Bài giảng Ngữ văn Lớp 6 - Tiết 99: Hoán dụ

Mỗi năm hoa đào nởLại thấy ông đồ giàBày mực tàu, giấy đỏBên phố đông người qua. ( Ông đồ- Vũ Đình Liên)Tiết 99: HOÁN DỤÁo nâu liền với áo xanhNông thôn cùng với thị thành đứng lên. ( Tố Hữu)Cách diễn đạt có dùng hoán dụCách diễn đạt bình thườngÁo nâu liền với áo xanhNông thôn cùng với thị thành đứng lên Tất cả nông dân, công nhân, người sống ở nông thôn, người sống ở thành thị đều đứng lên.? So sánh hai cách diễn đạt sau và nhận xét xem diễn đạt bằng cách nào hay hơn? Vì sao?Ngắn gọn, hàm súc, giàu hình ảnh và nêu bật được đặc điểm của những đối tượng được nói đến.Dài dòng, chỉ thông báo sự việc đơn thuần, không có tính gợi hình, gợi cảm. Hoán dụ là gọi tên sự vật, hiện tượng, khái niệm bằng tên của sự vật, hiện tượng, khái niệm khác có quan hệ gần gũi với nó, nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.THẢO LUẬN NHÓMHoán dụ có gì giống và khác so với ẩn dụ?Ẩn dụHoán dụGiống KhácGọi tên sự vật, hiện tượng này bằng tên sự vật, hiện tượng khác.Làm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.Dựa vào nét tương đồngDựa vào nét gần gũi a. Bàn tay ta làm nên tất cả Có sức người sỏi đá cũng thành cơm. ( Hoàng Trung Thông) b. Một cây làm chẳng nên non Ba cây chụm lại nên hòn núi cao. ( Ca dao) c. Mỗi năm hoa đào nở Lại thấy ông đồ già Bày mực tàu, giấy đỏ Bên phố đông người qua. ( Vũ Đình Liên) d. Áo nâu liền với áo xanh Nông thôn cùng với thị thành đứng lên ( Tố Hữu)Có bốn kiểu hoán dụ thường gặp là:Lấy một bộ phận để gọi toàn thể;Lấy vật chứa đựng để gọi vật bị chứa đựng;Lấy dấu hiệu của sự vật để gọi sự vật;Lấy cái cụ thể để gọi cai trừu tượng.Bài tập 1: Chỉ ra phép hoán dụ trong những câu thơ, câu văn sau và cho biết mối quan hệ giữa các sự vật trong mỗi phép hoán dụ là gì?Làng xóm ta xưa kia lam lũ quanh năm mà vẫn quanh năm đói rách. Làng xóm ta ngày nay bốn mùa nhộn nhịp cảnh làm ăn tập thể. (Hồ Chí Minh)b. Vì lợi ích mười năm trồng cây,Vì lợi ích trăm năm trồng người. ( Hồ Chí Minh)c. Áo chàm đưa buổi phân liCầm tay nhau biết nói gì hôm nay. ( Tố Hữu)d. Vì sao? Trái đất nặng ân tìnhNhắc mãi tên người: Hồ Chí Minh ( Tố Hữu)CâuPhép hoán dụMối quan hệabcdLàng xóm ta xưa kia lam lũ quanh năm mà vẫn quanh năm đói rách. Làng xóm ta ngày nay bốn mùa nhộn nhịp cảnh làm ăn tập thể. (Hồ Chí Minh)Làng xóm ta -> người dânVật chứa đựng với vật bị chứa đựngCâuPhép hoán dụMối quan hệabcdb. Vì lợi ích mười năm trồng cây,Vì lợi ích trăm năm trồng người. ( Hồ Chí Minh)Làng xóm ta -> người dânVật chứa đựng với vật bị chứa đựngMười năm -> thời gian trước mắtTrăm năm -> thời gian lâu dàiCái cụ thể với cái trừu tượngCâuPhép hoán dụMối quan hệabcdc. Áo chàm đưa buổi phân liCầm tay nhau biết nói gì hôm nay. ( Tố Hữu)Làng xóm ta -> người dânVật chứa đựng với vật bị chứa đựngMười năm -> thời gian trước mắtTrăm năm -> thời gian lâu dàiCái cụ thể với cái trừu tượngÁo chàm -> người dân Việt BắcDấu hiệu của sự vật với sự vậtCâuPhép hoán dụMối quan hệabcdd. Vì sao? Trái đất nặng ân tìnhNhắc mãi tên người: Hồ Chí Minh ( Tố Hữu)Làng xóm ta -> người dânVật chứa đựng với vật bị chứa đựngMười năm -> thời gian trước mắtTrăm năm -> thời gian lâu dàiCái cụ thể với cái trừu tượngÁo chàm -> người dân Việt BắcDấu hiệu của sự vật với sự vậtTrái đât -> nhân loạiVật chứa đựng với vật bị chứa đựngBÀI TẬP VẬN DỤNGQuan sát hình ảnh gợi ý, đặt câu có sử dụng phép tu từ hoán dụ?Thương lắm ..ơi!áo dài Đây là vàng của đội tuyển Việt Nam.chân sútCả nước biết ơn những anh hùng .áo trắngTRÒ CHƠITIẾT – Tiếng Việt SỐ TỪ VÀ LƯỢNG TỪBA CHÌM BẢY NỔIMỘT NỤ CƯỜI BẰNG MƯỜI THANG THUỐC BỔMỘT CON NGỰA ĐAU CẢ TÀU BỎ CỎKỀ VAI SÁT CÁNHCỦNG CỐ- DẶN DÒ+ Học thuộc nội dung bài học ở phần ghi nhớ + Làm bài tập đầy đủ vào vở bài tập + Chuẩn bị bài mới: Hoạt động Ngữ văn: Thi làm thơ năm chữ.XIN CHÂN THÀNH CẢM ƠN.Kính chúc quý thầy cô và các em sức khỏe.