maëc aùo giaùp ñen Ra traän Muoân nghìn caây mía Muùa göôm Kieán Haønh quaân Ñaày ñöôøng. (Traàn Ñaêng Khoa).NHÂN HÓATUAÀN 24 - TIEÁT 91 Ví duï: OÂng trôøi Maëc aùo giaùp ñen Ra traän Muoân nghìn caây mía Muùa göôm Kieán haønh quaân Ñaày ñöôøng (Traàn Ñaêng Khoa).OÂng Laø töø duøng ñeå goïi baàu trôøiMaëc aùo giaùp ñen, ra traänBaàu trôøi ñaày maây ñen, saép möaMuùa göômHaøng mía ñung ñöa trong côn gioù maïnhHaønh quaânÑaøn kieán voäi vaõ ñi veà toåÔng Là từ vốn dùng để gọi người Nay được dùng để gọi trời (vật )Mặc áo giáp, ra trận Là những từ vốn dùng để miêu tả hành động của người Nay được dùng để miêu tả bầu trời (vật) trước cơn mưaMúa gươm, hành quân Là những từ vốn dùng ®Ó miªu t¶ hành động của người Nay được dïng ®Ó miªu t¶ trạng thái của hàng mía (cây cối) đung đưa trước cơn giã, của đàn kiến (vật) đi lánh mưa.Gọi hoặc tả vật, cây cối, đồ vật bằng những từ vốn được dùng để gọi hoặc tả ngươìCách sử dụng từ ngữ như thế được gọi là nhân hóa.Vậy thế nào là NHÂN HÓA? VÝ dô: Cây hu-blông tự tay thầy trồng giờ đây quấn quýt bên các khung cửa sæ (Buổi học cuối cùng)NHÂN HÓANh©n ho¸ lµ gäi hoÆc t¶ con vËt, c©y cèi , ®å vËt b»ng nh÷ng tõ vèn ®­îc dïng hoÆc t¶ con ng­êiBÀI HỌC1.NHÂN HOÁ LÀ GÌ ? a. Ñònh nghóa: TUAÀN 24 - TIEÁT 91Ví du OÂng trôøi Maëc aùo giaùp ñen Ra traän Muoân nghìn caây mía Muùa göôm Kieán Haønh quaân Ñaày ñöôøng. (Traàn Ñaêng Khoa).NHÂN HÓABÀI HỌC1.NHÂN HOÁ LÀ GÌ ? a. Ñònh nghóa: TUAÀN 24 - TIEÁT 91Cách 1 Cách 21. Ông trời mặc áo giáp đen ra trận 1. Bầu trời đầy mây đen2. Muôn ngìn cây mía múa gươm 2. Muôn ngàn cây mía ngả nghiêng, lá bay phấp phới3. Kiến hành quân đầy đường 3. Kiến bò đầy đườngHãy so sánh để tìm sự giống nhau và khác nhau giữa hai cách diễn đạt trên.Giống nhau: Cùng miêu tả một sự vật, cùng nói về một nội dung.Khác nhau: - Cách 1 có sử dụng phép nhân hóa - Cách 2 không sử dụng phép nhân hóa Cách 1: nhân hóa 1. Ông trời mặc áo giáp đen ra trận 2. Muôn ngàn cây mía múa gươm . 3. Kiến hành quân đầy đường Cách 2 không nhân hóa 1. Bầu trời đầy mây đen2. Muôn ngàn cây mía ngả nghiêng, lá bay phấp phới3. Kiến bò đầy đường Câu hỏi thảo luận nhóm:1. Cho biết cách diễn đạt nào hay hơn, sống động hơn? Vì sao?NHÂN HÓABÀI HỌC1.NHÂN HOÁ LÀ GÌ ? a. Ñònh nghóa: b. Taùc duïng: Laøm cho theá giôùi loaøi vaät, caây coái, ñoà vaät, trôû neân gaàn vôùi con ngöôøi, bieåu thò ñöôïc nhöõng suy nghó, tình caûm cuûa con ngöôøi.2. C¸c kiÓu nh©n ho¸NHÂN HÓANh©n ho¸ lµ gäi hoÆc t¶ con vËt, c©y cèi , ®å vËt b»ng nh÷ng tõ vèn ®­îc dïng hoÆc t¶ con ng­êi(a). Từ đó, lão Miệng, bác Tai, cô Mắt, cậu Chân, cậu Tay lại thân mật sông với nhau, mổi người một việc, không ai tị ai cả. (Chân, Tay, Tai, Mắt, Miệng)- Dùng những từ vốn gọi người để gọi vậtLão, bác, cô, cậu là những từ vốn gọi người lại dùng để gọi miệng, tai, mắt, chân, tay (vật)TUAÀN 24 - TIEÁT 91BÀI HỌC1.NHÂN HOÁ LÀ GÌ ? a. Ñònh nghóa: b. Taùc duïng: Laøm cho theá giôùi loaøi vaät, caây coái, ñoà vaät, trôû neân gaàn vôùi con ngöôøi, bieåu thò ñöôïc nhöõng suy nghó, tình caûm cuûa con ngöôøi.2. C¸c kiÓu nh©n ho¸NHÂN HÓANh©n ho¸ lµ gäi hoÆc t¶ con vËt, c©y cèi , ®å vËt b»ng nh÷ng tõ vèn ®­îc dïng hoÆc t¶ con ng­êi- Dùng những từ vốn gọi người để gọi vật(b). Gậy tre, chông tre chống lại sắt thép của quân thù. Tre xung phong vào xe tăng, đại bác. Tre giữ làng,giữ nước, giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín. (Thép Mới)Chống lại, xung phong, giữ Những từ vốn dùng để chỉ hoạt động, tính chất của người lại dùng để chỉ hoạt động, tính chất của tre ( vật)- Dùng những từ vốn chỉ hoạt động, tính chất của người để chỉ hoạt động, tính chất của vậtTUAÀN 24 - TIEÁT 91BÀI HỌC1.NHÂN HOÁ LÀ GÌ ? a. Ñònh nghóa: b. Taùc duïng: Laøm cho theá giôùi loaøi vaät, caây coái, ñoà vaät, trôû neân gaàn vôùi con ngöôøi, bieåu thò ñöôïc nhöõng suy nghó, tình caûm cuûa con ngöôøi.2. C¸c kiÓu nh©n ho¸NHÂN HÓANh©n ho¸ lµ gäi hoÆc t¶ con vËt, c©y cèi , ®å vËt b»ng nh÷ng tõ vèn ®­îc dïng hoÆc t¶ con ng­êi- Dùng những từ vốn gọi người để gọi vật- Dùng những từ vốn chỉ hoạt động, tính chất của người để chỉ hoạt động, tính chất của vật(c). Trâu ơi ta bảo trâu này Trâu ra ngoài ruộng trâu cày với ta (Ca dao) ƠiLà từ dùng khi trò chuyện, xưng hô với người Lại dùng để trò chuyện , xưng hô với vật- Trò chuyện, xưng hô với vật như với ngườiTUAÀN 24 - TIEÁT 91 Coù con chim vaønh khuyeân nhoû. Daùng troâng thaät ngoan ngoaõn quaù. Goïi daï baûo vaâng. Leã pheùp ngoan nhaát nhaø. Chim gaëp baùc chaøo maøo, “chaøo baùc!”. Chim gaëp coâ sôn ca , “ chaøo coâ!”. Chim gaëp anh chích choeø, “ chaøo anh!”. Chim gaëp chò saùo naâu, “chaøo chò!”. (Con chim vaønh khuyeân – Hoaøng Vaân)NHÂN HÓABài tập áp dụng: Coù con chim vaønh khuyeân nhoû. Daùng troâng thaät ngoan ngoaõn quaù. Goïi daï baûo vaâng. Leã pheùp ngoan nhaát nhaø. Chim gaëp baùc chaøo maøo, “chaøo baùc!”. Chim gaëp coâ sôn ca , “ chaøo coâ!”. Chim gaëp anh chích choeø, “ chaøo anh!”. Chim gaëp chò saùo naâu, “chaøo chò!”