Bài giảng Ngữ văn Lớp 6 - Tiết 86: Văn bản Vượt thác (Trích Quê nội - Võ Quảng)

NGỮ VĂN 6Tiết 86:VƯỢT THÁC Trích “Quê nội”- Võ Quảng Bài văn miêu tả dòng sông Thu Bồn và cảnh quan hai bên bờ sông theo hành trình của con thuyền qua những vùng địa hình khác nhau: đoạn sông phẳng lặng trước khi đến chân thác, đoạn sông có nhiều thác dữ và đoạn sông vượt qua thác dữ. Bằng việc tập trung vào cảnh vượt thác, tác giả làm nổi bật vẻ hùng dũng và sức mạnh của nhân vật Dượng Hương Thư trên nền cảnh thiên nhiên rộng lớn và hùng vĩ. Tóm tắt1. Tác giả - tác phẩm:- Tác giả: + Võ Quảng: ( 1920 – 2007 )+ Quê: Quảng Nam + Là nhà văn chuyên viết truyện cho thiếu nhi .I. Đọc – Tìm hiểu chung:a. Tác giả:Em hãy nêu vài nét về tác giả, tác phẩm?Trích từ chương XI của truyện “ Quê nội” (1974) .	Quª néi lµ t¸c phÈm thµnh c«ng nhÊt viÕt vÒ cuéc sèng ë mét lµng quª ven s«ng Thu Bån vµo nh÷ng ngµy sau c¸ch m¹ng th¸ng 8 – 1945 và những năm đầu cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp.b. Tác phẩm:2.Đọc3.Từ khó (SGK) 4. Thể loại:	Văn bản được viết theo thể loại gì?	Truyện ngắn5. Phương thức biểu đạt:Văn bản sử dụng phương thức biểu đạt nào?.Tự sự - miêu tả.? Em có thể chia văn bản thành mấy đoạn? +Đ1: từ đầu “ thác nước” Cảnh dòng song ở đồng bằng.+Đ2: tiếp theo “ thác Cổ Cò” Cuộc vượt thác của con thuyền Dượng Hương Thư.+Đ3: phần còn lại. Cảnh sau khi vượt thác. 6. Bố cục: gồm 3 đoạn II. Tìm hiểu chi tiết 1. Cảnh thiên nhiên + Đoạn sông khi chưa đến thác: - Những bãi dâu bạt ngàn- Những con thuyền chở hàng - Vườn tược um tùm- Những chùm cổ thụ trầm ngâm , núi cao như chắn ngang trước mặt + Trước khi đến chân thác:+ Đoạn qua khỏi thác: Sông quanh co nhưng bớt hiểm trở.- Qua nhiều lớp núi đồng ruộng bằng phẳng+ Đoạn có nhiều thác đổ: Dòng sông như dựng đứng lên Nước từ trên cao phóng xuống nhanh, mạnh, chảy đứt đuôi rắn.- Nước văng bọt tứ tung Cảnh vật êm đềm, thơ mộng, hiền hòa, trù phú + Qua khỏi thác: + Đã đến thác: Dòng sông hiểm trở, dữ dội, hùng vĩ Dòng sông bớt hiểm trở, ruộng đồng bằng phẳng, hiền hòa => Thiên nhiên phong phú, rộng lớn, hùng vĩ.Thảo luận : ? Cảnh dòng sông và hai bên bờ qua miêu tả của tác giả có sự thay đổi như thế nào theo từng chặng đường của con thuyền?? Theo em , vị trí quan sát của người kể chuyện trong bài là ở đâu ? Vị trí ấy có phù hợp không ? Vì sao? Cảnh thay đổi theo trình tự hành trình của con thuyền ngược dòng sông.Vị trí quan sát : Ngồi trên thuyền xuôi theo dòng song-> rất thích hợpGiúp ta thấy được sự phong phú, biến đổi của cảnh quan thiên nhiên trên sông và hai bên bờ qua những vùng khác nhau: êm ả, thơ mộng – hiểm trở, dữ dội – đồng bằng màu mỡ.? Ở đoạn đầu và đoạn cuối bài có hai hình ảnh miêu tả những cây cổ thụ trên bờ sông. Em hãy chỉ ra hai hình ảnh ấy và cho biết tác giả đã sử dụng cách chuyển nghĩa nào ở mỗi hình ảnh ? Nêu ý nghĩa của từng trường hợp ?