Bài giảng Ngữ văn Lớp 6 - Tiết 57: Chỉ từ - Phan Thị Cẩm Xuân

PHÒNG GD& ĐT HUYỆN TRƯỜNG THCSVỀ DỰ GIỜ THĂM LỚP GIÁO VIÊN : PHAN THỊ CẨM XUÂNCHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔKIỂM TRA BÀI CŨ:Thế nào là số từ ? Cho ví dụ minh họa ?ĐÁP ÁNSố từ là những từ chỉ số lượng và số thứ tự của sự vật. Khi biểu thị số lượng số từ đúng trước danh từ. Khi biểu thị số thứ tự số từ đứng sau danh từ.Ví dụ: - Mười quyển tập . - Nam là người con thứ ba trong gia đình.CHỈ TỪ TUẦN 15 – TIẾT 57 – TIẾNG VIỆTVÍ DỤ 1 SGK/ 137 Ngày xưa có ông vua nọ sai viên quan đi dò la khắp nước tìm người tài giỏi. Viên quan ấy đã đi nhiều nơi, đến đâu quan cũng ra những câu đố oái oăm để hỏi mọi người. Đã mất nhiều công tìm kiếm nhưng viên quan vẫn chưa thấy có người nào thật lỗi lạc. Một hôm, viên quan đi qua một cánh đồng làng kia, chợt thấy bên vệ đường có hai cha con nhà nọ đang cày ruộng [....] ( Em bé thông minh )? Các từ in đậm trong câu sau bổ sung ý nghĩa cho từ nào trong cụm danh từ ?TRẢ LỜI:- Ông vua nọ Viên quan ấy Một cánh đồng làng kia Hai cha con nhà nọÔng vua,viên quan, làng ,nhà là danh từ chỉ sự vậtẤy, nọ, kia bổ sung ý nghĩa cho danh từ chỉ sự vật? So sánh các từ và cụm từ sau và cho biết các từ hay cụm từ rõ hơn? Vì sao ?Cụm danh từ chỉ rõ hơn danh từ vì có các từ ấy, nọ, kia nhằm xác định vị trí của sự vật trong không gian. Các từÔng vuaViên quanLàngNhà Cụm từÔng vua nọ Viên quan ấyLàng kiaNhà nọ Thiếu tính xác định Cụm từ có ý nghĩa rõ hơn, đầy đủ hơn. Ấy, nọ, kia xác định vị trí sự vật trong không gian (nơi chốn, địa điểm). VÍ DỤ 3: SGK/ 137 Hồi ấy, ở Thanh Hóa có một người làm nghề đánh cá tên là Lê Thận. Một đêm nọ ,Thận thả lưới ở một bến vắng như thường lệ. ( Sự tích Hồ Gươm )? Các từ in đậm trong câu trên bổ sung cho từ nào ?? Ấy, nọ trong ví dụ 2 dùng để trỏ vào sự vật nhằm xác định điều gì ? Bổ sung ý nghĩa cho từ hồi, đêm Ấy, nọ, kia xác định vị trí sự vật trong thời gian( thời điểm). ? So sánh sự giống và khác nhau của các cặp từ ấy, nọ trong hai ví dụ trên.VÍ DỤ 1Nhà nọViên quan ấyVÍ DỤ 2Đêm nọHồi ấy* Giống: Dùng để trỏ vào sự vật nhằm xác định vị trí sự vật* Khác nhau: - VD1: Xác định sự vật trong không gian. - VD2: Xác định vị trí sự vật trong thời gian.Thảo luận đôi bạn 2 phútCác từ ấy, nọ, kia là chỉ từ. Vậy em hiểu chỉ từ là gì ?Hãy kể ra các chỉ từ thường gặp ? Chỉ từ là những từ dùng để trỏ vào sự vật nhằm xác định vị trí sự vật trong không gian hoặc thời gian. Các chỉ từ thường gặp: này, đó, nọ, kia Tìm cụm danh từ: VD 1: Ngày xưa có sai viên quan đi dò la khắp nước tìm người tài giỏi. đã đi nhiều nơi, đến đâu quan cũng ra những câu đố oái oăm để hỏi mọi người. Đã mất nhiều công tìm kiếm nhưng viên quan vẫn chưa thấy có người nào thật lỗi lạc. Một hôm, viên quan đi qua , chợt thấy bên vệ đường có đang cày ruộng [....]. ( Em bé thông minh ) ông vua nọViên quan ấymột cánh đồng làng kiahai cha con nhà nọVD 3: Hồi ấy, ở Thanh Hoá có một người làm nghề đánh cá tên là Lê Thận. Một đêm nọ, Thận thả lưới ở một bến vắng như thường lệ. 	