Bài giảng Ngữ văn Lớp 6 - Tiết 34: Thứ tự kể trong văn tự sự

*Trắc nghiệm : Chọn đỏp ỏn đỳng sau mỗi cõu sau:1. Ngụi kể là gỡ ? Kiểm tra bài cũ:A. Vị trớ giao tiếp mà người kể sử dụng để kể chuyện.C. Vị trớ xó hội của nhõn vật trong tỏc phẩm.D.Vị trớ của nhõn vật này khi đối thoại với nhõn vật khỏc.B. Vị trớ nhõn vật trong khụng gian và thời gian.2. Khi kể theo ngụi thứ ba, người kể giấu mỡnh, cú thể kể linh hoạt, tự do những gỡ diễn ra với nhõn vật. Điều đú đỳng hay sai ?A. Đỳng B. Sai3. Khi kể ở ngụi thứ nhất, người kể trực tiếp kể những điều mắt thấy, tai nghe và cú thể trực tiếp phỏt biểu cảm tưởng, ý nghĩ của mỡnh. Điều đú đỳng hay sai ?A. Đỳng B. SaiAAAThứ tự kể trong văn tự sự.Tiết 34:Em hóy túm tắt thứ tự sự việc trong truyện: “ễng lóo đỏnh cỏ và con cỏ vàng” Và cho biết cỏc sự việc được kể theo thứ tự nào? Thứ tự sự việc trong truyện: “ ễng lóo đỏnh cỏ và con cỏ vàng”Nguyờn nhõnDiễn biếnKết quả Cỏc sự việc được kể liờn tiếp nhau theo thứ tự tự nhiờn Việc gỡ xảy ra trước kể trước, việc gỡ xảy ra sau kể sau, cho đến hết. (kể xuụi) 1) Giới thiệu gia cảnh ông lão đánh cá.2) Ông lão bắt đưược cá vàng, thả cá vàng mà khụng đũi trả ơn.3) Ông lão về nhà kể cho vợ nghe, mụ vợ bắt ông lão ra biển đòi cá vàng trả ơn năm lần. (Đũi: Mỏng lợn mới, tũa nhà đẹp, bà nhất phẩm phu nhõn, nữ hoàng, Long Vương) 4) Cuối cùng mụ bị cỏ vàng trừng phạt trở về thân phận cũ bên cái máng lợn sứt mẻ.Đảo lại các sự việc của truyện : “Ông lão đánh cá và con cá vàng”: 1) Cuối cùng mụ bị cỏ vàng trừng phạt trở lại cuộc sống nghèo khổ bên cái máng lợn sứt mẻ. 2) Ông lão về nhà kể cho vợ nghe, mụ vợ bắt ông lão ra biển đòi cá vàng trả ơn 5 lần. (Đũi: Làm nữ hoàng, mỏng lợn mới, tũa nhà đẹp, Long Vương, bà nhất phẩm phu nhõn.) 3) Ông lão bắt đưược cá vàng, thả cá vàng mà khụng đũi trả ơn. 4) Giới thiệu gia cảnh ông lão đánh cá.Khụng nắm được nội dung, ý nghĩa của truyện. Vỡ cỏc sự việc bị xỏo trộn khụng theo trỡnh tự tự nhiờn. *Tỏc dụng: Kể theo thứ tự tự nhiờn sẽ làm cho cốt truyện mạch lạc, rừ ràng, khiến cho người đọc (Người nghe) dễ theo dừi, dễ hiểu, dễ nhớ, nội dung, ý nghĩa của truyện. * Nhược điểm: Làm cõu chuyện đơn điệu, nhàm chỏn.