Bài giảng Ngữ văn Lớp 6 - Tiết 33: Ngôi kể trong văn tự sự

KiÓm tra bµi còThế nào là văn tự sự? Tự sự (kể chuyện) là phương thức trình bày một chuỗi các sự việc, từ sự việc này dẫn đến sự việc kia, cuối cùng dẫn đến một kết thúc, thể hiện một ý nghĩa. Tự sự giúp người kể giải thích sự việc, tìm hiểu con người, nêu vấn đề và bày tỏ thái độ khen chê.Bµi 8. tiÕt 33Ng«i kÓ trong v¨n tù sù TiÕt 33 NGÔI KỂ TRONG VĂN TỰ SỰI. Ng«i kÓ vµ vai trß cña ng«i kÓ trong v¨n tù sù 1. Ngôi kể Ngôi kể là vị trí giao tiếp mà người kể sử dụng khi kể. Ng«i kÓ lµ g× ?? Trong t¸c phÈm tù sù, th­êng sö dông nh÷ng ng«i kÓ nµo? Vì sao ? 2. Các ngôi kể thường gặp trong văn tự sự a. Ng«i kÓ thø nhÊt: Khi ng­êi kÓ x­ng “tôi”. b. Ng«i kÓ thø ba: Khi ng­êi kÓ tự giÊu m×nh, gäi sù vËt b»ng tªn gäi cña chóng, kÓ nh­ “ng­êi ta kÓ”. Đoạn 1: Vua và đình thần chịu thằng bé là thông minh lỗi lạc. Nhưng vua vẫn còn muốn thử một lần nữa. Qua hôm sau, khi hai cha con đang ăn cơm ở công quán, bỗng có sứ nhà vua mang tới một con chim sẻ, với lệnh bắt họ phải dọn thành ba cỗ thức ăn. Em bé nhờ cha lấy cho một cái kim may rồi đưa cho sứ giả, bảo: - Ông cầm lấy cái này về tâu đức vua xin rèn cho tôi thành một con dao để xẻ thịt chim. Vua nghe nói, từ đó mới phục hẳn. (Trích Em bé thông minh)§o¹n v¨n 1 ®­îc kÓ theo ng«i kÓ nµo ? Dùa vµo ®©u em nhËn ra ®iÒu ®ã? Người kể tự giấu mình, gọi tên các nhân vật bằng chính tên của chúng (vua, thằng bé, hai cha con, sứ giả...)Ngôi thứ ba§o¹n v¨n 2 ®­îc kÓ theo ng«i kÓ nµo ? Dùa vµo ®©u em nhËn ra ®iÒu ®ã ?- Vì người kể xưng tôiNgôi kể thứ nhấtĐoạn 2: Bởi tôi ăn uống điều độ và làm việc có chừng mực nên tôi chóng lớn lắm. Chẳng bao lâu, tôi đã trở thành một chàng dế thanh niên cường tráng. Đôi càng tôi mẫm bóng. Những cái vuốt ở chân, ở khoeo cứ cứng dần và nhọn hoắt. Thỉnh thoảng muốn thử sự lợi hại của những chiếc vuốt, tôi co cẳng lên, đạp phanh phách vào các ngọn cỏ. Những ngọn cỏ gãy rạp, y như có nhát dao vừa lia qua. Đôi cánh tôi, trước kia ngắn hủn hoẳn, bây giờ thành cái áo dài kín xuống tận chấm đuôi. Mỗi khi tôi vũ lên, đã nghe tiếng phành phạch giòn giã. (Tô Hoài - Dế Mèn phiêu lưu ký)Người xưng tôi trong đoạn 2 là nhân vật (Dế Mèn) hay là tác giả(Tô Hoài) ?- Là nhân vật Dế MènTrong hai ng«i kÓ trªn, ng«i kÓ nµo cã thÓ kÓ tù do, kh«ng bÞ h¹n chÕ, cßn ng«i kÓ nµo chØ kÓ ®­îc nh÷ng g× m×nh biÕt vµ ®· tr¶i qua? Ng­êi kÓ cã thÓ cã thÓ kÓ linh ho¹t, tù do nh÷ng g× diÔn ra víi nh©n vËt. Ng­êi kÓ cã thÓ trùc tiÕp kÓ ra nh÷ng g× m×nh nghe, m×nh thÊy hoÆc m×nh ®· tr¶i qua, cã thÓ trùc tiÕp nãi ra c¶m t­ëng, ý nghÜ cña m×nh.Lời kể mang tÝnh kh¸ch quanLời kể mang tÝnh chñ quan