Giáo án Sinh học Lớp 6 (Bộ sách Chân trời sáng tạo) - Bài 24: Virus

BÀI 24: VIRUS
(Thời gian thực hiện: 2 tiết)
I. Mục tiêu
1. Kiến thức
- Hình dạng và cấu tạo đơn giản của virus (gồm vật chất di truyền, lớp vỏ protein). Nhận dạng được virus chưa có cấu tạo tế bào.
- Vai trò của virus trong thực tiễn. Trình bày được một số bệnh do virus gây nên và nêu được một số biện pháp phòng chống bệnh do virus.
2. Năng lực
- Năng lực chung: 
+ Tự chủ và tự học: Chủ động, tích cực thực hiện các nhiệm vụ của bản thân và của nhóm khi tìm hiểu về virus.
+ Giao tiếp và hợp tác: Tương tác tích cực với các thành viên trong nhóm để tìm hiểu về virus, các bệnh do virus gây ra và biện pháp phòng chồng.
+ Giải quyết vấn đề và sáng tạo: Giải thích được một số bệnh do virus gây ra trong thực tiễn dựa trên kiến thức đã học.
- Năng lực khoa học tự nhiên
+ Nhận thức khoa học tự nhiên: Mô tả được hình dạng và cấu tạo đơn giản của virus; Nhận dạng được virus chưa có cấu tạo tế bào; Nêu được một số vai trò của virus trong thực tiễn và một số bệnh do virus gây ra; Trình bày được một số biện pháp phòng bệnh do virus;
+ Tìm hiểu tự nhiên: Tìm kiếm thông tin về lợi ích và tác hại do virus gây nên; Viết được báo cáo mô tả các biểu hiện bệnh do virus gây nên và cách phòng chống để tuyên truyền, phổ biến về bệnh do virus;
+ Vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học: Vận dụng các kiến thức đã học để phòng chống các bệnh do virus gây ra.
3. Phẩm chất
- Có ý thức bảo vệ sức khỏe cho bản thân và cộng đồng thông qua hiểu biết về bệnh do virus.
II. Thiết bị dạy học và học liệu
- Máy chiếu, laptop ( hoặc sử dụng tranh ảnh, tư liệu)
- Tranh phóng to các hình 24.1-24.7
- Phiếu học tập
PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1
NHÓM: 
Tên đại dịch
Đối tượng gây nên
Cách phòng chống
PHIẾU HỌC TẬP SỐ 2
NHÓM: 
Hình dạng virus
Cấu tạo virus
So sánh cấu tạo virus với tế bào nhân sơ và nhân thực
PHIẾU HỌC TẬP SỐ 3
NHÓM: 
Tên bệnh
Tác nhân gây bệnh
Biểu hiện bệnh
Bệnh cúm ở người
Dengue
Bệnh cúm ở gà
Bệnh khảm ở cây cà chua
III. Tiến trình dạy học
A. Khởi động 
Hoạt động 1: chơi trò chơi “Quan sát nhanh – kết luận nhanh”
a. Mục tiêu: tạo cho học sinh hứng thú để học sinh dự đoán được nguyên nhân và cách phòng chống một số đại dịch toàn cầu do virus gây nên
b. Nội dung: GV tổ chức cho học sinh xem clip về các đại dịch lớn như dịch Ebola ở Tây phi, đại dịch cúm H1N1 năm 2009, đại dịch covid-19. Hs xem clip và hoàn thành nội dung phiếu học tập
c. Sản phẩm: phiếu học tập số 1
d. Tổ chức thực hiện
Hoạt động của GV
Hoạt động của học sinh
- Thông báo luật chơi: Quan sát clip để trả lời câu hỏi. Kết thúc clip sẽ kết thúc trả lời câu hỏi. Cuối buổi học, các nhóm đánh giá lẫn nhau cho điểm từng nhóm
- Ghi nhớ luật chơi
- Giao nhiệm vụ: 
+ Quan sát hình ảnh trong clip để nhận ra đối tượng gây nên đại dịch đó là gì? Chúng ta cần làm gì để phòng chống đại dịch đó.
