Giáo án Ngữ văn Lớp 6 - Chương trình cả năm - Năm học 2019-2020 - Trần Thị Thu Trang

 Ngày soạn : Ngày giảng :
 Chủ đề 1: TRUYỀN THUYẾT VỀ NGUỒN GỐC GIỐNG NềI CỦA DÂN TỘC 
 VIỆT NAM
 Tiết 1 Hướng dẫn đọc thêm
 Văn bản : Con Rồng - cháu Tiên
A. Mục tiêu : Giúp học sinh:
 1. Kiến thức: Bước đầu nắm được định nghĩa về truyền thuyết. Hiểu nội dung, ý nghĩa và những chi tiết tưởng tượng, kì ảo của truyện “ Con rồng cháu tiên”. Người Việt Nam với niềm tự hào dân tộc, bằng trí tưởng tượng phong phú, bay bổng đã xây dựng nên một truyền thuyết kì lạ để giải thích nguồn gốc của dân tộc Việt Nam, một nguồn gốc hết sức cao quý.
- Cảm nhận được vẻ đẹp của truyện này với hình tượng tiên - rồng trai tài gái sắc tuyệt vời cùng nhau sánh duyên, cùng nhau sinh ra dòng giống tiên rồng rất đỗi cao quý.
 2. Kĩ năng: Rèn kỹ năng đọc diễn cảm, tóm tắt, kể lại truyện bằng lời văn của bản thân, kỹ năng phân tích tìm hiểu câu chuyện.
 3. Thỏi độ: Lũng tự hào, biết ơn tổ tiờn, cội nguồn, đất nước.
B. Những năng lực và phẩm chất cần hướng tới.
 - Những năng lực: Tự học, giải quyết vấn đề, sáng tạo, tự quản lí, giao tiếp, hợp tác, sử dụng CNTT, sử dụng ngôn ngữ. NL thưởng thức văn học và cảm thụ thẩm mĩ.
- Các phẩm chất: Yêu gia đình, quê hương, đất nước, tự lập, tự tin, tự chủ, có tinh thần vượt khó, có tinh thần cộng đồng.
C. Các phương tiện day học: 
- Giáo viên
+ SGK, sách giáo viên và sách bài soạn, sách chuẩn kiến thức kĩ năng, tài liệu tập huấn “Dạy học và kiểm tra đánh giá kết quả học tập theo định hướng phát triển năng lực học sinh. 
+ Sưu tầm tranh ảnh: Cảnh LLQ và Âu Cơ gặp nhau, cảnh LLQ và Âu Cơ chia tay nhau.
- Học sinh:
+ Sưu tầm những bức tranh đẹp, kì ảo về về lạc Long Quân và Âu cơ cùng100 người con chia tay lên rừng xuống biển.
+ Sưu tầm tranh ảnh về Đền Hùng hoặc vùng đất Phong Châu.
D. Các hoạt động dạy học: 
 A. Hoạt động khởi động:
 1. ổn định tổ chức: 
 2. Kiểm tra bài cũ: 
 Kiểm tra việc chuẩn bị sách vở và dụng cụ học tập bộ môn.
 3. Giới thiệu bài mới: Ngay từ những ngày đầu tiên cắp sách đến trường chúng ta đều được học và ghi nhớ câu ca dao:
 “Bầu ơi thương lấy bí cùng
 Tuy rằng khác giống nhưng chung một giàn”
Nhắc đến giống nòi mỗi người Việt Nam của mình đều rất tự hào về nguồn gốc cao quí của mình - nguồn gốc Tiên, Rồng, con Lạc cháu Hồng. Vậy tại sao muôn triệu người Việt Nam từ miền ngược đến miền xuôi, từ miền biển đến rừng núi lại cùng có chung một nguồn gốc như vậy. Truyền thuyết Con Rồng, cháu Tiên mà chúng ta tìm hiểu hôm nay sẽ giúp các em hiểu rõ về điều đó.
 B. Hoạt động hình thành kiến thức mới:
 Hoạt động của thầy và trò
 Nội dung cần đạt
 - NL: Tự học, giải quyết vấn đề, sáng tạo, tự quản lí, giao tiếp, hợp tác, sử dụng CNTT, sử dụng ngôn ngữ. PP vấn đỏp,
 - Hướng dẫn HS đọc và tìm hiểu chung
I. Đọc và tìm hiểu chung:
* GV hướng dẫn cách đọc
* GV đọc mẫu một đoạn sau đó gọi HS đọc.
? Nhận xét cách đọc của HS
? Hãy kể tóm tắt truyện từ 5-7 câu?
? Theo em truyện có thể chia làm mấy phần? Nội dung của từng phần?
- HS trả lời
? Đọc kĩ phần chú thích * và nêu hiểu biết của em về truyền thuyết?
* Truyền thuyết VN có mối quan hệ chặt chẽ với thần thoại đặc biệt về các thời vua Hùng là những thần thoại đã được lịch sử hoá
? Em hãy giải nghĩa các từ: ngư tinh, mộc tinh, hồ tinh và tập quán?
 - HS giải thích - GV nhận xét
1. Đọc và kể:
- Đọc rõ ràng, rành mạch, nhấn giọng ở những chi tiết kì lạ phi thường 
2. Bố cục: 3 phần
a. Từ đầu đến...long trang ị Giới thiệu Lạc Long Quân và Âu Cơ
b. Tiếp...lên đường ị Chuyện Âu Cơ sinh nở kì lạ và LLQ và Âu Cơ chia con
c. Còn lại ị Giải thích nguồn gốc con Rồng, cháu Tiên.
