Bài giảng Ngữ văn Lớp 6 - Tiết 91+92: Buổi học cuối cùng (Chuyện của một em bé người An-dát)

KHỞI ĐỘNGTrò chơi: “Mảnh ghép bí mật”1234Câu 1: Ai là tác giả của đoạn trích “Vượt Thác” Câu 2: Trong truyện“Bức tranh của em gái tôi” tài năng của Kiều Phương là ?Câu 3: Hành trình bằng thuyền của Dượng Hương Thư đi trên dòng sông nào?Câu 4: Đoàn Giỏi là tác giả của tác phẩm nào?Câu 5: Tác phẩm nổi tiếng của nhà văn Tô Hoài viết cho thiếu nhi là ?Sông Thu BồnÔ Hội họa( Vẽ tranh đẹp)Đ Võ QuảngASông nước Cà MauĐ?5Dế mèn phiêu lưu kíÊKiểm tra bài cũ Nêu diễn biến tâm trạng người anh trong truyện Bức tranh của em gái tôi của Tạ Duy Anh?Từ đó, em hãy rút ra bài học cuộc sống cho bản thân mình?1. Diễn biến tâm trạng của người anhThời điểmTâm trạngNghệ thuậtKhi tài năng của em gái chưa được phát hiệnCoi thường em, coi việc làm của em chỉ là trò trẻ conNghệ thuật miêu tả tâm lí chân thực, tinh tếKhi tài năng hội họa của em gái được phát hiệnMặc cảm, tự ti -> đố kịKhi đứng trước bức tranh của em gáiGiật sững người -> ngỡ ngàng -> hãnh diện -> xấu hổ -> muốn khóc2. Bài học cuộc sống:- Ghen ghét, đố kị trước tài năng hay thành công của người khác là tính xấu.- Cần vượt qua mặc cảm, tự ti để có sự trân trọng và niềm vui thực sự chân thành trước tài năng hay thành công của người khác.- Tình cảm trong sáng, lòng nhân hậu có thể giúp con người tự vượt lên bản thân, hoàn thiện mìnhTháp Eiffel - biểu tượng của nước Pháp Khải hoàn môn của nước Pháp. Buổi học cuối cùng Tiết 91, 92: (An-phông-xơ Đô-đê))( Chuyện của một em bé người An-dát)I. Giới thiệu chungTIẾT 91, 92: BUỔI HỌC CUỐI CÙNG ( An – phông -xơ Đô-đê)1. Tác giả2. Tác phẩm :An- phông –xơ Đô- đê ( 1840- 1897 ) sinh ở Ni-mơ miền Prô-văng-xơ. Cuộc đời vất vả, khó nhọc và đầy biến động. Là nhà văn hiện thực xuất sắc của nước Pháp nửa cuối TK XIX. Các tác phẩm chính: Thằng nhóc (1868), Lá thư hè (1869), tập truyện «Những vì sao» (1873), Các vị vua lưu vong (1879)...Đề tài: chủ yếu viết về cảnh vật và con người miền Nam nước Pháp.PCST: Giọng văn nhẹ nhàng, trong sáng, thấm đượm chất đồng dao, thể hiện tinh thần nhân đạo, đặc biệt là tình yêu quê hương đất nước.Xuất xứ - hoàn cảnh sáng tác :- Xuất xứ: In trong quyển 3 của tuyển tập truyện ngắn chọn lọc «Những vì sao» (1873) .Lược đồ chiến tranh Pháp – Phổ (1870-1871)- Hoàn cảnh sáng tác: truyện “ Buổi học cuối cùng” lấy bối cảnh từ một biến cố lịch sử : Sau cuộc chiến tranh Pháp - Phổ năm 1870 – 1871, nước Pháp thua trận, hai vùng An – dát và Lo- ren giáp biên giới với Phổ bị nhập vào nước Phổ. Cho nên các trường học ở hai vùng này bị buộc học bằng tiếng Đức. Truyện viết về buổi học cuối cùng bằng tiếng Pháp ở một trường làng thuộc vùng An- dát.2. Tác phẩm:b. Thể loại – PTBĐ:- Thể loại: truyện ngắnPTBĐ: tự sự kết hợp yếu tố miêu tả, biểu cảm.c. Ngôi kể: thứ nhất- (nhân vật Phrăng kể)-> diễn tả tinh tế tâm lý nhân vật -> chân thực, sinh động.d. Nhan đề: Buổi học cuối cùng bằng tiếng Pháp.Các sự việc chính: - Trên đường đến trường, Phrăng thấy có những điều khác hẳn mọi ngày. 	