Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Bài 5: Hoàng lê nhất thống chí - Ngô Gia Văn Phái

Văn bảnNGễ GIA VĂN PHÁIHOÀNG LấNHẤT THỐNG CHÍ1. Tác giả.INêu hiểu biết của em về tác giả Hoàng Lê Nhất Thống Chí ?- Dòng họ Ngô Thì ở làng tả Thanh Oai – Hà Tây viết.- Ngô Thì Chí ( 1753 – 1788 ) viết 7 hồi đầu.- Ngô Thì Du ( 1772 – 1840 ) viết 7 hồi tiếp.- 3 hồi khác do một người khác viết.Đỏp ỏn Nêu những nét chính về tác phẩm Hoàng Lê Nhất Thống Chí ?-Tác phẩm viết bằng chữ Hán, có quy mô lớn gồm 17 hồi.- Nội dung: Ghi chép về sự thống nhất của vương triều nhà Lê và tái hiện lại một giai đoạn lịch sử đầy biến động của xã hội phong kiến Việt Nam cuối thế kỷ 18 đầu thế kỷ 19.Đỏp ỏn 2. Tác phẩm Hoàng Lê Nhất Thống Chí. Tác phẩm đưược viết theo thể văn nào ? Tại sao tác phẩm lại có tên là Hoàng Lê Nhất Thống Chí ?Chí là thể văn ghi chép lại sự vật, sự việc. Đây là thể văn vừa có tính chất văn học vừa có tính chất lịch sử.Đỏp ỏn Tên tác phẩm có nghĩa là: Cuốn sách gi chép về sự thống nhất của vương triều nhà Lê viết theo thể chí.Tác phẩm Hoàng Lê Nhất Thống Chí đưược coi là Tiểu thuyết lịch sử chương hồi vì:Nội dung: Viết về những sự kiện lịch sử, chịu ảnh hưưởng lối viết của tiểu thuyết chưương hồi Trung Quốc.Hình thức: Có kết cấu, nghệ thuật khắc họa nhân vật, cách miêu tả, tự sự lại rất đậm chất tiểu thuyết.Tại sao tác phẩm Hoàng Lê Nhất Thống Chí đưược coi là Tiểu thuyết chưương hồi ?3. Hồi thứ 14 Hãy tóm tắt Hồi thứ 14 ?a. Tóm tắt. Quân Thanh kéo vào Thăng Long, tưướng Tây Sơn là Ngô Văn Sở lui quân về vùng núi Tam Điệp. Đưược tin Nguyễn Huệ rất giận, bèn họp tưướng sĩ định thân chinh cầm quân đi ngay. Nhưưng nghe mọi ngưười,ụng đã lên ngôi vua ở Phú Xuân, tự đốc xuất đại binh nhằm ngày 25 tháng Chạp năm 1788 tiến quân ra Bắc diệt Thanh. Tới Nghệ An, ngày 29/Chạp, vua gặp Nguyễn Thiếp xin ý kiến, cho kén thêm quân lính, mở cuộc duyệt binh lớn, chỉ dụ tướng lĩnh. Ngày 30 tháng Chạp Ra đến Tam Điệp, luận rừ cụng, tội của Sở, Lõn; đỏnh giỏ vai trũ của Ngụ Thỡ Nhậm, mở tiệc khao quân, hẹn đến ngày mùng 7 Tết thắng giặc mở tiệc ăn mừng ở Thăng Long. Đội quân của Quang Trung đánh đến đâu thắng đến đấy, khiến quân Thanh đại bại. Ngày mùng 3 Tết quân Tây Sơn công phá đồn Hà Hồi, sáng sớm ngày mùng 5 tiến sát đồn Ngọc Hồi, trưưa mùng 5 Tết tiến binh đến Thăng Long. Tưướng Thanh vội vã tháo chạy về nưước, vua Lê Chiêu Thống cùng gia quyến vội vã chạy trốn theo.b. Chú giải. Theo dõi Sách Giáo Khoac. Nội dung. Hồi thứ 14 ghi lại sự kiện lịch sử nào ?Ghi lại sự kiện vua Quang Trung