Bài giảng Ngữ văn Lớp 6 - Tiết 50: Số từ và lượng từ - Hoàng Thị Mai Thành

Môn : Ngữ văn – Lớp 6BGiáo viên:Hoàng Thị Mai ThànhChào mõng quý thÇy c« vÒ dù giê sè tõ vµ l­îng tõ TiÕt 50.Hai chàng tâu hỏi đồ sính lễ cần sắm những gì, vua bảo: “Một trăm ván cơm nếp, một trăm nệp bánh chưng và voi chín ngà, gà chín cựa, ngựa chín hồng mao, mỗi thứ một đôi”. (Sơn Tinh, Thủy Tinh)b. Tục truyền đời Hùng Vương thứ sáu, ở làng Gióng có hai vợ chồng ông lão chăm chỉ làm ăn và có tiếng là phúc đức. (Thánh Gióng) DTDTDTDTDTDTDTDT? Cho số từ “hai” hãy phát triển thành 2 cụm danh từ để từ hai vừa chỉ số thứ tự vừa chỉ số lượng ?Ví dụ: - Hai học sinh Số lượng - Bàn thứ haiThứ tựH1: - Một con chim.Một con chim đậu trên cành.H2: - Hai quả trứng.Trong ổ có hai quả trứng.Xem tranh và đặt cụm danh từ,câu có số từ.Hai chàng tâu hỏi đồ sính lễ cần sắm những gì, vua bảo: “Một trăm ván cơm nếp, một trăm nệp bánh chưng và voi chín ngà, gà chín cựa, ngựa chín hồng mao, mỗi thứ một đôi”. (Sơn Tinh, Thủy Tinh)Câu hỏi thảo luận: 1. Hãy cho biết từ “đôi” trong ví dụ a có phải là số từ không? Vì sao? “ đôi” không phải là số từ vì nó mang ý nghĩa đơn vị và đứng ở vị trí của danh từ chỉ đơn vị. Một đôi cũng không phải số từ ghép như một trăm, một nghìn vì sau một đôi không thể sử dụng danh từ chỉ đơn vị còn một trăm, một nghìn vẫn có thể có từ chỉ đơn vị.2. Tìm thêm các từ có ý nghĩa khái quát và công dụng như từ “đôi” ?. Ví dụ: chiếc, cặp, chục, tá... Ví dụ: - Có thể nói: Một trăm con bò, - không thể nói: Một đôi con bò, -> phải nói: một đôi bò. Ví dụ: - Một chiếc bút, Một cặp bò, một chục trứng, một tá bút. - Khi biểu thị số lượng: số từ đứng trước danh từ.- Khi biểu thị số thứ tự: số từ đứng sau danh từ. - Số từ là từ chỉ số lượng, thứ tự của sự vật. Lưu ý: Phân biệt số từ với danh từ chỉ đơn vị gắn với ý nghĩa số lượngCác hoàng tử phải cởi giáp xin hàng. Thạch Sanh sai dọn một bữa cơm thết đãi những kẻ thua trận. Cả mấy vạn tướng lĩnh, quân sĩ thấy Thạch Sanh chỉ cho dọn ra vẻn vẹn có một niêu cơm tí xíu, bĩu môi, không muốn cầm đũa. ( Thạch Sanh) * Xét ví dụ:( ) Các hoàng tử phải cởi giáp xin hàng. Thạch Sanh sai dọn một bữa cơm thết đãi những kẻ thua trận. Cả mấy vạn tướng lĩnh, quân sĩ thấy Thạch Sanh chỉ cho dọn ra vẻn vẹn có một niêu cơm tí xíu, bĩu môi, không muốn cầm đũa. 	- Giống nhau: Cùng đứng trước danh từ.- Khác nhau:+ Số từ chỉ số lượng và thứ tự của sự vật.+ Các từ (các, những, cả mấy) chỉ lượng ít hay nhiều của sự vậtN1: So sánh với số từ:=> Gọi là Lượng từVÝ dô:[...] C¸c hoµng tö ph¶i cëi gi¸p xin hµng. Th¹ch Sanh sai dän mét b÷a c¬m thÕt ®·i nh÷ng kÎ thua trËn. C¶ mÊy v¹n tưíng lÜnh, qu©n sÜ thÊy Th¹ch Sanh chØ cho dän ra vÎn vÑn cã mét niªu c¬m tÝ xÝu, bÜu m«i, kh«ng muèn cÇm ®òa. Phần trước Phần trung tâm Phần sau t2t1T1T2s1s2cáchoàng tử nhữngkẻthua trậncảmấy vạntướng lĩnh quân sĩtÊt c¶, tÊt th¶y, hÕt th¶y mçi, mäi, tõng H1: - Những chiếc thuyền bập bềnh trên sóng biển. Ngoài khơi, những chiếc thuyền lênh đênh trên sóng biển.H2: Những bông hoa hồng thật đẹp.Những đóa hồng tuyệt đẹp.Xem tranh và đặt câu có lượng từ.	