. (Con chim vaønh khuyeân – Hoaøng Vaân)TỪ NHÂN HÓAKIÊU NHÂN HÓABác, cô, anh, chịDùng từ ngữ vốn gọi người để gọi vậtNgoan ngoãn, dạ, vâng, lễ phép, chào, ngoanDùng những từ vốn chỉ hoạt động, tính chất của người để chỉ hoạt động, tính chất của vậtGọi, bảoTrò chuyện, xưng hô với vật như với ngườiĐÁP ÁN:BÀI HỌC1.NHÂN HOÁ LÀ GÌ ? a. Ñònh nghóa: b. Taùc duïng: Laøm cho theá giôùi loaøi vaät, caây coái, ñoà vaät, trôû neân gaàn vôùi con ngöôøi, bieåu thò ñöôïc nhöõng suy nghó, tình caûm cuûa con ngöôøi.2. C¸c kiÓu nh©n ho¸NHÂN HÓANh©n ho¸ lµ gäi hoÆc t¶ con vËt, c©y cèi , ®å vËt b»ng nh÷ng tõ vèn ®­îc dïng hoÆc t¶ con ng­êi- Dùng những từ vốn gọi người để gọi vật- Dùng những từ vốn chỉ hoạt động, tính chất của người để chỉ hoạt động, tính chất của vật- Trò chuyện, xưng hô với vật như với ngườiII. LuyÖn tËpBài tập 1:Phép nhân hóa và tác dụng của phép nhân hóa.Bến cảng lúc nào cũng đông vui. Tàu mẹ, tàu con đậu đầy mặt nước. Xe anh, xe em tíu tít nhận hàng về và chở hàng ra. Tất cả đều bận rộn. (Phong Thu)Tác dụng: Quang cảnh bến cảng trở nên được miêu tả sống động hơn, khiến ta dễ dàng hình dung ra cảnh nhộn nhịp, bận rộn của các phương tiện trên cảng. 1. Beán caûng luùc naøo cuõng ñoâng vui. Taøu meï, taøu con, ñaäu ñaày maët nöôùc. Xe anh, xe em tíu tít nhaän haøng veà vaø chôû haøng ra. Taát caû ñeàu baän roän ( Phong Thu) 2. Beán caûng luùc naøo cuõng raát nhieàu taøu xe. Taøu lôùn, taøu beù ñaäu ñaày maët nöôùc. Xe to, xe nhoû nhaän haøng veà vaø chôû haøng ra. Taát caû ñeàu hoaït ñoäng lieân tuïc.BÀI TẬP SỐ 2So saùnh hai ñoaïn vaên ñeå tìm ra söï khaùc nhau trong caùch dieãn ñaït:12 1. Beán caûng luùc naøo cuõng ñoâng vui. Taøu meï, taøu con, ñaäu ñaày maët nöôùc. Xe anh, xe em tíu tít nhaän haøng veà vaø chôû haøng ra. Taát caû ñeàu baän roän (Phong Thu). 2. Beán caûng luùc naøo cuõng raát nhieàu taøu xe. Taøu lôùn, taøu beù ñaäu ñaày maët nöôùc. Xe to, xe nhoû nhaän haøng veà vaø chôû haøng ra. Taát caû ñeàu hoaït ñoäng lieân tuïc.BÀI TẬP SỐ 2So saùnh hai ñoaïn vaên ñeå tìm ra söï khaùc nhau trong caùch dieãn ñaït:Đoạn 1 sử dụng nhiều phép nhân hóa , nhờ vậy mà sinh động và gợi cảm hơn.Caùch 1 Trong hoï haøng nhaø choåi thì coâ beù Choåi Rôm vaøo loaïi xinh xaén nhaát. Coâ coù chieác vaùy vaøng oùng khoâng ai ñeïp baèng. Aùo cuûa coâ baèng rôm thoùc neáp vaøng töôi, ñöôïc teát saên laïi, cuoán töøng voøng quanh ngöôøi, troâng nhö aùo len vaäy. (Vuõ Duy Thoâng)Caùch 2 Trong caùc loaïi choåi, choåi rôm vaøo loaïi ñeïp nhaát. Choåi ñöôïc teát baèng rôm neáp vaøng töôi, ñöôïc teát saên laïi thaønh sôïi vaø quaán quanh thaønh