3. Khái niệm truyền thuyết:
- Truyện dân gian truyền miệng kể về các nhân vật, sự kiện có liên quan đến lịch sử thời quá khứ.
- Thường có yếu tố tưởng tượng kì ảo.
- Thể hiện thái độ, cách đánh giá của nhân dân đối với các sự kiện và nhân vật LS.
III/ Tìm hiểu văn bản
 - NL: Tự học, giải quyết vấn đề, sáng tạo, tự quản lí, giao tiếp, hợp tác, sử dụng CNTT, sử dụng ngôn ngữ. PP vấn đỏp,
1. Giới thiệu Lạc Long Quân - Âu cơ:
- Gọi HS đọc đoạn 1
? Truyện đã giới thiệu những nhân vật nào ? Có những đặc điểm gì ? ( HS tự bộc bạch )
- Truyện kể về LLQ nòi Rồng kết duyên với bà Âu Cơ dòng tiên, sinh ra cái bọc trăm trứng, sau nở thành trăm con, từ đó tạo ra dân tộc VN ta.
? Trong trí tưởng tượng của người xưa LLQ hiện lên với những đặc điểm phi thường nào về nòi giống và sức mạnh ?
? Cỏch miờu tả hỡnh ảnh Lạc Long Quõn cú gỡ đặc sắc ?
? Theo em sự phi thường đó là biểu hiện của vẻ đẹp như thế nào ?
? Bên cạnh LLQ thì Âu Cơ hiện lên với những đặc điểm đáng quý nào về giống nòi , nhan sắc và đức hạnh ?
? Qua những chi tiết trên em có cảm nhận gì về vẻ đẹp của nàng? 
? Lạc Long Quân và Âu Cơ đều là hai vị thần tiên. Em có nhận xét gì về chi tiết miêu tả LLQ và Âu cơ?
? Tại sao tác giả dân gian không tưởng tượng LLQ và Âu cơ có nguồn gốc từ các loài vật khác mà tưởng tượng LLQ nòi rồng, Âu Cơ dòng dõi tiên? Điều đó có ý nghĩa gì?
* GV bình: Việc tưởng tượng LLQ và Âu Cơ dòng dõi Tiên - Rồng mang ý nghĩa thật sâu sắc. theo quan niệm của phương Đông, Rồng, Tiên là biểu tượng cho cái đẹp cao sang, toàn bích của người đàn ông và người đàn bà. Rồng là con vật đứng đầu trong bốn con vật thuộc nhóm linh thiêng mà nhân dân ta tôn sùng và thờ cúng (long, li, quy, phượng), là biểu tượng của vua thời phong kiến, cũng là biểu tượng cho cái đẹp, cái hùng nói chung. Còn nói đến Tiên là biểu tượng của người đàn bà đẹp, nhân từ, có phép lạ, và dùng phép lạ để cứu giúp người lương thiện. Tưởng tượng LLQ nòi Rồng, Âu Cơ nòi Tiên phải chăng tác giả dân gian muốn ca ngợi nguồn gốc cao quí, tài ba, đẹp đẽ, thiêng liêng và hơn thế nữa muốn thần kì hoá, linh thiêng hoá nguồn gốc giống nòi của dân tộc VN ta.
? Vậy qua các chi tiết trên, em thấy hình tượng LLQ và Âu Cơ hiện lên như thế nào?
- Đó là những người có nguồn gốc thần, tiên, có vẻ đẹp cao quý, có tài năng phi thường, xuất chúng, một tấm lòng thương dân sâu sắc
* GV : Có thể nói bằng cảm quan thần thoại và cảm hứng nhân văn sâu sắc, tác giả dân gian đã sáng tạo ra hình tượng Lạc Long Quân và Âu Cơ, đó là hai vị tổ tiên của dân tộc Việt nam. Họ không phải là người phàm trần mà là những vị thần mang nét phi thường, xuất chúng. Một người nòi Rồng, sức khoẻ vô địch, có nhiều phép lạ, giúp dân diệt trừ yêu quái, dạy dân cách trồng trọt, chăn nuôi, ăn ở; một người dòng Tiên, xinh đẹp tuyệt trần, tính tình phóng khoáng, tâm hồn thơ mộng, thích đi du ngoạn đến vùng đất có nhiều hoa thơm, cỏ lạ. Họ tuy mang những nét kì lạ nhưng không xa lạ mà có gì như thân quen, gần gũi với mỗi người dân Việt Nam. Lạc Long Quân mang vẻ đẹp kì vĩ, dũng mãnh mà nhân hậu. Âu Cơ mang vẻ đẹp dịu dàng, trong sáng, thơ mộng. ở họ là sự hội tụ, kết tinh vẻ đẹp và phẩm chất, tinh hoa của con người Việt nam và dân tộc Việt Nam 
? Cuộc hôn nhân giữa LLQ và Âu Cơ có gì kì lạ ?
- Rồng ở biển cả, Tiên ở non cao gặp nhau, đem lòng yêu nhau, kết thành duyên vợ chồng.
* GV bình: Cả hai đều là những trai tài, gái sắc, nam thanh nữ tú, xứng đôi vừa lứa nên đã tìm đến nhau thanh duyên chồng vợ.Cuộc hôn nhân của họ là sự kết tinh những gì đẹp đẽ nhất của con người, thiên nhiên, sông núi.
? LLQ kết duyên cùng Âu Cơ có nghĩa là những vẻ đẹp cao quý của thần tiên được hoà hợp. Theo em qua mối duyên tình này người xưa muốn ta nghĩ gì về nòi giống dân tộc ?
