Giáo án Khoa học tự nhiên Lớp 6 Sách Chân trời sáng tạo - Bài 15: Nhiên liệu và an ninh năng lượng

Ngày soạn:
Ngày dạy : 
BÀI 15 : NHIÊN LIỆU VÀ AN NINH NĂNG LƯỢNG (2 TIẾT)
TIẾT 1 : TÍNH CHẤT VÀ ỨNG DỤNG CỦA NHIÊN LIỆU
TIẾT 2 : SỬ DỤNG NHIÊN LIỆU AN TOÀN, HIỆU QUẢ
I. MỤC TIÊU CHUNG CỦA BÀI HỌC 
1. Mức độ/kiến thức cần đạt
-Trình bày được tính chất và ứng dụng của một số nhiên liệu thường dùng trong đời sống hằng ngày.
 -Để xuất được phương án tìm hiểu vế một số tính chất của một số nhiên liệu.
 -Thu thập dữ liệu, phân tích, thảo luận, so sánh để rút ra được kết luận về tính chất của một số nhiên liệu.
 -Nêu được cách sử dụng một số nhiên liệu an toàn, hiệu quả và bảo đảm sự phát triển bển vững.
2. Năng lực 
- Năng lực chung :
-Tự chủ và tự học: Chủ động, tự tìm hiểu về tính chất và ứng dụng của một số nhiên liệu và an ninh năng lượng thông qua SGK và các nguồn học liệu khác;
 Giao tiếp và hợp tác: Hoạt động nhóm một cách hiệu quả theo đúng yêu cầu của GV trong khi thảo luận về nhiên liệu và an ninh năng lượng, đảm bảo các thành viên trong nhóm đều được tham gia và trình bàỵ báo cáo;
 Giải quyết vấn đề và sáng tạo: Giải quyết các vấn đề kịp thời với các thành viên trong nhóm để hoàn thành các phương án tìm hiểu tính chất và ứng dụng của nhiên liệu.
- Năng lực khoa học tự nhiên:
Nhận thức khoa học tự nhiên:Trình bày được tính chất và ứng dụng của một số nhiên liệu thường dùng trong đời sống hằng ngày;
-Tim hiểu tự nhiên: Đề xuất được phương án tìm hiểu về một số tính chất của một số nhiên liệu; Thu thập dữ liệu, phân tích, thảo luận, so sánh để rút ra được kết luận về tính chất của một số nhiên liệu;
 Vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học: Nêu được cách sử dụng của một số nhiên liệu an toàn, hiệu quả và bảo đảm sự phát triển bền vững; Phân biệt được năng lượng tái tạo và không tái tạo, để từ đó thấy được vấn đề an ninh năng lượng ảnh hưởng đến phát triển kinh tế, xã hội của mỗi quốc gia và trên thế giới.
3. Phẩm chất
Chăm chỉ, tích cực hoạt động nhóm phù hợp với khả năng của bản thân;
 Cẩn thận, khách quan và trung thực trong thực hành;
 Tuyên truyền viên tích cực cho việc sử dụng nhiên liệu tiết kiệm, an toàn, hiệu quả và đảm bảo sự phát triển bển vững;
 Có niềm say mê, hứng thú với việc khám phá và học tập khoa học tự nhiên.
II. CHUẨN BỊ THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
Chuẩn bị của giáo viên: Giáo án, sgk. Phiếu học tập. Máy chiếu, laptop(nếu có)
Chuẩn bị của học sinh: SGK, vở ghi, vở bài tập, đọc trước bài ở nhà.