đại phá quân Thanh vào mùa xuân năm 1789, lập nên triều đại Tây Sơn. Phản ánh bộ mặt thảm hại của bọn cưướp nưước và bán nước.d. Phưương thức biểu đạt. Văn bản đưược viết theo phưương thức biểu đạt nào ?Tự sự kết hợp với miêu tả và nghị luận.TRả lờie. Bố cục. Qua phần tóm tắt ta thấy văn bản đưược tách thành 3 sự việc chính. Đó là những sự việc nào ? Hãy tách đoạn theo sự việc trên ?Phần 1. Từ đầu đến lên đường ra Bắc.Quang Trung chuẩn bị tiến quân ra Bắc.Phần 2. Tiếp cho đến kéo vào thành.Quang Trung đại phá quân Thanh.Phần 3. Tiếp cho đến hết.Số phận tướng lĩnh nhà Thanh và vua tôi Lê Chiêu Thống.Thảo luận nhómIITèM hiỂu chi tiẾt.1.Quang Trung chuẩn bị tiến quân ra Bắc.Khi Bắc Bình Vưương đưược tin cấp báo quân Thanh đã đến Thăng Long, Ông đã có phản ứng nhưư thế nào ?Nghe tin: Giận lắm, họp tướng sĩ, định thân chinh cầm quân đi ngay.Khi mọi ngưười đến họp đã khuyên Ông điều gì ? Ông đã hành động nhưư thế nào ?Nghe lời tưướng sĩ lên ngôi Hoàng đế, sau đó hạ lệnh xuất quân ( 25/12/1788 )Qua thái độ và hành động trên tính cách nào của vua Quang Trung đưược bộc lộ ?Ngay thẳng, cưương trực, căm ghét bọn xâm lược và những kẻ bán nưước.Khi nghe mọi ngưười đến họp khuyên Quang Trung đã có nghe lời tưướng sĩ, lên ngôi Hoàng đế... Việc làm đó chứng tỏ Ông là con ngưười nhưư thế nào ?Thấu hiểu lẽ phải, có ý chí quyết tâm đánh đuổi quân xâm lưược.* Khi mới nghe tin:* Ngày 29 tháng 12 đến Nghệ An:Ngày 29 tháng 12 Quang Trung đã đến địa danh nào ? ở đây Ông đã có những việc làm gì ?Gặp ngưười cống sĩ ở Nga Sơn hỏi việc đánh giặc.Kén lính ở Nghệ An và mở cuộc duyệt binh lớn.Sắp xếp đội ngũ và truyền cho quân sĩ ngồi nghe lệnh và dụ họ.Chỉ trong vòng ngày 29 Quang Trung làm đưược bao nhiêu là việc lớn. Những việc làm đó cho thấy Ông là một ngưười luôn hành động nhưư thế nào ?Hành động mạnh mẽ, quyết đoán.Quan sát lời chỉ dụ của vua Quang Trung với quân sĩ trong SGK trang 66 em thấy nội dung lời chỉ dụ nêu lên những gì ?Khẳng định chủ quyền đất nưước.Nêu lên dã tâm của giặc phưương Bắc.Tự hào về công lao đánh giặc ngoại xâm của cha ông.Tin tưưởng vào chính nghĩa của cuộc hành binh diệt Thanh và kêu gọi quân sĩ đánh giặc.Ra kỷ luật đối với quân sĩ.Từ lời dụ quân sĩ trên em thấy tài năng nào của Nguyễn Huệ đưược bộc lộ ?Tài khích lệ quân sĩ.Trí tuệ sáng suốt và nhạy bén.