- Vào lớp, Phrăng ngạc nhiên hơn khi thấy thầy Ha-men dịu dàng và ăn mặc chỉnh tề.	- Không khí lớp học trang nghiêm. Cuối lớp có nhiều người lớn tuổi cũng đến học đầy đủ.	- Khi biết đó là buổi học cuối cùng, Phrăng ân hận vì mình không thuộc bài và trước đây học hành không nghiêm túc.	- Bài học cuối cùng thầy Ha-men giảng thật say sưa và xúc động. Thầy nói những điều sâu sắc về tiếng Pháp, Phrăng chăm chú nghe giảng và cảm thấy rất hiểu bài.	- Kết thúc buổi học, thầy Ha-men nghẹn ngào không nói thành lời, thầy cố viết lên bảng dòng chữ thật to: “NƯỚC PHÁP MUÔN NĂM”.II. Đọc – hiểu văn bản1. Đọc – chú thíchI. Giới thiệu chungTIẾT 91, 92 BUỔI HỌC CUỐI CÙNG ( An-phông-xơ Đô-đê)II. Đọc – hiểu văn bản1. Đọc – chú thích2. Bố cục- 3 phần:+ Phần 1: (Từ đầu “ mà vắng mặt con”): Trước buổi học cuối cùng.+ Phần 2: (Tiếp theo nhớ mãi buổi học cuối cùng này): Diễn biến buổi học cuối cùng.+ Phần 3: (Còn lại): Cảnh kết thúc buổi học.3. Phân tícha. Nhân vật Phrăng? Diễn biến tâm trạng nhân vật Phrăng thay đổi như thế nào trong buổi học cuối cùng? Qua đó, em cảm nhận được gì về tâm hồn và tính cách của cậu bé. DIỄN BIẾN TÂM TRẠNG NHÂN VẬT PHRĂNGTrước buổi học cuối cùngTrong buổi học cuối cùngKết thúc buổi học cuối cùng.................................................................................... ......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................Phrăng là chú bé ...............................................................................................DIỄN BIẾN TÂM TRẠNG NHÂN VẬT PHRĂNGTrước buổi học cuối cùngTrong buổi học cuối cùngKết thúc buổi học - Định trốn học đi chơi nhưng cưỡng lại được. - Trên đường đến trường, thấy nhiều người tập trung trước trụ sở xã.- Khi đến lớp, thấy thầy Ha-men mặc lễ phục, không nổi giận khi cậu đến muộn, không khí buổi học yên lặng, cuối lớp có cả dân làng ngồi dự - Khi biết đây là buổi học cuối cùng bằng tiếng Pháp -> choáng váng- Nguyền rủa kẻ thù.- Tự giận mình đã lười học ham chơi -> ân hận, tiếc nuối- Coi sách như người bạn cố tri -> đau lòng phải giã từ.- Không thuộc bài -> xấu hổ- Chưa bao giờ chăm chú và thấy hiểu bài đến thế -> say sưa nghe giảng- Xúc động: “Ôi! Tôi sẽ nhớ mãi buổi học này.”- Chưa bao giờ thấy thầy lớn lao đến thế- Chú bé hồn nhiên, ham chơi nhưng khá trung thực.