III. TIẾN TRÌNH BÀI DẠY 
Kiểm tra bài cũ:	
HOẠT ĐỘNG 1 : KHỞI ĐỘNG
a. Mục tiêu: Tạo hứng thú cho học sinh trước khi bước vào bài mới
b. Nội dung: Gv chiếu video về các loại nhiên liệu trong cuộc sống
c. Sản phẩm: Video
d. Cách thức tổ chức hoạt động : 
GV : Chiếu video
HS: Quan sát video
GV: Hiện nay con người sử dụng rất nhiều loại nhiên liệu để phục vụ cuộc sống. Tuy nhiên các loại nhiên liệu đó có phải vô tận? Cần sử dụng nhiên liệu như thế nào cho an toàn và hiệu quả. Cô trò chúng ta cùng tìm hiêu trong bài học hôm nay: BÀI 15: NHIÊN LIỆU VÀ AN NINH NĂNG LƯỢNG
HOẠT ĐỘNG 2 : HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI
TIẾT 1: TÍNH CHẤT VÀ ỨNG DỤNG CỦA NHIÊN LIỆU 
I. MỘT SỐ NHIÊN LIỆU THÔNG DỤNG
a. Mục tiêu: Học sinh phân biệt được 3 loại nhiên liệu theo trạng thái 
b. Nội dung: Hs hoàn thành phiếu học tập
c. Sản phẩm: Phiếu học tập
PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1: 
Em hãy tìm hiểu sách giáo khoa và cho biết dựa theo trạng thái người ta chia nhiên liệu thành 3 loại là những loại nào? Lấy ví dụ cho mỗi loại và điền vào bảng
Loại 1: .
Loại 2: 
Loại 3: .
VD :
VD:
VD:
ở một số hộ gia đình chăn nuôi gia súc (lợn, trâu, bò) thường làm một hầm kín để chứa toàn bộ phân chuổng. ở đó, phân chuổng bị phân huỷ và sinh ra biogas (khísinh học). Biogas được sử dụng để phục vụ quá trình đun nấu. Vậy biogas có phải là nhiên liệu không? Tại sao?
 ..
d. Cách thức tổ chức hoạt động
HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN
HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH
GV: Để tìm hiểu về các loại nhiên liệu, cô sẽ phát cho mỗi bạn 1 phiếu học tập, nhiệm vụ của các em là nghiên cứu SGK hoàn thành phiếu học tập trong thời gian 3 phút.
GV: Bây giờ chúng ta cùng tổng kết lại nội dung trong phiếu
Một bạn cho cô biết dựa theo trạng thái người ta chia nhiên liệu thành mấy loại là những loại nào?
Theo em biogas có phải nhiên liệu không? Tại sao?
Nếu dựa vào nguồn gốc và mục đích sử dụng thì ta còn có những loại nhiên liệu nào nữa?
GV: Chiếu hình ảnh các loại nhiên liệu và yêu cầu HS gọi tên loại nhiên liệu 
(Trò chơi đuổi hình bắt chữ )
HS: Hoàn thành phiếu học tập
HS: Trả lời các câu hỏi của GV
Biogas là một loại nhiên liệu vì nó được sử dụng để cung cấp năng lượng nhiệt, ánh sáng phục vụ con người.
Nhiên liệu hạt nhân, nhiên liệu hóa thạch, nhiên liệu tái tạo, nhiên liệu không tái tạo, nhiên liệu sinh học
NỘI DUNG KIẾN THỨC CẦN ĐẠT PHẦN I:
Nhiên liệu khí
Nhiên liệu lỏng
Nhiên liệu rắn
Gas, biogas, khí than
Xăng , dầu, cồn
Củi, than đá, nến, sáp
II. TÍNH CHẤT VÀ ỨNG DỤNG CỦA NHIÊN LIỆU
a. Mục tiêu: Học sinh nêu được tính chất và ứng dụng của nhiên liệu
b. Nội dung: Nhóm chuyên gia trình bày
Gv giao nhiệm vụ cho nhóm chuyên gia, hướng dẫn nhóm chuyên gia thực hiện nhiệm vụ theo ý đồ của GV, nhóm chuyên gia thực hiện bản trình chiếu trên PPT, nộp trước cho GV nhận xét góp ý.
c. Sản phẩm: Bản trình chiều PPT, các câu trả lời của học sinh
d. Cách thức tổ chức hoạt động
HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN
HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH
Bước 1 : Chuyển giao nhiệm vụ học tập
GV: Chúng ta vừa tìm hiểu các loại nhiên liệu trong cuộc sống, vậy nhiên liệu có tính chất gì? Có ứng dụng ra sao. Để tìm hiểu điều này chúng ta hãy cùng lắng nghe phần trình bày của nhóm chuyên gia nhí. Nhiệm vụ của cả lớp là lắng nghe phần trình bày của các bạn , kết hợp tìm hiểu trong SGK hoàn thành phiếu học tập số 2
HS: tiếp nhận nhiệm vụ học tập
Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ học tập
GV phát phiếu học tập cho học sinh, và mời nhóm chuyên gia lên trình bày .	