 - Dân tộc ta có nòi giống cao quý và thiêng liêng.
? Qua sự việc này người xưa còn muốn bộc lộ tình cảm nào đối với cội nguồn dân tộc ?
 - Lòng tự hào , tôn kính về nòi giống con rồng , cháu tiên.
? Âu Cơ sinh nở có gì kì lạ? 
? Đây là chi tiết như thế nào? Chi tiết này được xõy dựng trờn cở sở nào của thực tế ? Nú cú ý nghĩa gỡ ?
- HS trả lời
* GV bình: Chi tiết lạ mang tính chất hoang đường nhưng rất thú vị và giàu ý nghĩa. Nó bắt nguồn từ thực tế rồng, rắn đẻ trứng. Tiên (chim) cũng đẻ trứng. Chỉ một lần sinh mà Âu Cơ cho ra đời những “một trăm con”. Những người con ấy không ra đời từ bụng mẹ mà “nở ra” từ những quả trứng, vừa nở ra thì “một trăm người con” đều “hồng hào, đẹp đẽ lạ thường”. Đúng là con của thần dưới biển và Tiên trên trời. Điều kì diệu hơn nữa là những người con thần tiên ấy “không cần bú mớm mà tự lớn nhanh như thổi, mặt mũi khôi ngô, khoẻ mạnh như thần”.Một gia đình có tới một trăm người con, thật là đông đúc, vui vầy, Họ là những con người khoẻ mạnh, cường tráng, đẹp đẽ, giàu bản lĩnh và có một sức sống mãnh liệt, họ giống nhau cả về dáng hình, sức sống và bản lĩnh làm người.
? Người xưa tưởng tượng ra chi tiết “bọc trăm trứng” để nhằm mục đích gì ? ị nhấn mạnh sự gắn bó chặt chẽ, keo sơn, thể hiện ý nguyện đoàn kết giữa các cộng đồng người Việt.
? Em hãy quan sát bức tranh trong SGK và cho biết tranh minh hoạ cảnh gì?
- HS trả lời - HS khác nhận xét , bổ sung
? Khi trăm người con ấy trưởng thành thì Lạc Long Quân và Âu Cơ phân chia gia đình để sinh sống và cai quản đất đai. Lạc Long Quân và Âu Cơ đã chia con như thế nào? Nhận xét về cuộc phân chia này ?
 - Cuộc phân chia này giản dị, phù hợp và hợp nghĩa tình. Nó cũng phản anh nhu cầu phát triển, làm ăn, mở rông và giữ vững đất đai
* GV: Chính sự khai phá, mở mang của một trăm người con của Long Quân và Âu Cơ mà đất nước Văn Lang xưa, Tổ quốc Việt Nam ngày nay của chúng ta mới được hình thành, tồn tại và phát triển
? Việc chia tay và lời căn dặn của cha Rồng thể hiện điều gì ?
? Bằng sự hiểu biết của em về LS chống ngoại xâm và công cuộc xây dựng đất nước, em thấy lời căn dặn của thần sau này có được con cháu thực hiện không?
* GV bình: LS mấy ngàn năm dựng nước và giữ nước của dân tộc ta đã chứng minh hùng hồn điều đó. Mỗi khi TQ bị lâm nguy, ND ta bất kể trẻ, già, trai, gái, từ miền ngược đến miền xuôi, từ miền biển đến miền rừng núi xa xôi đều đồng lòng, kề vai sát cánh đứng dậy giết kẻ thù. Khi nhân dân một vùng gặp thiên tai địch hoạ, cả nước đều đau xót, nhường cơm xẻ áo, để giúp đỡ nhau vượt qua hoạn nạn. Và ngày nay, mỗi chúng ta ngồi đây cũng đã, đang và sẽ tiếp tục thực hiện lời căn dặn của Long Quân xưa kia bằng những việc làm thiết thực.
- Gọi HS đọc đoạn cuối
? Em hãy cho biết, truyện kết thúc bằng những sự việc nào? Việc kết thúc như vậy có ý nghĩa gì?
? Vậy theo em, cốt lõi sự thật LS trong truyện là ở chỗ nào?
* GV: Cốt lõi sự thật LS là mười mấy đời vua Hùng trị vì. còn một bằng chứng nữa khẳng định sự thật trên đó là lăng tưởng niệm các vua Hùng mà tại đây hàng năm vẫn diễn ra một lễ hội rất lớn đó là lễ hội đền Hùng. 
? Em hãy cho biết đền Hùng nằm ở tỉnh nào trên đất nước ta?
-Tỉnh Phú Thọ 
GV : Lễ hội đó đã trở thành một ngày quốc giỗ của cả dân tộc, ngày cả nước hành hương về cội nguồn: 
 “Dù ai đi ngược về xuôi
 Nhớ ngày giỗ tổ mùng mười tháng ba”
và chúng ta tự hào về điều đó. Một lễ hội độc đáo duy nhất chỉ có ở VN! Và các em ạ! Hãy nhớ về cội nguồn dân tộc, không chỉ để tự hào mà còn để biết ơn và nhất là để giữ lấy cội nguồn đó,làm cho nó ngày càng đẹp mãi như Bác Hồ đã căn dặn Đại đoàn Quân Tiên phong tại đền thờ các vua Hùng ngày 19/9/1954 trước khi vào tiếp quản Thủ Đô : “Vua Hùng là người có công dựng nước ta. Như vậy vua Hùng chính là ông Tổ của nước Việt nam. Uống nước phải nhớ nguồn. Con cháu thì phải nhớ đến tổ tiên. Các vua Hùng đã có công dựng nước, Bác cháu ta phải cùng nhau giữ lấy nước! Đó mới chính là uống nước nhớ nguồn, mới là nhớ tổ tiên vậy” 
* Hoạt động tổng kết
 - NL: Tự học, giải quyết vấn đề, sáng tạo, tự quản lí, giao tiếp, hợp tác, sử dụng CNTT, sử dụng ngôn ngữ. PP vấn đỏp,
? Tóm tắt những nét nghệ thuật chính của tác phẩm ? 