- Lo sợ, ngạc nhiên Biết căm thù giặc; ân hận, xấu hổ, tự trách mình. Hiểu được ý nghĩa thiếng liêng của việc học tiếng mẹ đẻ.- Xúc động, và ngưỡng mộ thầy. - Ý thức được nỗi đau mất nước, không còn được nói tiếng của dân tộc. Kính yêu thầy và yêu tiếng Pháp I. Giới thiệu chungTIẾT 91, 92 BUỔI HỌC CUỐI CÙNG ( An-phông-xơ Đô-đê)II. Đọc – hiểu văn bản1. Đọc – chú thích2. Bố cục3. Phân tícha. Nhân vật Phrăng- Chỉ nghe thấy ngòi bút sột soạt - Trên mái trường tiếng chim gù thật khẽ... - Chú bé Phrăng chợt nghĩ: «Liệu người ta có bắt cả chúng nó cũng phải hót bằng tiếng Đức không nhỉ?» Cậu bé Phrăng:-> Trong sáng ngây thơ, nhạy cảm-> Yêu nước tha thiết I. Giới thiệu chungTIẾT 91, 92 BUỔI HỌC CUỐI CÙNG ( An-phông-xơ Đô-đê)II. Đọc – hiểu văn bản1. Đọc – chú thích2. Bố cục3. Phân tícha. Nhân vật Phrăngb. Nhân vật thầy Ha-men Thầy Ha-men chủ yếu được miêu tả qua những phương diện nào? Hãy phân tích nhân vật thầy Ha-men. Qua đó, em cảm nhận thầy là người như thế nào? Tóm tắt đặc điểm của thầy Ha-men theo gợi ý của sơ đồ sau:Thầy Ha-menThái độLời nóiTrang phụcHành động cuối giờTHẦY HA-MENTRANG PHỤCTHÁI ĐỘHÀNH ĐỘNG CUỐI GIỜ-LỜI NÓI Mặc áo Rơ-đanh-gốt màu xanh, diềm lá sen. Đội mũ tròn lụa đen thêu. Đẹp và trang trọng. - Lời lẽ dịu dàng, chỉ nhắc nhở chứ không trách phạt.- Nhiệt tình, kiên nhẫn, ân cần giảng bài như muốn truyên hết hiểu biết của mình cho học sinh giảng bài. Đó là ngôn ngữ hay nhất thế giới, trong sáng nhất, vững vàng nhất.- Muốn mọi người phải giữ lấy.Trang nghiêm nhưng ân cần dịu dàng, yêu thương học sinh. Yêu quý, trân trọng tiếng mẹ đẻ. Hình ảnh so sánh đầy sức thuyết phục, khẳng định sức mạnh to lớn của tiếng nói dân tộc. Tiếng nói không chỉ là tài sản vô cùng quý báu của dân tộc mà còn là phương tiện, là vũ khí đấu tranh với kẻ thù. Vì vậy, yêu quý giữ gìn tiếng nói dân tộc là thể hiện lòng yêu nước của mỗi người, mỗi dân tộc.TRẢ LỜITrao đổi: Em hiểu và suy nghĩ như thế nào về lời nói của thầy Hamen: “Khi một dân tộc rơi vào vòng nô lệ, chừng nào họ vẫn giữ được tiếng nói của mình thì chẳng khác gì nắm được chìa khóa của chốn lao tù ”THẦY HA-MENTRANG PHỤCTHÁI ĐỘHÀNH ĐỘNG CUỐI GIỜ-LỜI NÓI Mặc áo Rơ-đanh-gốt màu xanh, diềm lá sen. Đội mũ tròn lụa đen thêu. Đẹp và trang trọng. - Lời lẽ dịu dàng, chỉ nhắc nhở chứ không trách phạt.- Nhiệt tình, kiên nhẫn, ân cần giảng bài như muốn truyên hết hiểu biết của mình cho học sinh giảng bài. Đó là ngôn ngữ hay nhất thế giới, trong sáng nhất, vững vàng nhất.