cuoän.BÀI TẬP SỐ 3: SO SÁNH HAI CÁCH VIẾTCaùch 1 Trong hoï haøng nhaø choåi thì coâ beù Choåi Rôm vaøo loaïi xinh xaén nhaát. Coâ coù chieác vaùy vaøng oùng khoâng ai ñeïp baèng. Aùo cuûa coâ baèng rôm thoùc neáp vaøng töôi, ñöôïc teát saên laïi, cuoán töøng voøng quanh ngöôøi, troâng nhö aùo len vaäy. (Vuõ Duy Thoâng)Caùch 2 Trong caùc loaïi choåi, choåi rôm vaøo loaïi ñeïp nhaát. Choåi ñöôïc teát baèng rôm neáp vaøng töôi. Tay chổi ñöôïc teát saên laïi thaønh sôïi vaø quaán quanh thaønh cuoän.BÀI TẬP SỐ 3: SO SÁNH HAI CÁCH VIẾTĐáp án: ở cách 1, tác giả dùng nhiều phép nhân hóa (các từ gạch chân), ngay cả từ Chổi Rơm cũng được viết hoa như tên riêng của người làm cho việc miêu tả chổi gần với cách miêu tả người. Như vậy, cách 1 có tính biểu cảm cao hơn, chổi rơm trở nên gần với con người, có tính biểu cảm cao hơn. Cách 1 thích hợp cho văn biểu cảm, cách 2 thích hợp cho văn bản thuyết minh.(a) Nuùi cao chi laém nuùi ôi Nuùi che maët trôøi chaúng thaáy ngöôøi thöông! (Ca dao).Từ nhân hóa: “Ơi” Kiểu nhân hóa: Trò chuyện, xưng hô với vật như với người* Taùc duïng: Caùch noùi naøy khieán cho nuùi trôû neân gaàn guõi vaø ngöôøi noùi coù khaû naêng baøy toû kín ñaùo taâm tö, thaùi ñoä cuûa mình. BÀI TẬP SỐ 4: Cho biết phép nhân hóa trong mỗi đoạn trích dưới đây được tạo ra bằng cách nào và tác dụng của nó như thế nào?(b) Nöôùc ñaày vaø nöôùc môùi thì cua caù cuõng taáp naäp xuoâi ngöôïc, theá laø bao nhieâu coø, seáu, vaïc, coác, le, saâm caàm, vòt trôøi, boà noâng, moøng, keùt ôû caùc baõi soâng xô xaùc taän ñaâu cuõng bay caû veà vuøng nöôùc môùi ñeå kieám moài. Suoát ngaøy, hoï caõi coï om boán goùc ñaàm, coù khi chæ vì tranh moät moài teùp, coù nhöõng anh coø gaày veâu vao ngaøy ngaøy bì boõm loäi buøn tím caû chaân maø vaãn heách moû chaúng ñöôïc mieáng naøo. (Toâ Hoaøi) Từ nhân hóaKiểu nhân hóaHọ, anhDùng từ ngữ gọi người để gọi vậtTấp nập xuôi ngược, cãi cọ om, tranh một mồi tép, bì bõm lội bùnDùng những từ vốn chỉ hoạt động, tính chất của người để chỉ hoạt động, tính chất của vậtĐáp án:Làm cho thế giới loài vật, cây cối, đồ vật, trở nên gần gũi với con người1. Hoaøn thaønh caùc baøi taäp trong vôû baøi taäp.2.Chuaån bò baøi môùi “Phöông phaùp taû ngöôøi”: * Ñoïc toaøn boä baøi “Phöông phaùp taû ngöôøi”. * Traû lôøi caùc caâu hoûi coù trong baøi. * Ñaùnh daáu yù, phaàn khoâng traû lôøi ñöôïc. * Taäp giaûi taát caû caùc BT trong vôû BT. * Ghi laïi caùc BT khoâng giaûi ñöôïc.3. Tham khaûo saùch “ 99 bieän phaùp tu töø tieáng Vieät”. HƯỚNG DẪN VỀ NHAØ