Học sinh lắng nghe bạn trình bày kết hợp quan sát SGK hoàn thành phiếu học tập
Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận
?Qua phần trình bày của các bạn, 1 bạn cho cô biết nhiên liệu có tính chất gì ?
Theo em người ta làm cách nào để kiểm tra khả năng cháy và tỏa nhiệt của nhiên liệu ?
?Một bạn nêu cho cô ứng dụng của nhiên liệu
-Gv hướng dẫn HS quan sát trạng thái, màu sắc hoàn thiện bảng 12.1 SGK/61
HS trả lời : Tính chất đặc trưng của nhiên liệu là khả năng cháy và toả nhiệt 
Đốt nhiên liệu và xác định nhiệt lượng tỏa ra
-HS: Thực hiện nhiệm vụ học tập
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập
GV tổng kết kiến thức
Học sinh ghi nội dung vào vở
NỘI DUNG KIẾN THỨC CẦN ĐẠT PHẦN II
Tính chất đặc trưng của nhiên liệu là khả năng cháy và toả nhiệt 
Nhiên liệu có nhiều ứng dụng trong cuộc sống: Đốt cháy than, củi, khí tự nhiên để đun nấu, sưởi ấm; sử dụng xăng dầu để chạy động cơ; sử dụng nhiệt để hàn cắt kim loại, nung gốm sứ; biến năng lượng hạt nhân thành điện năng để sản xuất điện; ...
HOẠT ĐỘNG 3 : HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP
a. Mục tiêu: Ôn tập lại các kiến thức vừa được học
b. Nội dung: hệ thống câu hỏi ôn tập trắc nghiệm
c. Sản phẩm: Các câu hỏi được trả lời
d. Cách thức tổ chức hoạt động : Trò chơi ai nhanh hơn
NỘI DUNG CÂU HỎI LUYỆN TẬP:
Thế nào là nhiên liệu?
 Nhiên liệu là một số chất hoặc hỗn hợp chất được dùng làm nguyên liệu đầu vào cho các quá trình sản xuất hoặc chế tạo.
 Nhiên liệu là những chất được oxi hoá để cung cấp năng lượng cho hoạt động của cơ thể sống.
c. Nhiên liệu là những vật liệu dùng trong quá trình xâỵ dựng.
D. Nhiên liệu là những chất cháy được để cung cấp năng lượng dạng nhiệt hoặc ánh sáng nhằm phục vụ mục đích sử dụng của con người.
2. Nhiên liệu nào sau đây không phải nhiên liệu hoá thạch?
A. Than đá.	B. Dầu mỏ.
c. Khí tự nhiên.	D. Ethanol.
Để củi dễ cháy khi đun nấu, người ta không dùng biện pháp nào sau đây?
 Phơi củi cho thật khô.
 Cung cấp đẩỵ đủ oxỵgen cho quá trình cháy.
C. Xếp củi chổng lên nhau, càng sít nhau càng tốt.
D. Chẻ nhỏ củi.
Để sử dụng gas tiết kiệm, hiệu quả người ta sử dụng biện pháp nào sau đâỵ?
 Tuỳ nhiệt độ cần thiết để điểu chỉnh lượng gas.
Tốt nhất nên để gas ở mức độ lớn nhất,
 Tốt nhất nên để gas ở mức độ nhỏ nhất.