- Muốn mọi người phải giữ lấy.Trang nghiêm nhưng ân cần dịu dàng, yêu thương học sinh. Yêu quý, trân trọng tiếng mẹ đẻ.Người tái nhợtDựa lưng vào tườngNghẹn ngào không nói hết câu.Dằn mạnh phấn viết dòng chữ: «NƯỚC PHÁP MUÔN NĂM»- Đau đớn, xót xa tột độ - Yêu nước thiết tha.Theo em, điều tuyệt vời nhất mà thầy Ha – men làm được qua buổi học tiếng Pháp cuối cùng là gì? Với tư cách giáo viên, thầy Ha-men đã truyền sức mạnh cảm hóa mãnh liệt đối với học trò; với tư cách công dân, thầy thể hiện tình yêu đất nước và dân tộc cao đẹp.Dòng chữ thầy viết lên bảng: “Nước Pháp muôn năm” thể hiện một quyết tâm một niềm tin sâu sắc của thầy vào tương lai của tổ quốc: Nước Pháp sẽ còn mãi, không một kẻ thù nào có thể xâm chiếm được bởi linh hồn của nước Pháp ẩn sâu trong tiếng nói dân tộc, trong tâm hồn của những người dân nơi đây. Thầy Ha men là người tâm huyết, yêu nghề, yêu đất nước. Thầy Ha-men không là một người lính cầm súng trên chiến trường nhưng cách mà thầy ca ngợi tôn vinh tiếng nói của dân tộc đã truyền cho học trò và dân làng ngọn lửa yêu nước tinh thần đấu tranh bất khuất.THẦY HA-MENTRANG PHỤCTHÁI ĐỘHÀNH ĐỘNG CUỐI GIỜ-- Nghệ thuật: So sánh, miêu tả nhân vật qua nhiều phương diện: ngôn ngữ, hành động, suy nghĩ. Thầy Ha- men là người tâm huyết, yêu nghề dạy học; trân trọng, yêu quý tiếng mẹ đẻ và là người yêu nước sâu sắc.LỜI NÓI Mặc áo Rơ-đanh-gốt màu xanh, diềm lá sen. Đội mũ tròn lụa đen thêu. Đẹp và trang trọng. - Lời lẽ dịu dàng, chỉ nhắc nhở chứ không trách phạt.- Nhiệt tình, kiên nhẫn, ân cần giảng bài như muốn truyên hết hiểu biết của mình cho học sinh giảng bài. Đó là ngôn ngữ hay nhất thế giới, trong sáng nhất, vững vàng nhất.- Muốn mọi người phải giữ lấy.Trang nghiêm nhưng ân cần dịu dàng, yêu thương học sinh. Yêu quý, trân trọng tiếng mẹ đẻ.Người tái nhợtDựa lưng vào tườngNghẹn ngào không nói hết câu.Dằn mạnh phấn viết dòng chữ: «NƯỚC PHÁP MUÔN NĂM»- Đau đớn, xót xa tột độ - Yêu nước thiết tha.- Truyện đã kể lại một câu chuyện cảm động về buổi học cuối cùng bằng tiếng Pháp ở một trường làng thuộc vùng An – dát.- Qua đó thể hiện lòng yêu nước trong một biểu hiện cụ thể là lòng yêu tiếng nói dân tộc.NỘI DUNGÝ NGHĨA- Tiếng nói là một giá trị văn hóa cao quý của dân tộc. Yêu tiếng mẹ đẻ là một biểu hiện cụ thể của lòng yêu nước. Tự do của một dân tộc gắn liền với việc giữ gìn và phát triển tiếng nói dân tộc mình.4. TỔNG KẾT- Kể chuyện bằng ngôi thứ nhất.- Xây dựng tình huống truyện độc đáo.- Miêu tả tâm lí nhân vật qua suy nghĩ, ngoaị hình.- Ngôn ngữ tự nhiên, câu văn biểu cảm và nhiều hình ảnh so sánh.BÀI 1: Đọc đoạn trích và trả lời các câu hỏi sau:“- Các bạn, thầy nói,hỡi các bạn, tôi tôi Nhưng có cái gì đó khiến thầy nghẹn ngào, không nói được hết câu.Thầy bèn quay về phía bảng, cầm một hòn phấn và dằn mạnh hết sức, thầy cố viết thật to:	“NƯỚC PHÁP MUÔN NĂM”Rồi thầy đứng đó, đầu dựa vào tường, và chẳng nói, giơ tay ra hiệu cho chúng tôi:“Kết thúc rồi đi đi thôi!”