Ở đoạn đầu: Những cây cổ thụ dáng mãnh liệt đứng trầm ngâm lặng nhìn xuống nước. => Nhân hóa=>Như báo trước một khúc sông dữ hiểm, vừa mách bảo con người dồn sức mạnh chuẩn bị vượt thác.Đoạn cuối: Những cây cổ thụ mọc giữa những bụi lúp xúp nom xa như những cụ già vung tay hô đám con cháu tiến về phía trước. =>So sánh=>Hình ảnh cây nhỏ mọc lúp xúp xung quanh cây to , thể hiện tâm trạng phấn khởi của con người vừa qua thác ghềnh hiểm trở , đưa con thuyền tiến về phía trước .I. ĐỌC – Tìm hiểu chung:TiÕt 85: VƯỢT THÁC (Trích “Quê nội” – Võ Quảng) II. Đọc – Hiểu văn bản:1. Bức tranh thiên nhiên:2. Hình ảnh dượng Hương Thư:Tìm những chi tiếtmiêu tả ngoại hình dượng Hương Thư khi vượt thác?Tìm những chi tiết miêu tả các độngtác dượng Hương Thư khi vượt thác?2. Hình ảnh Dượng Hương Thư: 	-> NT So sánh, miêu tả con người gân guốc, khỏe khoắn, đầy ý chí, nghị lực.	- Ngoại hình: Dượng Hương Thư như một pho tượng đồng đúc, các bắp thịt cuồn cuộn, hàm răng cắn chặt, quai hàm bạnh ra, cặp mắt nảy lửa ? Qua các chi tiết miêu tả ngoại hình của Dượng Hương Thư được tác giả sử dụng biện pháp nghệ thuật gì?	? Qua việc miêu tả về hình ảnh dượng Hương Thư, em thấy dượng Hương Thư là người như thế nào?	 -> NT so sánh, miêu tả dượng HT là người dũng cảm, dày dạn kinh nghiệm, khiêm tốn -> vẻ đẹp dũng mãnh, tư thế hào hùng của con người vững vàng chế ngự thiên nhiên.- Động tác: co người phóng sào, ghì chặt trên đầu sào, lấy thế trụ lại, thả sào, rút sào nhanh như cắt, vâng vâng dạ dạ. Dượng Hương Thư vừa là người lao động khỏe mạnh, dũng cảm, vừa là người chỉ huy dày dạn kinh nghiệm? Qua truyện này, em học tập được ở dượng Hương Thư điều gì?Tinh thần dũng cảm, dám đương đầu với mọi khó khăn, mạnh mẽ, phi thường, khiêm tốn, nhỏ nhẹ trong cuộc sống hàng ngày...Bài tập trắc nghiệm1. Miêu tả cảnh vượt thác, tác giả đã làm nổi bật: A. Sức mạnh của con thuyền. B. Sức mạnh của con người. C. Vẻ hùng dũng và sức mạnh của con người trước thiên nhiên hùng vĩ. D. Cảnh thiên nhiên hùng vĩ.2. Nét đặc sắc trong nghệ thuật miêu tả của văn bản là: A. Tả tâm trạng. B. Tả thiên nhiên phong phú. C. Tả hoạt động của con người. D. Tả cảnh, tả người tự nhiên, sinh động. Tiết 85. Văn bảnVƯỢT THÁC - Võ Quảng - I. Đọc – tìm hiểu chung:II. Đọc – hiểu văn bản: Hai văn bản Sông nước Cà Mau và Vượt thác đều miêu tả cảnh sông nước. Em hãy đánh dấu x vào ô trống để nói lên nét đặc sắc của phong cảnh thiên nhiên được miêu tả ở mỗi bài và nghệ thuật miêu tả của mỗi tác giả.Tiết 85. Văn bảnVƯỢT THÁC - Võ Quảng - VƯỢT THÁCSÔNG NƯỚC CÀ MAUNHỮNG NÉT ĐẶC SẮC RIÊNG CỦA PHONG CẢNH THIÊN NHIÊNSông nước Cà MauVượt thácRộng lớn, hùng vĩĐầy sức sống hoang dãThác dữ, núi caoChợ trên sôngBãi dâu bạt ngànRừng đước tầng tầng, lớp lớpNGHỆ THUẬT MIÊU TẢSông nước Cà MauVượt thácĐiểm nhìn từ trên bờĐiểm nhìn từ trên thuyềnSo sánhNhân hóaXXXXXXXXXXXVăn bảnSông nước Cà MauVượt thácNét đặc sắc của phong cảnh thiên