*Những truyện nào em đó học được kể theo thứ tự tự nhiờn?Kể chuyện theo thứ tự tự nhiờn*Cỏc truyện dõn gian: cổ tớch, truyền thuyết: Thạch Sanh *Kể chuyện đời thường: - Tường thuật búng đỏ hay trận đấu, một mụn thể thao, một buổi chào cờ. - Kể (hoặc tường thuật) một tiết sinh hoạt lớp. *Truyện thằng Ngỗ: Cỏi tin thằng Ngỗ bị chú cắn rỏch cả bắp chõn, được băng bú ở trạm y tế xó đến chiều nay đó truyền đi khắp xúm. Số là trưa nay, khi xúm làng đang yờn tĩnh, thỡ vang lờn tiếng kờu thất thanh, mỗi lỳc một rừ: “Chú dại! Chú dại! Cứu tụi với!” Nhiều người nghe, nhận ra tiếng thằng Ngỗ, nờn chẳng ai chạy ra ứng cứu. Bởi dõn trong xúm đó một lần mắc lừa thằng Ngỗ. Ngỗ mồ cụi cha mẹ từ sớm, hiện sống với bà ngoại, một người quanh năm ốm yếu, nhà lại nghốo. Thiếu sự rốn cặp của bố mẹ. Ngỗ đi học bữa đực, bữa cỏi, rồi cuối cựng bỏ học luụn, suốt ngày lờu lổng. Người trong xúm khụng ai muốn cho con cỏi mỡnh chơi với Ngỗ. Một hụm, chẳng biết buồn tỡnh như thế nào, đang giữa trưa yờn ắng, Ngỗ ta vun một đống tướng vừa cỏ, vừa rạ ở đầu làng, rồi đốt lờn, giú từ cỏnh đồng làm cho lửa chỏy rừng rực. Thằng Ngỗ vừa chạy vừa la: “Chỏy!Chỏy!cứu với!”. Nhiều người tưởng thật chạy ra, cú người cũn xỏch cả xụ nước, cầm cõu liờm. Ngỗ thấy đỏnh lừa được nhiều người, cười khanh khỏch rồi bỏ chạy. Mọi người tức giận lắm, cú người núi với bà lóo: “Bà phải đe chỏu bà, cứ thế này rồi thỡ khụng hay đõu!”. Bà ngoại đó khúc nhiều lần với chỏu mà Ngỗ vẫn chứng nào tật ấy. Sự việc hụm nay chỉ là hậu quả của việc làm trước đõy của Ngỗ mà thụi. Người trong xúm cũn lo, chuyện chú dại cắn đõu chỉ băng bú mà xong, cũn phải tiờm nhiều mũi vắc-xin mới yờn được. Liệu thằng bộ cú rỳt được bài học này khụng?. * Hóy đỏnh số thứ tự để sắp xếp sự việc theo đỳng trỡnh tự được kể trong văn bản vừa đọc? a. Khi bị chú dại cắn, Ngỗ kờu cứu nhưng khụng ai đến giỳp. b. Ngỗ đó tỡm cỏch trờu chọc mọi người, làm họ mất lũng tin. c. Ngỗ bị chú dại cắn phải băng bú ở trạm y tế. d. Ngỗ mồ cụi khụng cú người kốm cặp nờn trở thành lờu lổng, hư hỏng bị mọi người xa lỏnh. e. Người trong xúm lo lắng ỏi ngại trước hoàn cảnh của Ngỗ. *THẢO LUẬN: Tạo bất ngờ gõy chỳ ý cho hoặc để thể hiện tỡnh cảm nhõn vật, làm nổi bật chủ đề của truyện.