+ Thời gian hoàn thành nhiệm vụ là đúng 1 phút sau khi kết thúc clip
- Nhận nhiệm vụ
- Hướng dẫn học sinh thực hiện nhiệm vụ:
+ Chiếu clip để học sinh quan sát, hỗ trợ khi cần thiết
- Thực hiện nhiệm vụ hoàn thành phiếu học tập số 1
- Thu phiếu học tập của các nhóm
- Nộp phiếu học tập
- Chốt lại và đặt vấn đề vào bài: Các em đã thấy rằng virus là đối tượng gây ra rất nhiều các đại dịch nguy hiểm cho cộng đồng. Bài học hôm nay, chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu đặc điểm về cấu tạo cũng như vai trò của virus
- Chuẩn bị sách vở học bài
B. Hình hành kiến thức mới
Tiết 1. ĐẶC ĐIỂM VIRUS
Hoạt động 2: Tìm hiểu hình dạng và cấu tạo virus.
a. Mục tiêu: nhận biết được sự tồn tại của virus xung quanh chúng ta; nêu được các đại diện, mô tả được hình dạng và các thành phần cấu tạo nên virus.So sánh được cấu tạo của virus với tế bào nhân sơ và nhân thực.
b. Nội dung: GV tổ chức cho học sinh hoạt động đôi để làm rõ mục tiêu trên
c. Sản phẩm: phiếu học tập 2 của học sinh
d. Tổ chức thực hiện
Hoạt động của GV
Hoạt động của học sinh
- Giao nhiệm vụ: Quan sát hình ảnh 24.1 đến hình 24.2 trong SGK hoạt động cặp đôi hoàn thành phiếu học tập số 2
- Nhận nhiệm vụ
- Hướng dẫn học sinh thực hiện nhiệm vụ:
+ Mỗi bàn có 2 bạn sẽ ghép thành 1 cặp đôi, thảo luận và hoàn thành phiếu học tập số 2. Sau khi thảo luận xong, nhóm nào xung phong trình bày có chất lượng tốt sẽ được tặng điểm
- Thực hiện nhiệm vụ thảo luận đôi hoàn thành phiếu học tập số 2
- Báo cáo kết quả: 
+ Chọn 1 cặp đôi lên bảng trình bày kết quả
+ Mời nhóm khác nhận xét
+ GV nhận xét sau khi các nhóm đã có ý kiến nhận xét bổ sung
- Nhóm được chọn trình bày kết quả
- Nhóm khác nhận xét
- Tổng kết
+ Tổng hợp để đi đến kết luận về hình dạng và cấu tạo virus 
+ Yêu cầu học sinh chốt lại kết luận về hình dạng và cấu tạo virus
🡪 Virus có 3 dạng hình dạng đặc trưng:
	Dạng xoắn: virus khảm thuốc lá, virus dại.
	Dạng hình khối: virus cúm, virus viêm kết mạc.
	Dạng hỗn hợp: thực khuẩn thể (phage)
Virus có cấu tạo đơn giản, gồm lớp vỏ protein và phần lõi chứa vật chất di truyền, một số virus có thêm lớp vỏ ngoài.
- Kết luận về khái niệm khoa học tự nhiên
- Ghi kết luận vào vở 
Tiết 2. VAI TRÒ CỦA VIRUS
Hoạt động 3: Tìm hiểu lợi ích của virus.
a. Mục tiêu: tìm hiểu vai trò của virus trong thực tiễn.
b. Nội dung: GV tổ chức cho học sinh hoạt động nhóm nhỏ để làm rõ mục tiêu trên, thảo luận để trả lời các câu hỏi trong SGK.
c. Sản phẩm: phiếu học tập của học sinh
d. Tổ chức thực hiện
Hoạt động của GV
Hoạt động của học sinh
- Giao nhiệm vụ: Nghiên cứu SGK, hoạt động nhóm nhỏ, thảo luận trả lời các câu hỏi:
+ Virus có ứng dụng như thế nào trong thực tiễn?