nhiênCảnh sông nước Cà Mau có vẻ đẹp rộng lớn, hùng vĩ, đầy sức sống hoang dã.Cảnh thiên nhiên rộng lớn, phong phú thơ mộng, hùng vĩ.Nghệ thuật miêu tảVừa bao quát, vừa cụ thể, sinh độngTả cảnh, tả người tự nhiên, sinh động Hai bài “Sông nước Cà Mau” và “Vượt thác” đều miêu tả cảnh sông nước. Em hãy nêu những nét đặc sắc của phong cảnh thiên nhiên được miêu tả ở mỗi bài và nghệ thuật miêu tả của tác giả?III. Tổng kết – Ghi nhớ: 1. Nghệ thuật:- Phối hợp tả cảnh thiên nhiên và tả người.- Sử dụng phép nhân hoá, so sánh hiệu quả.- Lựa chọn các chi tiết miêu tả đặc sắc, chọn lọc.- Sử dụng ngôn ngữ giàu hình ảnh, biểu cảm và gợi nhiều liên tưởng.2. Ý nghĩa văn bản:Vượt thác là một bài ca về thiên nhiên, đất nước quê hương, về lao động; từ đó đã kín đáo nói lên tình yêu đất nước, dân tộc của nhà văn.* Ghi nhớ: ( Sgk - T 41 )? Văn bản sử dụng các biện pháp nghệ thuật đặc sắc nào?? Văn bản có ý nghĩa gì? Viết đoạn văn quy nạp (10 câu) nêu cảm nhận của em về hình ảnh thiên nhiên và con người được miêu tả trong đoạn trích. IV. LUYỆN TẬP	“ Tác giả Quê nội đã tạo ra một hơi thở và một màu sắc riêng không giống bất kì một người nào khác. Đó là lỗi diễn tả giản dị và hồn nhiên, loáng thoáng nụ cười kín đáo và tế nhị. Đọc Quê nội người ta tưởng nghe được tiếng rì rào của ngọn gió nồm trên ngàn dâu xanh, nghe được tiếng sột soạt của sào tre chạm với đá chống thuyền vượt thác, ngửi thấy mùi mía đường và mùi tơ nhộng, thấy được cái sắc màu âm thanh của cái chợ miền Trung, nghe được tiếng mưa rơi trên đò trở khách”. ( Vân Thanh)	Nhà văn Đoàn Giỏi (tác giả Đất rừng phương Nam): Đọc truyện Võ Quảng, tôi có cảm giác như mình trẻ lại, lùi về những ngày thơ ấu, với tất cả những rung động, bồn chồn ở mọi niềm vui, nỗi buồn của số phận từng nhân vật, từ người lớn cho đến trẻ thơ.Một số ý kiến bình luậnBài giảng đến đây là kết thúcChúc các thầy cô và các em thật nhiều sức khỏeTiết 85 VƯỢT THÁCVõ Quảng1. Cảnh thiên nhiên:* Vùng đồng bằng :- Bãi dâu trải ra bạt ngàn - Thuyền chất đầy cau tươi...xuôi chầm chậm.? Em có nhận xét gì về cảnh thiên nhiên sông Thu Bồn vùng đồng bằng ?? Cảnh quan thiên nhiên hai bên bờ dòng sông Thu Bồn vùng đồng bằng được miêu tả như thế nào?=> Cảnh vật êm đềm thơ mộng và trù phú.II. Đọc – Hiểu văn bản:? Cảnh quan thiên nhiên hai bên bờ dòng sông Thu Bồn vùng có thác khác với vùng đồng bằng như thế nào?* Vùng đồng bằng :- Cảnh vật êm đềm thơ mộng và trù phú.* Vùng có thác : Nước từ trên cao phóng xuống . Nước văng bọt tứ tung .=> Dòng sông dữ dội và hiểm trở.? Em có nhận xét gì về dòng sông vùng có thác?? Dòng sông sau vùng có thác có gì khác, cảnh vật lúc này ra sao?* Vùng đồng bằng :- Cảnh vật êm đềm thơ mộng và trù phú.* Vùng có thác :- Dòng sông vùng có thác trở nên dữ dội và đầy hiểm trở.1.Bức tranh thiên nhiên:* Sau vùng có thác :- Dòng sông phẳng lặng, hiền hòa.? Nêu đặc điểm nổi bật của dòng sông sau vùng có thác?