* Tỏc dụng:1.c. Ngỗ bị chú dại cắn phải băng bú ở trạm y tế.2.a. Khi bị chú dại cắn, Ngỗ kờu cứu nhưng khụng ai đến giỳp.3.d. Ngỗ mồ cụi khụng cú người kốm cặp nờn trở thành lờu lổng, hư hỏng bị mọi người xa lỏnh.4.b. Ngỗ đó tỡm cỏch trờu chọc mọi người, làm họ mất lũng tin.5.e. Người trong xúm lo lắng ỏi ngại trước hoàn cảnh của Ngỗ. Cỏc sự việc diễn ra khụng theo thứ tự tự nhiờn: Kể ngược bắt đầu kể hậu quả( Hiện tại) -> Nguyờn nhõn(Quỏ khứ) (Kể khụng theo thứ tự thời gian, cú sự đang xen giữa hiện tại và quỏ khứ) => Kể ngượcHậu quảNguyờn nhõn1.c. Ngỗ bị chú dại cắn phải băng bú ở trạm y tế.2.a. Khi bị chú dại cắn, Ngỗ kờu cứu nhưng khụng ai đến giỳp.3.d. Ngỗ mồ cụi khụng cú người kốm cặp nờn trở thành lờu lổng, hư hỏng bị mọi người xa lỏnh.4.b. Ngỗ đó tỡm cỏch trờu chọc mọi người, làm họ mất lũng tin.5.e. Người trong xúm lo lắng ỏi ngại trước hoàn cảnh của Ngỗ.Yếu tố hồi tưởng=> Hồi tưởng là yếu tố quan trọng làm cơ sở cho việc kể ngược.*Khi kể ngược thỡ yếu tố nào đúng vai trũ quan trọng nhất?Kể theo thứ tự tự nhiờn( Kể xuụi)Kể khụng theo thứ tự tự nhiờn( Kể ngược)Hai thứ tự kể:Kể cỏc sự việc liờn tiếp nhau,việc gỡ xảy ra trước kể trướcviệc gỡ xảy ra sau kể sau cho đến hết.Dễ theo dừi, dễ nhớ, dễ hiểuĐem kết quả hoặc sự việc hiện tại kể ra trước, sau đú mới dựng cỏch kể bổ sung hoặc để nhõn vật nhớ lại mà kể tiếp cỏc sự việc xảy ra trước đú.=> Gõy bất ngờ, gõy chỳ ý, thể hiện tỡnh cảm của nhõn vật..* Lưu ý: Việc kể theo thứ tự tự nhiờn (kể xuụi) hay kể khụng theo thứ tự tự nhiờn (kể ngược) là tựy theo nhu cầu thể hiện nội dung của người kể. Bài tập 1: Đọc cõu chuyện sau và trả lời cõu hỏi: Tụi và Liờn là bạn thõn cựng lớp, nhưng hồi liờn mới từ quờ đến khu tập thể ở với bố bờn cạnh nhà tụi, thỡ khụng hiểu sao tụi rất ghột Liờn.Cú thể là vỡ Liờn mới ở quờ ra mà đó biết ăn mặc lịch sự, lại hay giặt giũ phơi phúng, ra điều ta đõy chăm chỉ, ngoan ngoón, làm cho tụi như bị kộm cạnh! Tụi nhớ như in lần đầu tiờn va chạm với Liờn. Lần ấy, ngày đầu tiờn nắng to sau một tuần mưa dầm dề, mọi người ai cũng giặt giũ phơi phúng đầy cả sõn. Khi tụi giặt xong quần ỏo đem phơi, thỡ sợi dõy phơi ỏo quần nhà tụi đó phơi đầy quần ỏo của Liờn. Tụi bực mỡnh lựa một cỏch thụ bạo ỏo quần của Liờn vào một đầu, rồi phơi ỏo quần của mỡnh vào phần dõy cũn lại, xong việc tụi đi vào nhà. Liờn nhỡn thấy nhưng khụng núi gỡ. Cụ đi tỡm sợi dõy khỏc buộc làm dõy phơi rồi phơi quần ỏo của mỡnh lờn đú. Hụm ấy tụi cựng mẹ đi phố, nhõn thể ghộ thăm bà ngoại, đến chiều mới về. Khụng ngờ đến chiều thỡ trời đổ mưa to. Nhỡn trời mưa mà tụi nghĩ, chắc quần ỏo của mỡnh phơi đó ướt sạch rồi. Nhưng khi về nhà thỡ quần ỏo đó được ai thu gọn. Tụi đưa mắt nhỡn quanh, thỡ Liờn sang bảo, khi trời sắp mưa, cụ đó kịp rỳt hộ và đem trả lại cho tụi. Nhỡn xấp quần ỏo khụ đó gấp gọn gàng, tụi thực sự ngạc nhiờn và cảm động. Tụi thấy mặt mỡnh núng bừng lờn. Thỡ ra tụi đó nghĩ xấu cho Liờn. Từ đú tụi và Liờn trở thành đụi bạn thõn trong khu tập thể, vui buồn cú nhau (Tự thuật của một học sinh)*Túm tắt cỏc sự việc chớnh: 1.