D. Ngăn không cho khí gas tiếp xúc với carbon dioxide.
TIẾT 2: SỬ DỤNG NHIÊN LIỆU AN TOÀN, HIỆU QUẢ 
III.SỬ DỤNG NHIÊN LIỆU AN TOÀN, HIỆU QUẢ
a. Mục tiêu: Học sinh trình bày được lợi ích và các biện pháp sử dụng nhiên liệu an toàn, hiệu quả
b. Nội dung: GV giao nhiệm vụ về nhà cho HS: Hoạt động nhóm 4 thiết kế infographic với nội dung : Sử dụng nhiên liệu an toàn và hiệu quả
Lên lớp: GV thực hiện kĩ thuật phòng tranh, cho HS quan sát infographic và trả lời câu hỏi trong phiếu học tập.
c. Sản phẩm: Là các tấm infographic của HS
d. Cách thức tổ chức hoạt động
HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN
HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH
Bước 1 : Chuyển giao nhiệm vụ học tập
Gv chia nhóm và yêu cầu HS thiết kế infographic từ buổi trước
Học sinh thực hiện nhiệm vụ 
Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ học tập
GV yêu cầu các nhóm dán infographic lên tường
Học sinh thực hiện nhiệm vụ
Bước 3: Quan sát
- GV thực hiện kĩ thuật phòng tranh, cho cả lớp đi quan sát infographic của các bạn. Khi đi quan sát mỗi bạn cầm một phiếu học tập , kết hợp quan sát và trả lời câu hỏi trong phiếu
- GV chốt lại : 
1.Tại sao cần sử dụng nhiên liệu an toàn hiệu quả?
2. Em hãy nêu các biện pháp sử dụng an toàn và hiệu quả nhiên liệu
HS : Quan sát infographic và trả lời câu hỏi trong phiếu
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập
GV tổng kết kiến thức
Học sinh nghe
PHIẾU HỌC TẬP
1.Theo em tại sao phải sử dụng nhiên liệu an toàn, hiệu quả?
2.Tại sao phải cung cấp đủ oxỵgen cho quá trình cháy?
3.Tăng diện tích tiếp xúc của nhiên liệu với oxỵgen bằng cách nào?
..........................................................................................................................................................................................................................................................................
NỘI DUNG KIẾN THỨC CẦN ĐẠT PHẦN III:
Tại sao phải sử dụng nhiên liệu an toàn, hiệu quả?
Tránh cháy nổ gây nguy hiểm đến con người và tài sản;
Tránh lãng phí, không gây ô nhiễm môi trường;
Làm cho nhiên liệu cháy hoàn toàn và tận dụng lượng nhiệt do quá trình cháy tạo
Các biện pháp sử dụng an toàn và hiệu quả
Các biện pháp
Mục đích của biện pháp
Cung cấp đủ oxygen cho quá trình cháy
Tăng diện tích tiếp xúc của nhiên liệu với oxygen
Vệ sinh mâm chia lửa bếp ga
IV. SỬ DỤNG NHIÊN LIỆU ĐẢM BẢO SỰ PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG
a. Mục tiêu: Học sinh trình bày được lợi ích và các biện pháp sử dụng nhiên liệu an toàn, hiệu quả
b. Nội dung: GV chia lớp thành 3 nhóm, tổ chức hoạt động nhóm thảo luận các nội dung 7,8 và 9 trong SGK, sau đó yêu cẩu các nhóm báo cáo kết quả.
c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS
d. Cách thức tổ chức hoạt động
HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN
HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH
Bước 1 : Chuyển giao nhiệm vụ học tập
Gv chia nhóm và yêu cầu HS trả lời các câu hỏi 7,8 ,9 SGK sau đó báo cáo kết quả
Học sinh tiếp nhận nhiệm vụ 
Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ học tập
Học sinh thực hiện nhiệm vụ
Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận
- GV: Tại sao nói nhiên liệu hoá thạch thuộc loại nhiên liệu không tái tạo?
-GV: Nhiên liệu hoá thạch khi đốt cháy tạo ra sản phẩm gì? Tác hại với môi trường như thế nào?
-GV: Để nguồn tài nguyên nhiên liệu không bị cạn kiệt và bảo vệ môi trường, em đã quan tâm đến nguồn năng lượng thay thế nào? Nêu ưu điểm của các loại nhiên liệu này.