Ngôi kể thứ nhất Ngôi kể thứ ba TiÕt 33 NG«I KỂ TRONG VĂN TỰ SỰI. Ng«i kÓ vµ vai trß cña ng«i kÓ trong v¨n tù sù 1. Ngôi kể 2. Các ngôi kể thường gặp trong văn tự sự 3. Vai trò của ngôi kể trong văn tự sự - Ngôi thứ ba: Người kể có thể kể linh hoạt, tự do những gì diễn ra với nhân vật=> Lời kể mang tính khách quan- Ngôi kể thứ nhất: Người kể có thể trực tiếp kể những gì mình nghe, mình thấy, mình trải qua, có thể trực tiếp nói ra cảm tưởng, ý nghĩ của mình=>Lời kể mang tính chủ quan? Qua phân tích ví dụ trên, em hãy cho biết vai trò của ngôi kể trong văn tự sự?H·y thö ®æi ng«i kÓ trong ®o¹n 2 thành ng«i kÓ thứ ba, thay tôi bằng Dế Mèn . Lóc ®ã em sÏ cã c¸c ®o¹n v¨n nh­ thÕ nµo?Đoạn 2: Bởi Dế Mèn ăn uống điều độ và làm việc có chừng mực nên Dế Mèn chóng lớn lắm. Chẳng bao lâu, Dế Mèn đã trở thành một chàng dế thanh niên cường tráng. Đôi càng Dế Mèn mẫm bóng. Những cái vuốt ở chân, ở khoeo cứ cứng dần và nhọn hoắt. Thỉnh thoảng muốn thử sự lợi hại của những chiếc vuốt, Dế Mèn co cẳng lên, đạp phanh phách vào các ngọn cỏ. Những ngọn cỏ gãy rạp, y như có nhát dao vừa lia qua. Đôi cánh Dế Mèn, trước kia ngắn hủn hoẳn, bây giờ thành cái áo dài kín xuống tận chấm đuôi. Mỗi khi Dế Mèn vũ lên, đã nghe tiếng phành phạch giòn giã. (Tô Hoài - Dế Mèn phiêu lưu ký) Đổi thành ngôi thứ ba được, vì nội dung đoạn văn không thay đổi nhiều. Lời kể mang tính khách quan. Đoạn 1: Vua và đình thần chịu tôi là thông minh lỗi lạc. Nhưng vua vẫn còn muốn thử một lần nữa. Qua hôm sau, khi hai cha tôi đang ăn cơm ở công quán, bỗng có sứ nhà vua mang tới một con chim sẻ, với lệnh bắt tôi phải dọn thành ba cỗ thức ăn. Tôi nhờ cha lấy cho một cái kim may rồi đưa cho sứ giả, bảo: - Ông cầm lấy cái này về tâu đức vua xin rèn cho tôi thành một con dao để xẻ thịt chim. Vua nghe nói, từ đó mới phục hẳn. (Trích Em bé thông minh ) Khó thay đổi ngôi kể thứ ba thành ngôi kể thứ nhất. Vì nếu đổi thì nội dung chuyện sẽ bị thay đổi ? Có thể ®æi ng«i thứ ba trong ®o¹n 1 thành ngôi kể thứ nhất, xưng tôi được không? Vì sao? tiÕt 33 NG«I KỂ TRONG VĂN TỰ SỰI. Ng«i kÓ vµ vai trß cña ng«i kÓ trong v¨n tù sù 1. Ngôi kể 2. C¸c ng«i kÓ th­êng gÆp trong t¸c phÈm tù sù 3. Vai trò của ngôi kể trong văn tự sự* Ghi nhí: (sgk/Trang 89)II. LuyÖn tËp 1. Bài tập 1: Thay đổi ngôi kể trong đoạn văn sau thành ngôi kể thứ ba và nhận xét ngôi kể đem lại điều gì mới cho đoạn văn: Ngày nào cũng vậy, suốt buổi tôi chui vào trong cùng hang, hì hục đào đất để khoét một cái ổ lớn làm thành một cái giường ngủ sang trọng. Rồi cũng lo xa như các cụ già trong họ hàng dế, tôi đào hang sâu sang hai ngả làm những con đường tắt, những cửa sau, những