- Nhận nhiệm vụ
- Hướng dẫn học sinh thực hiện nhiệm vụ:
+ Giáo viên hướng dẫn học sinh dựa vào SGK tìm ra đáp án. Sau khi thảo luận xong, nhóm nào xung phong trình bày có chất lượng tốt sẽ được tặng điểm
- Thực hiện nhiệm vụ thảo luận nhóm hoàn thành 
- Báo cáo kết quả: 
+ Chọn 1 nhóm lên bảng trình bày kết quả
+ Mời nhóm khác nhận xét
+ GV nhận xét sau khi các nhóm đã có ý kiến nhận xét bổ sung
- Nhóm được chọn trình bày kết quả
- Nhóm khác nhận xét
- Tổng kết
+ Tổng hợp để đi đến kết luận về lợi ích của virus
+ Yêu cầu học sinh chốt lại kết luận về lợi ích của virus
🡪 Virus có có vai trò quan trọng trong nghiên cứu khoa học, sản xuất các chế phẩm sinh học. Trong nông nghiệp, virus được sử dụng trong sản xuất thuốc trừ sâu.
- Kết luận về khái niệm khoa học tự nhiên
- Ghi kết luận vào vở 
Hoạt động 4: Tìm hiểu bệnh do virus gây ra và biện pháp phòng chống.
a. Mục tiêu: tìm hiểu về một số bệnh phổ biến, biểu hiện, cách phòng chống bệnh do virus gây ra.
b. Nội dung: GV sử dụng phương pháp dạy học trực quan kết hợp dạy học hợp tác theo nhóm nhỏ, yêu cầu học sinh tìm hiểu về bệnh do virus. Qua đó, thảo luận hoàn thành phiếu học tập 3 và trả lời các câu hỏi trong SGK
c. Sản phẩm: Phiếu học tập 3, đáp án đúng các câu hỏi
d. Tổ chức thực hiện
Hoạt động của GV
Hoạt động của học sinh
- Giao nhiệm vụ: 
+ 4.Quan sát hình 24.3, 24.4, 24.5, 24.6 và hoàn thiện Phiếu học tập 3
+ 5.Từ thông tin gợi ý trong hình 24.7, hãy cho biết bệnh do virus có thể lây truyền qua những con đường nào?
+ 6.Hãy nêu một số biện pháp phòng chống bệnh do virus gây ra.
- Nhận nhiệm vụ
- Hướng dẫn học sinh thực hiện nhiệm vụ:
+ Giáo viên hướng dẫn học sinh dựa vào SGK tìm ra đáp án. Sau khi thảo luận xong, nhóm nào xung phong trình bày có chất lượng tốt sẽ được tặng điểm
- Thực hiện nhiệm vụ thảo luận nhóm hoàn thành 
- Báo cáo kết quả: 
+ Chọn 1 nhóm lên bảng trình bày kết quả phiếu học tập 3-
Mời nhóm khác nhận xét
+ Chọn 1 nhóm trả lời câu hỏi 5.-Mời nhóm khác nhận xét
+ Chọn 1 nhóm trả lời câu hỏi 6.- Mời nhóm khác nhận xét
+ GV nhận xét sau khi các nhóm đã có ý kiến nhận xét bổ sung
- Nhóm được chọn trình bày kết quả
- Nhóm khác nhận xét
- Tổng kết
+ Tổng hợp để đi đến kết luận về con đường truyền bệnh và cách phòng chống một số bệnh do virus gây ra.
+ Yêu cầu học sinh chốt lại kết luận về con đường truyền bệnh và cách phòng chống một số bệnh do virus gây ra.
🡪 Bệnh do virus gây ra có thể lây truyền theo nhiều con đường khác nhau: từ mẹ sang con, tiếp xúc trực tiếp, truyền máu, tiêu hóa, hô hấp, vết cắn động vật...
Để phòng chống bệnh do virus gây ra chúng ta phải ngăn chặn các con đường lây truyền bệnh, tiêm vaccine phòng bệnh....