“Tụi” và “ Liờn” là đụi bạn thõn. 2. Lỳc đầu “tụi” ghột Liờn. 3. Một lần va chạm “tụi” đó hiểu Liờn. 4. Chỳng tụi thành bạn thõn. * Kể chuyện theo ngụi thữ nhất: * Thứ tự kể: Khụng theo thứ tự tự nhiờn (Kể ngược) * Vai trũ của yếu tố hồi tưởng: Tạo tỡnh huống để phỏt triển truyện, làm cho mạch kể ngược hợp lý, đồng thời thể hiện rừ tỡnh cảm của nhõn võt. (Hiện tại- Quỏ khứ- Hiện tại)Truyện kể theo ngụi nào? Theo thứ tự nào? Yếu tố hồi tưởng đúng vai trũ như thế nào trong truyện? Bài 2: SGK/99. Đề văn: Kể cõu chuyện lần đầu tiờn em được đi chơi xa. ? Em hóy tỡm hiểu đề và lập ý cho đề bài sau.* Tỡm hiểu đề: 1. Thể loại: Tự sự (kể chuyện) đời thường. 2. Nội dung: Lần đầu được đi chơi xa. 3. Ngụi kể: Ngụi thứ nhất. 4. Thứ tự kể: Kể xuụi hoặc kể ngược. Lập dàn bài theo gợi ý /sgkThực hành: Viết phần mở bài: Mựa hố, tụi được bố mẹ cho đi chơi xa. Đối với tụi, đú là một chuyến đi đầy thỳ vị - chuyến tham quan thành phố Đà Lạt thơ mộng. Hụm nay được nghỉ, dọn dẹp nhà cửa, tỡnh cờ tụi tỡm thấy con ốc mẹ mua cho ở Sầm Sơn mựa hố năm trước. Áp con ốc vào tai tưởng như được nghe tiếng súng biển rỡ rào, lũng tụi bồi hồi nhớ lại chuyến đi chơi xa đầy thỳ vị đú.* Kể xuụi : Giới thiệu thời gian, địa điểm, lớ do được đi chơi xa.* Kể ngược (hồi tưởng): Từ õm thanh, hỡnh ảnh liờn quan tới chuyến đi trước đú gợi cho em nhớ lại lần đi chơi xa. Ấn tượng cảm xỳc của em về chuyến đi lưu lại tới bõy giờ.Tham khảo cỏch viết sau:* Lưu ý : Việc kể theo thứ tự tự nhiờn (kể xuụi) hay kể khụng theo thứ tự tự nhiờn (kể ngược) là tựy theo nhu cầu thể hiện nội dung của người kể.Kể theo thứ tự tự nhiờn(Kể xuụi)Kể khụng theo thứ tự tự nhiờn(Kể ngược)Hai thứ tự kể*Sơ đồ bài học:Cỏch kể Tỏc dụngCỏch kểTỏc dụngGõy chỳ ý , tạo sự bất ngờ...đem kết quả, sự việc hiện tại kể trước...Tạo sự liền mạch... Kể cỏc sự việc liờn tiếp nhau theo thứ tự tự 	nhiờn1. Học bài - Học thuộc ghi nhớ SGK/tr98.Hoàn thành bài tập 2 SGK/tr99.2. Soạn bài:- Lập dàn ý cỏc đề trong SGK/tr99 chuẩn bị cho bài viết số 2Hướng dẫn học ở nhà:Chúc các em học sinh học tốt!