? Trong tuyện dân gian thường có chi tiết tưởng tượng kì ảo. Em hiểu thế nào là chi tiết tưởng tượng kì ảo?
- Chi tiết tưởng tượng kì ảo là chi tiết không có thật được dân gian sáng tạo ra nhằm mục đích nhất định.
? Vậy sáng tạo ra các chi tiết tưởng tượng kì ảo trong truyện, tác giả nhằm mục đích gì?
+ Tô đậm tính chất kì lạ, lớn lao, đẹp đẽ của các nhân vật, sự kiện.
+ Thần kì hoá, linh thiêng hoá nguồn gốc giống nòi, dân tộc để chúng ta thêm tự hào, tin yêu, tôn kính tổ tiên, dân tộc.
+ Làm tăng sức hấp dẫn của tác phẩm.
? Theo em, tại sao truyện này được gọi là truyền thuyết? Truyện có ý nghĩa gì?
- HS trả lời -GV nhận xét 
*Lạc Long Quân 
- Nguồn gốc: thần Tiên
- Hình dáng: mình rồng ở dưới nước
- Tài năng: có nhiều phép lạ, giúp dân diệt trừ yêu quái
-> Miờu tả bằng những chi tiết tưởng tượng, kỡ ảo.
=> Vẻ đẹp cao quý, phi thường, xuất chúng của bậc anh hùng
* Âu Cơ :
- Con gái Thần Nông (vị thần rất giỏi về nông nghiệp), thuộc dòng tiên, sống ở núi , xinh đẹp tuyệt trần, tính tình phóng khoáng, tâm hồn thơ mộng, thích đi du ngoạn đến vùng đất có hoa thơm, cỏ lạ
-> Đó là những chi tiết tưởng tượng, kì ảo.
=> Vẻ đẹp trong sáng, thơ mộng, dịu dàng,duyên dáng của người phụ nữ VN.
=>Ca ngợi vẻ đẹp kì lạ, lớn lao và nguồn gốc vô cùng cao quí.
2. Diễn biến truyện:
a. Âu Cơ sinh nở kì lạ:
- Sinh bọc trăm trứng, nở trăm con, đẹp đẽ, khôi ngô, không cần bú mớm, lớn nhanh như thổi.
ị Chi tiết tưởng tượng sáng tạo diệu kì nhấn mạnh sự gắn bó keo sơn, thể hiện ý nguyện đoàn kết giữa các cộng đồng người Việt
b. Âu Cơ và Lạc Long Quân chia con:
- 50 người con xuống biển;
- 50 người con lên núi
- Cùng nhau cai quản các phương, dựng xây đất nước.
ị Cuộc chia tay phản ánh nhu cầu phát triển DT: làm ăn, mở rộng và giữ vững đất đai. 
- Thể hiện ý nguyện đoàn kết, thống nhất DT. Mọi người ở mọi vùng đất nước đều có chung một nguồn gốc, ý chí và sức mạnh.
3. Kết thúc tác phẩm:
- Con trưởng lên ngôi vua, lấy hiệu Hùng Vương, lập kinh đô, đặt tên nước.
- Giải thích nguồn gốc của người VN là con Rồng, cháu Tiên.
ị Cách kết thúc muốn khẳng định nguồn gốc con Rồng, cháu Tiên là có thật
III- Tổng kết : 
1, Nghệ thuật 
- Nhiều chi tiết tưởng tượng kì ảo : Hình tượng các nhân vật thần có nhiều phép lạ , hình tượng bọc trăm trứng 
2, Nội dung, ý nghĩa : Truyện nhằm giải thích , suy tôn nguồn gốc giống nòi và thể hiện ý nguyện đoàn kết, thống nhất cộng đồng của người Việt 
- HS đọc phần ghi nhớ/8
* Ghi nhớ : SGK/ 8
C. Hoạt động thực hành:
- NL: Tự học, giải quyết vấn đề, sáng tạo, tự quản lí, giao tiếp, hợp tác, sử dụng CNTT, sử dụng ngôn ngữ. PP vấn đỏp,thảo luận nhớm
? Học xong truyện: Con Rồng, cháu Tiên em thích nhất chi tiết nào? Vì sao?
- HS đọc bài tập và trả lời các câu hỏi
? Kể tên một số truyện tương tự giải thích nguồn gốc của dân tộc VN mà em biết?
- HS thảo luận nhúm, cỏc nhúm trả lời, nhúm khỏc nhận xột, bổ sung. Gv kết luận.
C. Luyện tập: 
1. Học xong truyện: Con Rồng, cháu Tiên em thích nhất chi tiết nào? Vì sao?
2. Kể tên một số truyện tương tự giải thích nguồn gốc của dân tộc VN mà em biết?
- Kinh và Ba Na là anh em
- Quả trứng to nở ra con người (Mường)
- Quả bầu mẹ (Khơ - me)
D. Hoạt động ứng dụng: 
NL: Tự học, giải quyết vấn đề, sáng tạo, tự quản lí, giao tiếp, hợp tác, sử dụng CNTT, sử dụng ngôn ngữ. PP vấn đỏp.