Lượng từ chia làm hai nhóm: - Lượng từ chỉ ý nghĩa toàn thể: cả, tất cả, tất thảy, hết thảy, - Lượng từ chỉ ý nghĩa tập hợp hay phân phối: các, những, mọi, mỗi, từng, Lượng từ: Là những từ chỉ lượng ít hay nhiều của sự vật. Bài 1:So sánhSè tõL­îng tõGièngKh¸c+- Cùng bổ sung ý nghĩa cho danh từ để tạo thành CDT. Cùng chỉ ý nghĩa về số và lượng. -Vị trí: +Số từ chỉ lượng đứng trước DT, +Số từ chỉ thứ tự đứng sau DT.-Ý nghĩa: chỉ số lượng, thứ tự.-Vị trí: đứng trước DT-Ý nghĩa: chỉ lượng ít hay nhiều- Khả năng kết hợp:+ Số từ chỉ số lượng giữ vai trò làm p ngữ t1 ở trước trung tâm.+ Số từ chỉ thứ tự giữ vai trò làm phụ ngữ s1+ Có thể kết hợp với tính từ, động từ tạo thành những quán ngữ, thành ngữ+ Lượng từ chỉ ý nghĩa toàn thể giữ vai trò làm phụ ngữ t2.+ Chỉ ý nghĩa tập hợp hay phân phối giữ vai trò làm phụ ngữ t1Bài 2: Tìm số từ trong bài thơ sau. Xác định ý nghĩa của các số từ ấyKhông ngủ đượcMột canh hai canh lại ba canh,Trằn trọc băn khoăn, giấc chẳng thành;Canh bốn, canh năm vừa chợp mắt,Sao vàng năm cánh mộng hồn quanh.( Hồ Chí Minh) * Một, hai, ba ( canh), năm ( cánh) - chỉ số lượng* Bốn, năm ( canh bốn, canh năm)- chỉ số thứ tựBài tập 3: Các từ in đậm trong hai dòng thơ sau được dùng với ý nghĩa như thế nào? Con đi trăm núi ngàn kheChưa bằng muôn nỗi tái tê lòng bầm. ( Tố Hữu)	Trăm, ngàn, muôn - dùng với ý nghĩa chỉ số lượng “nhiều”,“rất nhiều” nhằm nhấn mạnh nổi vất vả, cực nhọc, đắng cay của người mẹ.Bài tập 4: Qua hai ví dụ sau, em thấy nghĩa của các từ từng và mỗi có gì khác nhau?a.Thần dùng phép lạ bốc từng quả đồi, dời từng dãy núi ( )( Sơn Tinh, Thủy Tinh)b. Một hôm, bị giặc đuổi, Lê Lợi và các tướng rút lui mỗi người một ngả(Sự Tích Hồ Gươm)* Giống nhau:Mỗi, từng: đều tách ra từng sự vật, từng cá thể.*Khác nhau:- Từng: mang ý nghĩa lần lượt theo trình tự, hết cá thể này đến cá thể khác, hết sự vật này đến sự vật khác.- Mỗi: mang ý nghĩa nhấn mạnh, tách riêng từng cá thể, không mang ý nghĩa lần lượtMột cây làm chẳng nên non Ba cây chụm lại nên hòn núi cao.Bài 5. Từ những hình ảnh dưới đây, em hãy tìm một câu ca dao có sử dụng số từ Bài 6: Viết đoạn văn ngắn nêu ý nghĩa của truyện Thạch Sanh, có sử dụng Số từ, Lượng từ:Thạch Sanh là một trong những truyện cổ tích đặc sắc của kho tàng truyện cổ dân gian Việt Nam. Truyện kể về người dũng sỹ diệt trừ cái ác, cứu người bị hại, vạch mặt kẻ vong ơn bội nghĩa và chống quân xâm lược. Các chiến công của Thạch Sanh thể hiện được ước mơ, niềm tin về đạo đức, công lý, tư tưởng nhân đạo và yêu chuộng hòa bình của nhân dân ta. Hướng dẫn về nhà:- Học thuộc phần ghi nhớ: Nắm được số từ là gì, - Lượng từ là gì? Lượng từ chia thành mấy nhóm? - Ôn phần văn tự sự kể chuyện đời thường 2 tiết tiếp làm bài viết số 3.- Về nhà vẽ bản đồ tư duy hệ thống lại nội dung bài học.QUÍ THAÀY COÂ GIAÙO VAØ CAÙC EM HOÏC SINH LÔÙP 6ACHAÂN THAØNH CAÛM ÔN