HS : Trả lời các câu hỏi của GV
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập
GV tổng kết kiến thức
Học sinh nghe
NỘI DUNG KIẾN THỨC CẦN ĐẠT PHẦN IV:
1.Tại sao nói nhiên liệu hoá thạch thuộc loại nhiên liệu không tái tạo?
Vì nó tạo ra trong thời gian vô cùng lâu, hàng trăm triệu năm, không bổ sung được.
2.Nhiên liệu hoá thạch khi đốt cháy tạo ra sản phẩm gì? Tác hại với môi trường như thế nào?
Tất cả những nhiên liệu hoá thạch đều chứa carbon nhưthan đá, dầu và khí thiên nhiên. Khi được đốt cháy, các nguyên tử carbon kết hợp với oxygen để tạo ra carbon dioxide - khí gâỵ hiệu ứng nhà kính, nguyên nhân làm cho nhiệt độ bầu khí quyển Trái Đất ngày càng tăng lên. Nếu nhiên liệu cháy không hết có thể tạo ra khí carbon monoxide làm ô nhiễm không khí.
3.Để nguồn tài nguyên nhiên liệu không bị cạn kiệt và bảo vệ môi trường, em đã quan tâm đến nguồn năng lượng thay thế nào? Nêu ưu điểm của các loại nhiên liệu này.
Một sô nhiên liệu thân thiện môi trường
Nhiên liệu
Xăng E5
Biogas
Thành phấn
95 % thể tích xăng khoáng, 5% cổn sinh học ethanol.
60 - 70% khí methane.
Ưu điểm
Giảm thiểu đáng kể các loại khí thải độc hại so với xăng thông thường.
Giảm thiểu phát thải khí carbon dioxide gây hiệu ứng nhà kính.
Biogas tiết kiệm chi phí chi tiêu cho gia đình, giảm thiểu rác thải cho môi trường, tránh gây ô nhiễm không khí.
HOẠT ĐỘNG 4 : HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG
a. Mục tiêu: Vận dụng kiến thức đã học vào thực tế cuộc sống
b. Nội dung: Gas là một chất rất dễ cháy, khi gas trộn lẫn với oxygen trong không khí nó sẽ trở thành một hổn hợp dễ nổ. Hỗn hợp này sẽ bốc cháỵ và nổ rất mạnh khi có tia lửa điện hoặc đánh lửa từ bật gas, bếp gas.
 Chúng ta nên làm gì sau khi sử dụng bếp gas để đảm bảo an toàn?
Tại sao nên để bình gas ở nơi thoáng khí?
 Trong trường hợp đang nấu ăn mà vòi dẫn gas bị hở và gas phun ra, cháy mạnh thì ta nên làm thế nào?
 Khi đi học vể, mở cửa nhà ra mà ngửi thấy mùi gas thì em nên làm gì?
c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS
a) Sau khi sử dụng bếp gas thì nên khoá van an toàn để tránh trường hợp gas bị rò ra ngoài có thể gây cháy nổ.
 Để bình gas nới thoáng khí để khi lỡ có rò gas thì khí cũng bay ra xa, làm loãng lượng gas trong không gian nhà bếp và tránh được nguy cơ cháy nổ.
 Khi vòi dẫn gas bị hở và cháy, cần bình tĩnh tránh xa ngọn lửa, sau đó vặn khoá van an toàn bình gas lại.Trong trường hợp ngọn lửa lớn không tiếp xúc được với khoá gas thì dùng chăn ướt tấp kín để dập tắt ngọn lửa rồi khoá van an toàn bình gas.
 Đi học	vể mà ngửi thấy mùi gas thì nên hành động như sau:
 Mở hết	cửa để khí gas bay ra ngoài.
 Khoá van an toàn ở bình gas.
-Tuyệt đối không bật công tắc điện, không đánh lửa.
 Báo cho người lớn để kiểm tra và sửa chữa trước khi sử dụng lại.
d. Cách thức tổ chức hoạt động : Hs xem video hoạt hình ngắn và trả lời câu hỏi trong video
HOẠT ĐỘNG 5: MỞ RỘNG – HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
Hướng dẫn về nhà:
-Trả lời câu hỏi cuối bài. Làm bài tập SBT
- Đọc trước bài tiếp theo