ngách thượng, phòng khi gặp việc nguy hiểm, có thể thoát thân ra lối khác được. (Tô Hoài - Dế Mèn phiêu lưu ký) Ngày nào cũng vậy, suốt buổi Dế Mèn chui vào trong cùng hang, hì hục đào đất để khoét một cái ổ lớn làm thành một cái giường ngủ sang trọng. Rồi cũng lo xa như các cụ già trong họ hàng dế, Dế Mèn đào hang sâu sang hai ngả làm những con đường tắt, những cửa sau, những ngách thượng, phòng khi gặp việc nguy hiểm, có thể thoát thân ra lối khác được Thay “tôi” thành “Dế Mèn”.Ta có đoạn văn kể theo ngôi thứ ba, lời văn có nhiều tính khách quan hơn.2. Bài tập 2: Thay đổi ngôi kể trong đoạn văn sau thành ngôi thứ nhất và nhận xét ngôi kể đem lại điều gì khác cho đoạn văn: Một cái bóng lẹ làng từ trong vụt ra, rơi xuống mặt bàn. Thanh định thần nhìn rõ: con mèo già của bà chàng, con mèo già vẫn chơi đùa với chàng ngày trước. Con vật nép chân vào mình phe phẩy cái đuôi, rồi hai mắt ngọc thạch xanh giương lên nhìn người. Thanh mỉm cười lại gần vuốt ve con mèo.” (Thạch Lam - Dưới bóng hoàng lan) Một cái bóng lẹ làng từ trong vụt ra, rơi xuống mặt bàn. Tôi định thần nhìn rõ: con mèo già của bà tôi, con mèo già vẫn chơi đùa với tôi ngày trước. Con vật nép chân vào mình phe phẩy cái đuôi, rồi hai mắt ngọc thạch xanh giương lên nhìn người. Tôi mỉm cười lại gần vuốt ve con mèo. Thay “tôi” vào các từ “Thanh”, “chàng” . Ta có đoạn văn kể theo ngôi thứ nhất, làm tô đậm thêm sắc thái tình cảm cho đoạn văn.BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM 1. Ngôi kể là gì? A. Vị trí giao tiếp mà người kể sử dụng khi kể chuyện.  B. Vị trí xã hội của nhân vật trong tác phẩm. C. Vị trí của nhân vật này khi đối thoại với nhân vật khác. D. Vị trí của nhân vật trong không gian, thời gian. 2. Dòng nào nói không đúng về cách kể theo ngôi thứ ba? A. Là cách kể mà người kể giấu mình. B. Là cách kể kín đáo, gọi sự vật bằng tên của chúng. C. Người kể chuyện có thể kể linh hoạt, tự do. D. Kể theo ngôi thứ ba, người kể dễ dàng bộc lộ nhận xét cá nhân.Thảo luận nhóm (2 phút) Nhóm 1: Truyện cây bút thần kể theo ngôi nào ? vì sao như vậy?  Nhóm 2: Vì sao trong các truyện cổ tích, truyền thuyết người ta hay kể theo ngôi thứ ba mà không kể theo ngôi thứ nhất? Nhóm 3: Khi Viết thư, em sử dụng ngôi kể nào? Nhóm 4: Dùng ngôi thứ nhất kể miệng về cảm xúc của em khi nhận được quà tặng của người thân.CỦNG CỐ ? Ngôi kể là gì? Có mấy ngôi kể trong văn tự sự? ? Mỗi ngôi kể có vai trò gì? h­íng dÉn häc bµi - Về nhà xem lại bài và học thuộc phần ghi nhớ SGK ChuÈn bÞ bµi : Chân,Tay,Tai,Mắt, Miệng Bài học đến đây kết thúc Kính chúc quý thầy cô luôn thành công trong công tácCác em học sinh luôn luôn học giỏi