Bài giảng Ngữ văn Lớp 6 - Bài 6: Thạch Sanh

Truyền thuyết là gì ?- Truyền thuyết là loại truyện dân gian, kể về các nhân vật và sự kiện có liên quan đến lịch sử thời quá khứ, có yếu tố tưởng tượng, kì ảo. Truyền thuyết thể hiện thái độ và cách đánh giá của nhân dân đối với các nhân vật và sự kiện lịch sử được kể đến. Kiểm tra bài cũ ! Hãy kể tên những truyền thuyết mà em đã được học.Con Rồng cháu TiênSơn Tinh Thủy TinhThánh GióngBánh chưng, bánh giàySự tích Hồ Gươm . Tiết : THẠCH SANHCHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ CÙNG CÁC BẠN HỌC SINH ĐÃ THAM DỰ TIẾT HỌC NGÀY HÔM NAY Đây là Thạch Sanh và Chằn Tinh II) Hướng dẫn đọc văn bản 1 Đọc, kể2 Bố cục : 3 phần/đoạn- Đoạn 1 ( Từ đầu ... mọi phép thần thông) : Sự ra đời và lớn lên của Thạch Sanh.- Đoạn 2 ( Tiếp ... bị bắt hạ ngục): Những thử thách và chiến công của Thạch Sanh.- Đoạn 3 (phần còn lại): Phơi bày tội Lí Thông, Thạch Sanh cưới công chúa và lui yên quân lính chư hầu.I) Hướng dẫn tìm hiểu chung1 Khái niệm cổ tích2 Văn bản Thạch Sanh thuộc thể loại ? Văn bản Thạch Sanh thuộc thể loại truyện cổ tích ( Thời có Ngọc Hoàng ).Ở ?Quận Cao Bình xưa thuộc huyện Thạch Lâm, nay thuộc huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng3 Nội dung, ý nghĩa- Nội dung: Thạch Sanh là truyện cổ tích về người dũng sĩ diệt chằn tinh, diệt đại bàng cứu người bị hại, vạch mặt kẻ vong ân, bội nghĩa và chống quân xâm lược. Truyện thể hiện ước mơ, niềm tin về đạo đức, công lí xã hội và lí tưởng nhân đạo, yêu hòa bình của nhân dân ta.4 Nghệ thuật :- Truyện sử dụng nhiều chi tiết tưởng tượng thần kì độc đáo và giàu ý nghĩa (sự ra đời và lớn lên của Thạch Sanh, cung tên vàng, cây đàn thần, niêu cơm thần )- Xây dựng hai nhân vật đối lậpIii) Tổng kết phần ghi nhớ (sgk trang 67) Iv) Đọc hiểu văn bảnCâu 1: Sự ra đời và lớn lên của Thạch Sanh có gì khác thường? Kể về sự ra đời và lớn lên của Thạch Sanh như vậy, theo em, nhân dân muốn thể hiện điều gì? Trả lời : * Sự ra đời và lớn lên của Thạch Sanh có sự khác thường:- Thạch Sanh ra đời là do Ngọc Hoàng sai thái tử xuống đầu thai làm con.- Bà mẹ mang thai nhiều năm mới sinh Thạch Sanh.- Thạch Sanh được Thiên thần dạy cho đủ các môn võ nghệ và mọi phép thần thông.* Kể về sự khác thường của Thạch Sanh nhân dân ta muốn tô đậm tính chất kì lạ đẹp đẽ cho nhân vật lí tưởng, làm tăng sức hấp dẫn cho câu chuyện.Câu 2 Trước khi được kết hôn với công chúa, Thạch Sanh đã phải trải qua những thử thách nào? Thạch Sanh bộc lộ phẩm chất gì qua những thử thách ấy?-Trả lời: * Trước khi kết hôn với công chúa, Thạch Sanh phải trải qua những thử thách:- Bị mẹ con Lý Thông lừa đi canh miếu thờ, thế mạng. Thạch Sanh diệt chằn tinh.- Xuống hang diệt đại bàng, cứu công chúa, bị Lý Thông lấp cửa hang.- Bị hồn chằn tinh, đại bàng báo thù, Thạch Sanh bị bắt hạ ngục.* Qua những lần thử thách, Thạch Sanh đã bộc lộ những phẩm chất quý báu sau:- Sự thật thà, chất phác.