? Viết một đoạn văn nêu suy nghĩ của em về nguồn gốc dân tộc Việt Nam qua truyện “Con Rồng cháu Tiên”
E. Hoạt động bổ sung: 
NL: Tự học, giải quyết vấn đề, sáng tạo, tự quản lí, giao tiếp, hợp tác, sử dụng CNTT, sử dụng ngôn ngữ. PP vấn đỏp,thảo luận nhớm
? Hãy chọn một truyện nói về nguồn gốc dân tộc và kể lại và nêu ý nghĩa của truyện đó?
- HS thảo luận nhúm, cỏc nhúm trả lời, nhúm khỏc nhận xột, bổ sung. Gv kết luận.
 - Đọc phần đọc thêm trong SGK. 
 - Học bài, thuộc ghi nhớ, đọc kĩ phần đọc thêm, soạn bài: Bánh chưng, bánh giầy
Tìm các tư liệu kể về các dân tộc khác hoặc trên thế giới về việc làm bánh hoặc quà dâng vua.
* Rỳt kinh nghiệm:
 Ngày soạn : Ngày giảng :
 Chủ đề 2: TRUYỀN THUYẾT VỀ NGUỒN GỐC BÁNH CHƯNG, BÁNH GIẦY
 Tiết 1: Hướng dẫn đọc thêm
 Văn bản: Bánh chưng, bánh giầy
A. Mục tiêu : Giúp học sinh:
 1. Kiến thức: Cách giải thích nguồn gốc của bánh chưng, bánh giầy hai thứ bánh quan trọng trong dịp tết.
 - Qua cách giải thích đó, tác giả dân gian muốn đề cao sản xuất nông nghiệp , đề cao ngành trồng trọt, chăn nuôi và mơ ước có một đấng minh quân thông minh, giữ cho dân ấm no, đất nước thái bình.
 2. Kĩ năng: Rèn kỹ năng tìm hiểu ý nghĩa truyện, kĩ năng tự học.
 3. Thỏi độ: Giáo dục lòng tự hào về trí tuệ, văn hoá dân tộc.
B. Những năng lực và phẩm chất cần hướng tới.
 - Những năng lực: Tự học, giải quyết vấn đề, sáng tạo, tự quản lí, giao tiếp, hợp tác, sử dụng CNTT, sử dụng ngôn ngữ. NL thưởng thức văn học và cảm thụ thẩm mĩ.
- Các phẩm chất: Yêu gia đình, quê hương, đất nước, tự lập, tự tin, tự chủ, có tinh thần vượt khó, có tinh thần cộng đồng.
C. Các phương tiện dạy học:
- Giỏo viờn: + SGK, sách giáo viên và sách bài soạn, các tranh ảnh, sách chuẩn kiến thức kĩ năng, tài liệu tập huấn “Dạy học và kiểm tra đánh giá kết quả học tập theo định hướng phát triển năng lực học sinh.
+ Sưu tầm tranh ảnh về cảnh nhân dân ta chở lá dong, xay đỗ gói bánh chưng, bánh giầy.
- Học sinh:
+ SGK, tài liệu tham khảo, tranh ảnh.
D. Các hoạt động dạy học:
 I. Hoạt động khởi động: 
 1. ổn định tổ chức.
 2. Kiểm tra: ?. Em hiểu thế nào là truyền thuyết? Tại sao nói truyện “Con Rồng, cháu Tiên” là truyện truyền thuyết?
? Nêu ý nghĩa của truyền thuyết "Con Rồng, cháuTiên"? Trong truyện em thích nhất chi tiết nào? Vì sao em thích?
 3. Bài mới: Hàng năm cứ mỗi khi tết đến, xuân về, nhân dân ta, con cháu của vua Hùng, từ miền ngược đến miền xuôi, từ đồng bằng cho đến vùng rừng núi lại nô nức, hồ hởi chở lá dong, xay giã gạo. gói bánh. quang cảnh ấy làm sống lại truyền thuyết "Bánh chưng, bánh giầy".
II. Hoạt động hình thành kiến thức mới. 
 Hoạt động của thầy và trò
 Nội dung cần đạt
Hoạt động 1: 
I. Đọc và tìm hiểu chung:
NL: Tự học, giải quyết vấn đề, sáng tạo, tự quản lí, giao tiếp, hợp tác, sử dụng CNTT, sử dụng ngôn ngữ. PP vấn đỏp, đàm thoại. 
- GVgọi HS đọc truyện
? Em hãy kể tóm tắt truyện
 Hùng Vương về già muốn truyền ngôi cho con nào làm vừa ý, nối chí nhà vua. Các ông lang đua nhau làm cỗ thật hậu, riêng Lang Liêu được thần mách bảo, dùng gạo làm hai thứ bánh để dâng vua. Vua cha chọn bánh của lang Liêu để tế trời đất cùng Tiên Vương và nhường ngôi cho chàng.Từ đó nước ta có tục làm bánh chưng, bánh giầy vào ngày tết.
? Hướng dẫn HS tìm hiểu chú thích: 1,2,3,4,8,9,12,13
? Theo em, truyện có thể chia làm mấy phần?
? Văn bản thuộc thể loại gỡ ? 