- Kết luận về khái niệm khoa học tự nhiên
- Ghi kết luận vào vở 
Hoạt động 5: Luyện tập
a. Mục tiêu: học sinh sử dụng kiến thức đã học trả lời các câu hỏi trong SGK
b. Nội dung: Hs nghiên cứu SGK vận dụng kiến thức đã học để nêu được về đặc điểm sống virus, ưu điểm của thuốc trừ sâu có nguồn gốc từ virus, một số biện pháp phòng chống bệnh do virus corona gây nên. 
c. Sản phẩm: Câu trả lời đúng của học sinh.
d. Tổ chức thực hiện
Hoạt động của GV
Hoạt động của học sinh
- Giao nhiệm vụ: 
+ Nghiên cứu SGK và vận dụng kiến thức đã học để trả lời câu hỏi: Tại sao virus phải sống kí sinh nội bào bắt buộc?
+ Thuốc trừ sâu có nguồn gốc từ virus có ưu điểm gì so với thuốc trừ sâu hóa học?
+ Corona virus 2019 (2019-nCoV) là một loại virus gây viêm đường hô hấp cấp ở người và có thể lây từ người này sang người khác. Em hãy nêu một số biện pháp phòng chống bệnh do virus corona gây nên. 
- Nhận nhiệm vụ
- Hướng dẫn học sinh thực hiện nhiệm vụ: GV quan sát, hỗ trợ khi cần thiết
- Hoạt động cá nhân
- Báo cáo kết quả: 
+ Gọi một vài học sinh báo cáo kết quả. 
+ Học sinh khác nhận xét
- Hs báo cáo
- Hs khác nhận xét
- Tổng kết: 
+ Nhận xét kết quả báo cáo của học sinh, chốt đáp án.
+ Nhận xét tinh thần học tập.
- Học sinh lắng nghe
Hoạt động 4: Vận dụng
a. Mục tiêu: học sinh vận dụng kiến thức đã học, làm áp phích, thuyết trình về áp phích theo nhóm để tuyên truyền phòng chống dịch bệnh do virus gây ra.
b. Nội dung: 
+ Dùng phiếu học tập trả lời các câu hỏi về thực khuẩn thể( Bacteriophage)
+ Học sinh thực hiện theo nhóm ở nhà, buổi học sau sử dụng áp phích và thuyết trình để khởi động bài mới 
c. Sản phẩm: Phiếu học tập, áp phích và bài thuyết trình
d. Tổ chức thực hiện
Hoạt động của GV
Hoạt động của học sinh
- Giao nhiệm vụ: 
+ Trả lời câu hỏi: Virus có kí sinh trên cơ thể vi khuẩn hay không? Nếu có, em hãy cho biết tên và đặc điểm của loại virus đó? vào phiếu học tập, tiết sau nộp lại cho GV
+ Chia nhóm học tập, làm áp phích, thuyết trình về áp phích theo nhóm để tuyên truyền phòng chống dịch bệnh do virus gây ra.
- Nhận nhiệm vụ
- Hướng dẫn học sinh thực hiện nhiệm vụ: 
+ Thực hiện tại nhà, GV đưa ra hướng dẫn cần thiết
- Thực hiện nhiệm vụ ở nhà
- Báo cáo kết quả: 
+ Thu phiếu học tập
+ Sử dụng kỹ thuật phòng tranh để khởi động bài mới thông qua triển lãm và thuyết trình
- Theo dõi đánh giá của giáo viên
C. Dặn dò
- Học sinh làm bài tập 1,2,3/SGK, SBT
- Chuẩn bị nội dung bài 25. VI KHUẨN
D. Kiểm tra đánh giá thường xuyên
- Kết thúc bài học, Gv cho học sinh tự đánh giá theo bảng sau
Họ và tên học sinh
Các tiêu chí
Tốt
Khá
TB
Chưa đạt
Chuẩn bị bài trước khi đến lớp
Tham gia hoạt động nhóm theo yêu cầu của GV
Nêu được các hình dạng của virus
Nêu được cấu tạo virus
Nêu được lợi ích của virus
Trình bày được nguyên nhân và biểu hiện của một số bệnh do virus gây ra
Nêu được biện pháp phòng chống bệnh do virus gây nên