* Ngày 30 tháng 12 năm 1788Sau khi mở cuộc duyệt binh vào ngày 29 ở Nghệ An. Ngày hôm sau ( 30 Tết ) Quang Trung đã có quyết định gì ?Hạ lệnh xuất quân đến Tam Điệp.Mở tiệc khao quân.Xử trí hai tưướng Sở và LânHoạch định kế sách đánh giặc và tính kế hoạch ngoại giao sau chiến tranh.Tại Tam Điệp, Quang Trung đã có những việc làm nào ?Tối 30 Tết thì lên đưường tiến quân ra Thăng Long.Tại Tam Điệp, Quang Trung đã xử trí 2 tưướng Sở và Lân nhưư thế nào ? Từ cách xử trí ấy nói với em về một con ngưười có phẩm chất nhưư thế nào ? Năng lực tiên đoán chính xác của một nhà quân sự có tài.Tầm nhìn xa trông rộng, một nhà chính trị có tưư tưưởng hòa bình.Nhạy bén, sáng suốt, độ lưượng và công minh trong việc xét đoán bề tôi.Việc Quang Trung nói với tướng sĩ về kế hoạch ngoại giao với nhà Thanh sau chiến tranh cho thấy đây là một vị vua có tấm nhìn và tưư tưưởng nhưư thế nào ?Hành động mở tiệc khao quân, cho quân ăn Tết trước và tối 30 Tết lập tức lên đưường cùng lời hứa hẹn đón năm mới ở Thăng Long vào ngày mùng 7 Tết cho thấy năng lực đặc biệt nào ở vị vua này ?củng cố - luyện tậpQua phần I em cảm nhận đưược điều gì từ ngưười anh hùng Quang Trung ?Bài 2Qua phần 1 hình ảnh vua Quang Trung đưược tái hiện lên bằng biện pháp nghệ thuật nào ?Các biện pháp nghệ thuật ấy nói với em về một vị vua nhưư thế nào ?Kể bằng hành động, sự việc, lời nói cụ thể.Là một vị vua yêu nước, sáng suốt, có tài cầm quân.2.Hỡnh ảnh bọn xõm lược :a/ Khi tiến vào nước ta:-Vào Thăng Long như vào chỗ khụng người.-Quõn lớnh thả sức cướp búc, ức hiếp dõn ta.b/ Khi quõn Tõy Sơn đỏnh :- Rụng rời sợ hói, xin hàng.- Bỏ chạy tỏn loạn.- Sầm Nghi Đống thắt cổ chết.- Tụn Sĩ Nghị khụng kịp mặc giỏp, cưỡi ngựa khụng yờn cương chạy trốn.Hỡnh ảnh quõn nhà Thanh vượt sụng Hồng hoảng sợ bỏ chạy về nước3 Hỡnh ảnh vua quan nhà Lờ:a/ Cầu viện quõn Thanh:-Thấy quõn Thanh khụng đề phũng , vua Lờ rất lo sợ.-Ra vào chầu với giặc.b/Khi quõn Thanh bỏ chạy :-Vua quan cựng đưa Thỏi hậu chạy trốn theo.-Nhờ viờn thổ hào cho ăn, ở.-Đến cửa ải : nhỡn nhau chảy nước mắt-Sự khỏc nhau giữa hai cuộc thỏo chạy:Cuộc thỏo chạy của quõn ThanhCuộc thỏo chạy của vua Lờ-Nhịp điệu nhanh, hối hả,ngũi bỳt miờu tả khỏch quan, hàm chứa sự hả hờ,sung sướng của người thắng trận trước sự thảm bại của bố lũ cướp nước-Nhịp điệu chậm hơn, tỏc giả dừng lại miờu tả tỉ mỉ những giọt nước mắt thương cảm của người thổ hào,nước mắt tủi hổ của vua Lờ, cuộc tiếp đói thịnh tỡnh của kẻ bề tụi.- Nội dung chủ yếu của Hồi thứ 14(trớch Hoàng Lờ nhất thống chớ) là gỡ?