- GV cho HS nhắc lại khái niệm về truyện truyền thuyết
1. Đọc - kể:
2. Chú thích:
3. Bố cục: 3 phần
a. Từ đầu...chứng giám
b. Tiếp ....hình tròn
c. Còn lại
4, Thể loại: Truyện truyền thuyết
Hoạt động 2: 
II. Tìm hiểu văn bản:
NL: Tự học, giải quyết vấn đề, sáng tạo, tự quản lí, giao tiếp, hợp tác, sử dụng CNTT, sử dụng ngôn ngữ. PP vấn đỏp,thảo luận nhớm
? Mở đầu câu chuyện, tỏc giả dõn gian đó giới thiêụ với chúng ta điều gì?
? Vua Hùng chọn người nối ngôi trong hoàn cảnh nào?
GV: Hoàn cảnh này cũng là thể hiện sự tiếp nối của truyền thống “tre gài măng mọc”. Nhưng ngai vàng chỉ có một, trong khi vua có những hai mươi người con trai, biết chọn ai bây giờ. Để chọn người kế vị cho xứng đáng, nhà vua đã đưa ra điều kiện của mình như thế nào?
? Em hiểu “ Người nối ngôi ta phải nối được chí ta ” là như thề nào?
 - Là người phải có chí lớn, phải quyết tâm thực hiên mong muốn dân giàu, nước mạnh.
 GV: Điều đặc biệt là người kế vị vua không nhất thiết phải là con trưởng mà là người tài đức, hơn tất cả mười chín người kia. Nhà vua còn đưa ra “ Nhân lễ Tiên Vương, ai làm vừa ý ta, ta sẽ truyền ngôi cho, có tiên Vương chứng giám”.
? Như vậy nhà vua đã đưa ra các điều kiện để chọn người nối ngôi. Em có nhận xét gì về điều kiện mà nhà vua đưa ra cho các lang ?
- Không cụ thể, rõ ràng, rất khó đoỏn, nhà vua đòi hỏi người được nhường ngôi phải làm vừa ý, nối được chí của vua. chí của vua là gì, vua không nói ra nhưng còn có thể đoán được, nhưng ý của vua là gì thì thật là khó đoán. Có thể thấy điều kiện mà nhà vua đưa ra giống như một câu đó, một bài toán vô cùng hóc búa, khó giải
 ? Vậy theo em, ý của nhà vua ở đây là gì? Xây dựng chi tiết này, nhân dân muốn nhằm mục đích gì ?
- Nhà vua muốn người được lên làm vua phải là người biết tôn kính tổ tiên, biết tôn trọng cha mẹ, quý trọng nhân dân, có đạo đức 
- Nhằm đề cao phong tục thờ cúng tổ tiên, trời đất của người dân mặt khác là mạch nối để câu chuyện phát triển.
? Tại sao nhà vua không đưa ra ý định của mình một cách cụ thể, rõ ràng để các hoàng tử làm ?
 - Để thử tài và trí thông minh, sáng tạo, sự gần gũi am hiểu về người cha mình của các hoàng tử.
GV: Như vậy nhà vua đã đặt ra hai yêu cầu để thử thách trí tuệ, tâm hồn, tài năng, hành động của các con. Người nào hội tụ tất cả những yêu cầu đó thì sẽ được nhà vua truyền ngôi cho. So sánh với việc truyền ngôi của các triều đại trước đây, em thấy điều kiện và hình thức truyền ngôi có gì đổi mới và tiến bộ so với đương thời?
? Qua đây, em thấy vua Hùng là vị vua như thế nào?
* Có tư tưởng tiến bộ, không hoàn toàn lệ thuộc vào đời trước . Vua đã chú trọng đến tài trí hơn là trưởng thứ. Bởi con người có tài trí mới xây dựng đất nước phát triển hùng cường, nhân dân mới có cuộc sống no ấm, hạnh phúc.Quả thực đây là vị vua sáng suốt,anh minh, hết lòng vì tổ tông, xã tắc
- Cho HS đọc phần 2 : Hình thức thử tài là một câu đố nên các lang đã vắt óc suy nghĩ xem phải làm như thế nào để làm vừa ý vua, trước bài toàn hóc búa đó, các ông Lang đã làm gì?
? Việc các Lang đua nhau tìm lễ vật thật quý và thật hậu chứng tỏ điều gì ?
 - Ai cũng muốn là vừa ý vua cha và các lang này hiểu rằng có lễ để làm vừa ý vua thì chắc rằng chỉ có làm cỗ thật to, thật ngon, thật hậu nên họ đua nhau đi tìm của ngon vật lạ, của quý ở trên rừng, dưới biển,? Có phải đây là điều nhà vua mong muốn ở các con không ? (Không). Điều này càng chứng tỏ họ không hiểu cha mình
? Trong hai mươi người con của vua có lang Liêu, Lang Liêu khác các ông Lang ở điểm nào ?
-GV: Tuy là con vua, là hoàng tử nhưng Lang Liêu sống gắn bó với ruộng đồng, gần gũi với nhân dân, mang bản chất của người lao động. Sản phẩm kho báu của chàng chỉ là khoai lúa đầy nhà. Chính hạt lúa, củ khoai ấy đã thấm mồ hôi, công sức và cả trí tuệ của chàng, góp phần tạo nên cuộc sống no ấm, hạnh phúc cho bản thân và gia đình chàng.Song so với những vật quý hiếm trên rừng, dưới biển mà anh em của chàng đi tìm để dâng vua cha, thì khoai lúa tầm thường quá. Trước bài toán của vua cha, Lang liêu nhiều đêm thao thức và đầy những âu lo.
? Và chàng đã được ai giúp đỡ? Người đó đã giúp đỡ chàng như thế nào?
 - Lang Liêu đã được thần giúp đỡ bằng cách mách bảo trong một giấc mơ.