(Sách giáo khoa Ngữ văn 6- tập 2)Câu 1: Đoạn văn trên trích trong văn bản nào? Thuộc thể loại truyện nào?Câu 2: Chỉ ra ngôi kể? Ai là người kể chuyện?Câu 3: Nhân vật được nhắc đến trong đoạn trích trên là ai? Nhân vật đó là người như thế nào?PHIẾU BÀI TẬP SỐ 1 Câu 4: Em hiểu gì về nhan đề “Buổi học cuối cùng”, hãy viết một đoạn văn ngắn nêu cảm nhận của em.Câu 4 : Em hiểu gì về nhan đề “Buổi học cuối cùng”, hãy viết một đoạn văn ngắn nêu cảm nhận của em.- Câu chuyện được kể diễn ra tại lớp học ở một xã thuộc vùng An-dát của nước Pháp. Thời gian sau cuộc chiến tranh Pháp - Phổ nước Pháp thua trận phải cắt vùng An-dát cho nước Phổ. Theo lệnh của chính quyền Phổ, trường học ở đây không được dạy tiếng Pháp nữa. "Buổi học cuối cùng" là buổi học bằng tiếng Pháp cuối cùng, chứ không phải là buổi học kết thúc niên học.PHIẾU BÀI TẬP SỐ 1 BÀI 1: Đọc đoạn trích sau và trả lời các câu hỏi: “ Thế rồi, từ điều này sang điều khác, thầy Ha-men nói với chúng tôi về tiếng Pháp, bảo rằng đó là ngôn ngữ hay nhất thế giới, trong sáng nhất, vững vàng nhất: phải giữ lấy nó trong chúng ta và đừng bao giờ quên lãng nó, bởi vì khi một dân tộc rơi vào vòng nô lệ, chừng nào họ vẫn giữ vững tiếng nói của mình thì chẳng khác gì nắm giữ được chìa khóa chốn lao tù ”Câu 1. Đoạn trích trên trích trong tác phẩm nào? Hãy nêu tên tác giả? Nêu nội dung chính của đoạn trích ?Câu 2. Trong vế câu “bởi vì khi một dân tộc rơi vào vòng nô lệ, chừng nào họ vẫn giữ vững tiếng nói của mình thì chẳng khác gì nắm giữ được chìa khóa chốn lao tù ” có sử dụng biện pháp tu từ nào? Hãy nêu tác dụng của biện pháp tu từ đó?PHIẾU BÀI TẬP SỐ 2 Câu 3. Cho câu chủ đề: “Thầy Ha-men là một thầy giáo nghiêm khắc nhưng hết lòng vì học trò, một người thầy có tình yêu tha thiết với tiếng mẹ đẻ, với quê hương, đất nước”. Bằng hiểu biết của em về tác phẩm có chứa đoạn trích trên, hãy viết các câu tiếp theo câu trên thành 1 đoạn văn có độ dài khoảng 7-9 câu để nêu cảm nghĩ của em về thầy Ha-men. a. Mở đoạn: Viết lại câu chủ đề (Giới thiệu nhân vật)b.Thân đoạn:- Thầy Ha-men là người thầy nghiêm khắc nhưng hết lòng vì học trò. Điều này được thể hiện qua những chi tiết:- Một người thầy có tình yêu tha thiết với tiếng mẹ đẻ, với quê hương, đất nước:+ Từng giận dữ trước việc đi học muộn của trò Phrăng; phạt trò+ Hối hận vì có lúc cũng chểnh mảng việc dạy.+ Thầy có hơn 40 năm phụng sự với nghề, vẫn cố gắng dạy bằng tất cả tâm sức, dù đó là buổi học cuối cùng.+ Thuyết giảng, khuyên nhủ và truyền lửa tình yêu tiếng mẹ đẻ, tình yêu đất nước cho học trò.+ Vận y phục trang trọng trong buổi học cuối cùng bằng tiếng Pháp.+ Chia sẻ niềm tự hào về những giá trị của tiếng Pháp+ Khuyên nhủ mọi người giữ vững tiếng mẹ đẻ.