(Sự tích Hồ Gươm)PHẦN TRƯỚCPHẦN TRUNG TÂMPHẦN SAUông vuaviênquanlàng nhàhồiđêmnọấy kianọấynọ Điền cụm danh từ vào mô hình cụm danh từ:? Theo mô hình cụm danh từ ấy, nọ, kia làm thành phần gì trong câu? Ấy, nọ, kia làm phụ ngữ trong cụm danh từ.t2t1	T1T2s1s2VÍ DỤ 3 SGK/ 137- Tìm chỉ từ trong những câu dưới đây – Xác dịnh chức vụ của chúng trong câu. a.Cuộc chống Mĩ cứu nước của nhân dân ta dù phải kinh qua gian khổ, hi sinh nhiều hơn nữa, song nhất định thắng lợi hoàn toàn. Đó là một điều chắc chắn. ( Hồ Chí Minh ) b. Từ đấy, nước ta chăm nghề trồng trọt, chăn nuôi và có tục ngày Tết làm bánh chưng,bánh giầy. ( Bánh chưng, bánh giầy )CNVNTNCNVN / / ? Qua các ví dụ trên theo em chỉ từ thường giữ chức vụ gì trong câu ?Chỉ từ thưòng làm phụ ngữ trong cụm danh từ, làm chủ ngữ, làm trạng ngữ trong câu.Vua xem qua một lượt rồi dừng lại trước chồng bánh của Lang Liêu, rất vừa ý, bèn gọi lên hỏi. Lang Liêu đem giấc mộng gặp thần ra kể lại. Vua cha ngẫm nghĩ rất lâu rồi chọn hai thứ bánh ấy đem tế Trời, Đất cùng Tiên Vương. ( Bánh chưng, bánh giầy )CâuChỉ từÝ nghĩaChức vụabcấyxác định sự vật trong không gianlàm phụ ngữ trong cụm danh từ b. Đấy vàng, đây cũng đồng đen Đấy hoa thiên lí, đây sen Tây HồĐấy, đâyxác định sự vật trong không gianlàm chủ ngữc. Nay ta đưa năm mươi con xuống biển, nàng đưa năm mươi con lên núi, chia nhau cai quản các phương. ( Con Rồng, cháu tiên )nayxác định sự vật trong thời gianlàm trạng ngữBT1:Tìm chỉ từ- Xác định ý nghĩa – Chức vụ ngữ pháp BÀI TẬP 2: Thay các từ in đậm bằng những từ thích hợp và giải thích vì sao cần thay. a. Giặc tan vỡ. Đám tàn quân giẫm đạp lên nhau chạy trốn, tráng sĩ đuổi đến chân núi Sóc ( Sóc Sơn ). Đến chân núi Sóc, một mình một ngựa, tráng sĩ lên đỉnh núi, cởi giáp sắt bỏ lại, rồi cả người lẫn ngựa từ từ bay lên trời. ( Theo Thánh Gióng ) b. Người ta còn nói khi ngựa thét ra lửa, lửa đã thiêu cháy một làng, cho nên làng bị lửa thiêu cháy về sau gọi là làng Cháy. ( Theo Thánh Gióng )BÀI TẬP 2: Thay từ in đậm bằng chỉ từ:Chân núi Sóc = Định vị về sự vật trong không gianb. Bị lửa thiêu cháy = Định vị về sự vật trong không gian.Nhận xét: Thay bằng chỉ từ làm cho câu văn ngắn gọn hơn, dễ hiểu và tránh lỗi lặp từ.Đó, đấyấy, đó, đấy Bài tập 3: Có thể thay các chỉ từ trong đoạn văn dưới đây bằng những từ hoặc cụm từ nào không ? Rút ra nhận xét về tác dụng của chỉ từ. Năm ấy, đến lượt Lí Thông nộp mình. Mẹ con hắn nghĩ kế lừa Thạch Sanh chết thay. Chiều hôm đó, chờ Thạch Sanh kiếm củi về, Lí Thông dọn một mâm rượu thịt ê hề mời ăn, rồi bảo: - Đêm nay, đến phiên anh canh miếu thờ, ngặt vì dở cất mẻ rượu, em chịu khó thay anh, đến sáng thì về. ( Thạch Sanh )Bài tập nhanh: Điền vào chỗ trống những chỉ từ thích hợp: Từ . ....oán nặng thù sâu, hàng năm Thủy Tinh làm mưa gió, bão lụt đánh Sơn Tinh.đó Sau khi đánh đuổi giặc Minh, Lê Lợi đã trả thanh gươm ......cho Rùa Vàng.ấyỞ làng ........có hai vợ chồng ông lão đánh cá ở với nhau trong một túp lều nát trên bờ biển.nọNgười........ vo gạo, gói bánh, người ...... nhóm bếp.nàykiaHƯỚNG DẪN VỀ NHÀHọc thuộc ghi nhớ2. Làm bài tập: 1 câu d 3. Viết đoạn văn ngắn có sử dụng chỉ từ.4. Lập dàn ý đề số 5 trong bài “ Kể chuyện tưởng tượng” để chuẩn bị cho tiết kể chuyện tưởng tượng. Xin chân thành cảm ơn quý thầy cô và các em!