? Thần đã mách cho Lang Liêu điều gì ? Hãy đọc lời mách bảo của thần? 
 - GV cho HS đọc lời mách bảo của thần: “Trong trời đất không gì quý bằng hạt gạo hãy lấy gạo làm bánh mà lễ Tiên Vương ”
* GV : Thần cho Lang Liêu biết quý nhất là hạt gạo vì nó nuôi sống con người , ăn không chán do con người tự tay làm ra.
? Vì sao Lang Liêu được thần báo mộng?
 - Vì chàng là người thiệt thòi nhất nhưng chăm chỉ. sống gần nhân dân nhất
* GV: Các nhân vật mồ côi, bất hạnh thường được thần, bụt hiện lên giúp đỡ mỗi khi bế tắc.
Thần không hướng dẫn cụ thể mà chỉ gợi ý bóng bẩy, sâu xa.
? Vì sao thần chỉ gợi ý, mách bảo mà không hướng dẫn và làm giúp lễ vật cho lang Liêu? 
- Thần vẫn dành chỗ cho tài năng sáng tạo của Lang Liêu.
- Để thử thách tài năng, trí tuệ của Lang Liêu, tù đó làm cho tài năng của Lang Liêu phát huy
 * GV : Thần đã mách bảo Lang Liêu nhưng thần không làm thay. Công việc thực hiện là do tài năng và óc sáng tạo của người anh hùng văn hoá. ở truyện cổ này cũng như nhiều truyện cổ khác (cây tre trăm đốt”) vai trò của thần chỉ là gợi ý, hướng dẫn còn mọi việc đều do con người. Yếu tố thần kì giúp cho tài năng con người phát triển, đức độ toả sáng chứ không làm cho con người bé nhỏ đi trước uy lực của thần. 
? Từ sự gợi ý của thần Lang Liêu đã suy nghĩ và làm những gì để tạo ra hai thứ bánh ngon để làm vừa ý vua cha .
 - HS trả lời: “ Càng ngẫm nghĩ. chàng càng thấy lời thần nói đúng. Chàng bèn chọn thứ gạo nếp thơm lừng giã nhuyễn, nặn hình tròn”
? Qua đây em có nhận xét gì về Lang Liêu ?
 - Là người con hiếu thảo, thông minh, sáng tạo, khéo léo.
- GV: Với lang Liêu, lời mách bảo của thần giống như một bài toán vô cùng hóc búa , vậy mà chàng đã nhanh chóng hiểu được ý thần. Nếu không phải là người từng trải qua biết bao mưa nắng, từng đổ biết bao mồ hôi, công sức trên những ruộng đồng hôm sớm để làm ra hạt lúa, củ khoai thì không có thể thấm thía được vẻ đẹp, lợi ích, vai trò của lúa gạo đối với con người như lời thần nói với Lang Liêu. Bài toán của thần từ bên ngoài dội vào cũng là tiếng nói từ trong trí tuệ, trái tim, từ máu thịt chàng cất lên. Hiểu ý thần nhưng chàng không máy móc, làm đựoc bánh hình vuông, chàng đổi vị, đổi kiểu cũng thứ gạo nếp ấy, chàng đồ lên giã nhuyễn, nặn hình tròn. Từ một dữ kiện là gạo nếp, Lang Liêu đã làm biết bao động tác, kết hợp biết bao nguyên liệu để tạo ra hai thứ bánh có hình hài khác nhau, màu sắc khác nhau, hương vị khác nhau.và có thể thấy chàng là một người thật thông minh, sáng tạo ? Vậy thì với hai thứ bánh được tạo ra từ sản phẩm hết sức bình thường, dân dã của Lang Liêu với các sơn hào hải vị, nem công chả phượng của các lang khác liệu thành quả của lang liêu có được nhà vua đón nhận hay không ?
 ? Kết quả cuộc thi tài giữa các ông Lang như thế nào?
 - Hs đọc: “ Đến ngày lễ Tiên Vương nối ngôi ta, xin Tiên Vương chứng giám”
? Vì sao hai thứ bánh của Lang Liêu được vua chọn để tế Trời, Đất, Tiên Vương và Lang Liêu được chọn để nối ngôi vua?
+ GV cho HS thảo luận nhúm. Cỏc nhúm cử đại diện ghi ý kiến thảo luận và tả lời, nhúm khỏc nhận xột, bổ sung, Gv kết luận. 
- Vua đã không chọn sản phẩm của các Lang khác mà chỉ chọn hai thứ bánh của lang Liêu, tưởng như bất ngờ mà lại tất yếu và đúng đắn. Sản phẩm của Lang Liêu đã làm đẹp ý vua cha và quần thần. Nó chứng tỏ tài đức của con người có thể nối chí vua. Đem cái quí nhất của trời đất, của ruộng đồng do chính tay mình làm ra mà tiến cúng Tiên Vương, dâng lên vua thì đúng là con người tài năng, thông minh, hiếu thảo.
*GV : Lời khen ngợi của vua cha là lời khẳng định tấm lòng,trí tuệ và bàn tay khéo léo tài hoa và sáng tạo của người con thông minh, chăm chỉ. Đó cũng là lời tôn vinh vị ngon dẻo, thơm bùi và ý nghiã lớn lao của bánh chưng, bánh giầy, sản vật đậm hương vị Việt Nam, mang bản sắc của văn hoá nông nghiệp Việt nam. Đó cũng là bánh của ý thần, lòng dân, của chí vua, cũng là sáng tạo của người anh hùng văn hoá. lang Liêu xứng đáng được nối ngôi vua 
? Việc nhà vua chọn hai thứ bánh của lang Liêu để dâng lễ Tiên vương đã chứng tỏ điều gì ? 