-Đỏp ỏn: Tỏi hiện chõn thực hỡnh ảnh người anh hựng dõn tộc Nguyễn Huệ qua chiến cụng thần tốc đại phỏ quõn thanh, sự thảm bại của quõn tướng nhà Thanh và số phận bi đỏt của vua Lờ Chiờu Thống.TIẾT 23-24: HOÀNG Lấ NHẤT THỐNG CHÍ – Hễ̀I THỨ 14TUẦN 5TÁC GIẢTỏc giả tập thể thuộc dũng họ “ Ngụ Thỡ” ở Hà Tõy. Hai tỏc giả chớnh: Ngụ Thỡ Chớ – Ngụ Thỡ DuTÁC PHẨM“ HLNTC” là tiểu thuyết lịch sử chữ Hỏn, ghi lại sự việc từ nửa cuối TK 18 ->nửa đầu TK19NỘI DUNGHỡnh ảnh Quang Trung- Nguyễn HuệHành động xụng xỏo mạnh mẽ, quả quyếtTrớ tuệ sỏng suốt, sõu xa, nhạy bộn, nhỡn xa, trụng rộng,Tài dựng binh: cú sỏch lược, chiến thuật chiến lược Hỡnh ảnh quõn tướng nhà ThanhTướng bất tài, kiờu căng, tự phụ, chủ quan, khinh địch Quõn lớnh ụ hợp, ăn chơi hưởng lạc, thiếu kỷ luật -> thất bại thảm haij.Vua tụi Lờ Chiờu Thống mưu cầu lợi ớch riờng, bỏn nước cầu vinh -> thất bại nhục nhó.Thỏi độ của tỏc giảTụn trọng sự thật lịch sử và ý thức dõn tộcNgưỡng mộ và ca ngợi người anh hựng dõn tộcNGHỆ THUẬTThể loại tiểu thuyết chương hồiTrỡnh tự kể theo diễn biến sự việcKhắc họa nhõn vật lịch sử, ngụn ngữ kể tả chõn thực, sinh động.Giọng điệu trần thuật thể hiện được thỏi độ của tỏc giả.í NGHĨA VĂN BẢNGhi lại hiện thực lịch sử hào hựng của dõn tộc ta và hỡnh ảnh người anh hựng Nguyễn Huệ trong chiến thắng mựa xuõn Kỷ Dậu ( 1789)Bài 1củng cố - luyện tậpTheo em, có thể gọi Hoàng Lê Nhất Thống Chí là cuốn tiểu thuyết lịch sử vì những lý do nào trong các lý do sau ?C. Vì các nhân vật lịch sử nổi lên trong tác phẩm như là những hình tượng văn học sinh động.A. Vì truyện này liên quan đến sự thật lịch sử.B. Vì sự thật lịch sử được ghi chép dưới hình thức tiểu thuyết.D. Vì đã tạo dựng đưược hình ảnh ngưười anh hùng Quang Trung rất khác thưường.E. Vì là một tác phẩm hay.A. Vì truyện này liên quan đến sự thật lịch sử.B. Vì sự thật lịch sử đưược ghi chép dưưới hình thức tiểu thuyết.C. Vì các nhân vật lịch sử nổi lên trong tác phẩm nhưư là những hình tưượng văn học sinh động.Quang Trungimdottyhionnaeisacoktnauqgnurtghuiyoodghaoddnygnthnhaomhcgodsanonysadho9. Nghĩa quân nào đã giành thắng lợi trong trận đại phá quân Thanh?7. Trong trận Ngọc Hồi, quân ta ghép các mảnh ván và lấy cái gỡ quấn ở bên ngoài để làm lá chắn?10. Tên tướng giặc đã thắt cổ tự tử ở đồn Đống Đa?2. Năm 1789 theo âm lịch được gọi là năm gì?4,5. Mờ sáng mồng 5 tết năm Kỷ Dậu(1789),quân ta cùng một lúc đánh vào nhưng đồn nào của địch?8. Tên một đô đốc chỉ huy quân ta vưượt biển tiến vào Hải Dưương?3. Đêm mồng ba tết năm Kỷ Dậu(1789), quân ta tấn công đồn nào?6.Đây là tên tướng giặc đã chỉ huy quân Thanh sang xâm lưược nưước ta năm 1788.Cuối năm 1788, hai mưươi chín vạn quân nào kéo vào nưước ta?1234875109Giải ô chữ6LỄ HỘI ĐỐNG ĐACám ơn thầy cô về dự giờ với lớp 9CTiết học kết thúc