+ Khẳng định tình yêu đất nước bằng dòng khẩu hiệu được dằn mạnh hết sức trên bảng: “Nước Pháp muôn năm”.=> Với giọng văn kể chân thành, xúc động, cùng với nghệ thuật miêu tả kết hợp ngoại hình, cử chỉ, tâm trạng, nhà văn đã khắc họa thành công hình ảnh một người thầy vô cùng đáng kính trọng.c. Kết đoạn: Tình cảm của em đối với nhân vật => Bài học cuộc sống nhận được từ người thầy ấy. VD: Trước một nhân cách lớn lao của thầy, bạn đọc chúng ta không khỏi xúc động; cùng với đó là niềm cảm phục sâu sắc Chưa chữ viết đã vẹn tròn tiếng nóiVầng trăng cao đêm cá lặn sao mờÔi tiếng Việt như bùn và như lụaÓng tre ngà và mềm mại như tơTiếng tha thiết, nói thường nghe như hátKể mọi điều bằng ríu rít âm thanhNhư gió nước không thể nào nắm bắtDấu huyền trầm, dấu ngã chênh vênhDấu hỏi dựng suốt ngàn đời lửa cháyMột tiếng vườn rợp bóng lá cành vươnNghe mát lịm ở đầu môi tiếng suốiTiếng heo may gợi nhớ những con đườngMột đảo nhỏ xa xôi ngoài biển rộngVẫn tiếng làng tiếng nước của riêng ta ( LƯU QUANG VŨ)Huy Cận:“Nằm trong tiếng nói yêu thươngNằm trong tiếng Việt vấn vương một đờiSơ sinh lòng mẹ đưa nôiHồn thiêng đất nước cũng ngồi bên con.Tháng ngày con mẹ lớn khôn, Yêu thơ, thơ kể lại hồn ông cha.Đời bao tâm sự thiết thaNói trong tiếng nói lòng ta thuở giờ ” Hướng Dẫn Về Nhà - Nắm vững nội dung, nghệ thuật của truyện- Viết đoạn văn nêu suy nghĩ của em về Tiếng Việt của chúng ta. Soạn bài : Nhân hóaChúc các em học tốt!Tiết 91, 92: Buổi học cuối cùng ( An-phông- xơ Đô- đê )Câu 1: Câu chuyện “ Buổi học cuối cùng” xảy ra trong bối cảnh nào?Chiến tranh Thế giới lần thứ nhất.Chiến tranh Thế giới lần thứ hai.Chiến tranh Pháp - Phổ cuối thế kỉ XIX.Chiến tranh Pháp - Đức đầu thế kỉ XX.Câu 2: Tâm trạng của chú bé Phrăng trong buổi học cuối cùng là gì?A. Hồi hộp và xúc động.B. Lúc đầu ham chơi, sau ân hận và xúc động.C. Bình thường, như những buổi học khác.D. Thờ ơ không để ý.Bài tậpCâu hỏi nhanh Em có suy nghĩ như thế nào từ câu chuyện của Phrăng? Tuổi còn nhỏ, chẳng vội học, hãy vui chơi cho thoải mái, sau này học vẫn kịp chán. Vui chơi thoải mái nhưng không sao nhãng việc học hành để sau này phải ân hận và nuối tiếc. Học tập không chỉ lấy kiến thức cho mình để sau này có một tương lai tươi sáng hơn mà còn là trách nhiệm của người học sinh đối với gia đình và xã hội. Cả B và C đều đúng. Qua nhân vật Phrăng, tác giả muốn thể hiện một khía cạnh khác của chủ đề tư tưởng:Nỗi đau mất nước, mất tự do, không được nói tiếng nói dân tộc là nỗi đau buồn, uất ức, tủi nhục, khó gì sánh được. Tư tưởng ấy càng trở nên gần gũi, thấm thía vì nó được thể hiện qua diễn biến tâm trạng của một chú bé – một cậu học trò ngây thơ như Phrăng.