- Sự dũng cảm và tài năng (diệt chằn tinh, diệt đại bàng, có nhiều phép lạ).Câu 3 Trong truyện, hai nhân vật Thạch Sanh và Lý Thông luôn đối lập nhau về tính cách và hành động. Hãy chỉ ra sự đối lập này.Trả lời : Hai nhân vật Thạch Sanh và Lý Thông đối lập nhau một cách toàn diện, sâu sắc. Đó là sự đối lập giữa thiện và ác; lao động và bóc lột; thực thà, trung hậu và lừa dối, xảo trá; vị tha và vị kỉ; anh hùng và bạo ngược; cao thượng và thấp hèn.- Lý Thông lợi dụng tình anh em kết nghĩa, lợi dụng tính cả tin, thật thà, nhân hậu của Thạch Sanh, đã ra sức bóc lột sức lao động của Thạch Sanh, lừa Thạch Sanh chết thay cho mình, rồi hai lần cướp công của Thạch Sanh, bỏ Thạch Sanh chết dưới hang sâu.Câu 4* Truyện Thạch Sanh có nhiều chi tiết thần kì, trong đó đặc sắc nhất là chi tiết tiếng đàn và niêu cơm đãi quân sĩ mười tám nước chư hầu. Em nãy nêu ý nghĩa của những chi tiết đó.Trả lời: Ý nghĩa của các chi tiết thần kì:- Tiếng đàn của Thạch Sanh:+ Giúp nhân vật được giải oan, giải thoát. Nhờ tiếng đàn thần mà công chúa khỏi câm, nhận ra người cứu mình và đã giải thoát cho Thạch Sanh. Nhờ đó Lý Thông cũng bị vạch mặt. Tiếng đàn, do vậy cũng là tiếng đàn của công lí.+ Tiếng đàn làm quân mười tám nước chư hầu phải cuốn giáp xin hàng đã trở thành đại diện cho cái thiện và tinh thần yêu chuộng hoà bình của nhân dân.- Niêu cơm thần kì:+ Có khả năng phi thường, cứ ăn hết lại đầy... khiến quân chư hầu phải ngạc nhiên, khâm phục.+ Niêu cơm thần với lời thách đố của Thạch Sanh và sự thua cuộc của quân sĩ mười tám nước chư hầu chứng tỏ thêm tính chất kì lạ của niêu cơm với sự tài giỏi của Thạch Sanh.+ Niêu cơm thần kì tượng trưng cho tâm lòng nhân đạo, tư tưởng yêu hoà bình của nhân dân ta.Câu 5 thảo luận: Trong phần kết thúc truyện, mẹ con Lý Thông phải chết, còn Thạch Sanh thì được kết hôn cùng công chúa và lên ngôi vua. Qua cách kết thúc này, nhân dân ta muốn thể hiện điều gì? Kết thúc ấy có phổ biến trong truyện cổ tích không? Hãy nêu một số ví dụ. Cách kết thúc truyện thể hiện niềm tin, sự công bằng và chiến thắng cuối cùng sẽ thuộc về cái thiện. Còn cái ác, kẻ ác bị trừng phạt thích đáng.- Cách kết thúc có hậu ấy thể hiện công lí xã hội (ở hiền gặp lành, ở ác gặp ác) và ước mơ của nhân dân về một sự đổi đời. Đây là cách kết thúc phổ biến trong truyện cổ tích, chẳng hạn như: Sọ Dừa, Tấm Cám, Cây khế...Ghi nhớ sgkCâu 1: Chủ đề của truyện Thạch Sanh là gì ?A Đấu tranh xã hộiB Đấu tranh chống xâm lượcC Đấu tranh trinh phục thiên nhiênD Đấu tranh chống cái ác Câu 2: Truyện Thạch Sanh thể hiện ước mơ gì của nhân dân lao động ?A Sức mạnh của nhân dânB Công bằng xã hộiC Tất cả các ý trênD Cái thiện chiến thắng cái ácCâu 3: Nhận xét nêu chính xác về nguồn gốc xuất thân của Thạch Sanh?Từ thế giới tâm linh B. Từ những người chịu nhiều đau khổC. Từ chú bé mồ côiD. Từ những người đấu tranh quật khởiCâu 4 : Thạch Sanh là đại diện cho tầng lớp thống khổ chịu nhiều tầng đô hộ, áp bức. Lý Thông là hình ảnh tiêu biểu của giai cấp thống trị trong xã hội phong kiến, đúng hay sai?A. ĐúngB. Sai Quý thầy cô cùng các bạn