 - Hai thứ bánh của Lang Liêu vừa có ý nghĩa thực tế: nhà vua rất quí trọng hạt gạo, quý trọng nghề nông (là nghề sống con người, nghề gốc của đất nước làm cho ND được no ấm, hạnh phúc), nó cũng vừa có ý nghĩa sâu xa: Đề cao sự thờ kính Trời, Đất và tổ tiên của nhà vua cũng như của nhân dân ta lúc bậy giờ.
1. Mở truyện: Vua Hùng chọn người nối ngôi
- Hoàn cảnh: giặc ngoài đã yên, đất nước thái bình, ND no ấm, vua đã già yếu muốn truyền ngôi.
- Điều kiện của vua: + Người nối ngôi ta phải nối được chí ta, không nhất thiết là con trưởng.
 + Nhân ngày lễ Tiên vương, ai làm vừa ý ta 
- > điều vua đòi hỏi mang tính chất một câu đố để thử tài
- Không hoàn toàn theo lệ truyền ngôi từ các đời trước: chỉ truyền cho con trưởng. Vua chú trọng tài chí hơn trưởng thứ. 
- Đây là một vị vua anh minh, sáng suốt, hết lòng vì xã tắc
2. Diễn biến truyện: Cuộc thi tài giữa các ông lang
- Các ông lang thi nhau làm cỗ thật hậu, thật ngon.
- Lang Liêu:
+ Trong các con vua, chàng là người rhiệt thòi nhất
+ Tuy là Lang nhưng từ khi lớn lên chàng ra ở riêng, chăm lo việc đồng áng, trồng lúa, trồng khoai. Lang Liêu thân thì con vua nhưng phận thì gần gũi với dân thường
- Thần vẫn dành chỗ cho tài năng sáng tạo của Lang Liêu.
- Từ gợi ý, lang Liêu đã làm ra hai loại bánh.
3. Kết thúc truyện: Kết quả cuộc thi
- Lang Liêu được chọn làm người nối ngôi.
Hoạt động 3: 
NL: Tự học, giải quyết vấn đề, sáng tạo, tự quản lí, giao tiếp, hợp tác, sử dụng CNTT, sử dụng ngôn ngữ. PP vấn đỏp,thảo luận nhớm
? Truyện “ Bánh chưng bánh giầy” có những chi tiết nghệ thuật tiêu biểu nào?
? Với nhiều chi tiết nghệ thuật tiêu biểu cho truyện dân gian, truyện đã đề cập đến nội dung gì?
+GV cho HS thảo luận nhúm. Cỏc nhúm cử đại diện ghi ý kiến thảo luận và tả lời, nhúm khỏc nhận xột, bổ sung, Gv kết luận.
- Giải thích nguồn gốc hai loại bánh cổ truyền.
- Giải thích phong tục làm bánh chưng, bánh giầy và tục thờ cúng tổ tiên của người Việt.
- Đề cao nghề nông trồng lúa nước.
- Quan niệm duy vật thô sơ về Trời, Đất.
- Ước mơ vua sáng, tôi hiền, đất nước thái bình, nhân dân no ấm.
* GV: Truyện đã giải thích nguồn gốc của bánh chưng, bánh giầy một cách thi vị và đầy ý nghĩa. Trong hai thứ bánh có cả vũ trụ đất trời, cầm thú cỏ cây, lại có cả tình người đùm bọc lẫn nhau. và cả hương vị quê hương đất nước, hồn thiêng dân tộc, ý chí cha ông như vẫn còn đọng lại trong câu chuyện Hùng Vương mở cuộc thi tài và Lang Liêu đã nối được chí vua cha để sáng tạo ra hai thứ bánh cổ truyền của dân tộc trong ngày Tết. Nguồn gốc của hai loại bánh đã cho ta hiểu thêm những vẻ đẹp của cội nguồn đất nước. Truyện đề cao lao động và nghề nông, đồng thời cũng phản ánh thành quả của ông cha ta ngày xưa trong việc xây dựng nền văn hoá dân tộc qua hình ảnh mộc mạc mà đẹp đẽ của người anh húng văn hoá Lang Liêu. Và đây cũng là câu chuyện suy tôn tài năng, phẩm chất con người trong việc xây dựng đất nước.
? Đó cũng là nội dung phần ghi nhớ SGK/ 12
- HS đọc phần ghi nhớ/12
- GV treo bức tranh truyện “Bánh chưng bánh giầy”. ? Bức tranh minh họa cho cảnh nào? Em hãy kể lại cảnh đó?
III. Tổng kết 
Nghệ thuật: 
- Sử dụng chi tiết tưởng tượng để kể về việc Lang Liêu được thần mách bảo:” trong trời đất, không gì quý bằng hạt gạo”
- Lối kể chuyện dân gian: Theo trình tự thời gian
Nội dung: 
- Giải thích nguồn gốc của bánh chưng, bánh giầy.
- Phản ánh thành tựu văn minh nông nghiệp ở buổi đầu dựng nước, đề cao lao động, đề cao nghệ nông
- Sự thờ kính trời, đất, tổ tiên của nhân dân ta.
* Ghi nhớ: SGK- Tr 12
C. Hoạt động thực hành: 
IV. Luyện tập:
NL: Tự học, giải quyết vấn đề, sáng tạo, tự quản lí, giao tiếp, hợp tác, sử dụng CNTT, sử