Giáo án Khoa học tự nhiên Lớp 7 - Bài 34: Sinh trưởng và phát triển ở sinh vật

Ngày soạn: 
BÀI 34: SINH TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN Ở SINH VẬT (Thời gian thực hiện: 3 tiết) 
I. Mục tiêu 
1. Năng lực
1.1. Năng lực chung
- Tự chủ và tự học: Học sinh tự xácđịnh được mục tiêu học tập các nội dung về sinh trưởng và phát triển ở sinh vật, chủ động tìm kiếm nguổn tài liệu liên quan đến nội dung bài học để tự học, tự nghiên cứu; Chủ động, tích cực tìm hiểu về vòng đời của các sinh vật trong tự nhiên và ứng dụng trong đời sống.
- Giao tiếp và hợp tác: Sử dụng ngôn ngữ khoa học để diễn đạt dưới dạng viết và nói vể các nội dung của bài học; Lắng nghe, phản hổi và tranh biện vể nội dung được giao trong hoạt động nhóm và trong tập thể lớp.
- Giải quyết vấn để và sáng tạo: Vận dụng linh hoạt các kiến thức, kĩ năng đã học về sinh trưởng và phát triển ở sinh vật để giải thích và vận dụng hiểu biết vể vòng đời của động vật trong chăn nuôi và bảo vệ mùa màng.
1.2. Năng lực khoa học tự nhiên
 - Nhận thức tự nhiên: Phát biểu được khái niệm sinh trưởng và phát triển ở sinh vật. Nêu được mối quan hệ giữa sinh trưởng và phát triển. Chỉ ra được vị trí của mô phân sinh trên sơ đồ cắt ngang thân cây Hai lá mầm và trình bày được chức năng của mô phân sinh. Trình bày được các giai đoạn sinh trưởng và phát triển của sinh vật dựa vào hình vẽ vòng đời của sinh vật đó.
- Tìm hiểu tự nhiên: Quan sát, nhận ra sự sinh trưởng và phát triển của các sinh vật xung quanh, khám phá mối quan hệ giữa sinh trưởng và phát triển trong cơ thể sinh vật, nhận ra vòng đời của một số động vật trong tự nhiên.
- Vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học: Nhận ra và giải thích được sự sinh trưởng và phát triển của sinh vật trong tự nhiên.
2. Phẩm chất 
- Thông qua hiểu biết vể sinh trưởng và phát triển của sinh vật, thêm yêu thiên nhiên, yêu môn học.
 - Trung thực trong báo cáo các hoạt động cá nhân và nhóm.
 - Có ý thức hoàn thành tốt các nội dung thảo luận trong môn học.
II. Thiết bị dạy học và học liệu 
1. Chuẩn bị của giáo viên: Giáo án, Bài giảng điện tử, Phiếu học tập, Vi deo 4 giai đoạn phát triển của loài bướm, máy chiếu, laptop (nếu có)
Phiếu học tập số 1. 
Quan sát Hình 34.1, em hãy nhận xét sự thay đổi về kích thước, hình thái và các cơ quan của cây hoa hướng dương.
 Đặc điểm
Sự thay đổi của cây qua các giai đoạn
Hạt
Cây mầm
Cây con
Cây trưởng thành
Rễ
-
Thân
-
Lá
-
Hoa
-
Phiếu học tập số 2. 
1/ Quan sát Hình 34.2 và cho biết dấu hiệu sự sinh trưởng, sự phát triển của gà.
 ...................................................................................................................................... ............................................................................................................................... ....................................................................................................................
2/ Hãy cho biết mối quan hệ giữa sinh trưởng và phát triển ở sinh vật.
 ...................................................................................................................................... ............................................................................................................................... ....................................................................................................................
Phiếu học tập số 3. 
 Nhận biết sự sinh trưởng và phát triển ở sinh vật bằng cách hoàn thành bảng sau đây:
STT
Biểu hiện
Sinh trưởng 
Phát triển 
1
Sau một năm, em học sinh lớp 1 cao thêm 10 cm. 
+
-
2
Hạt đậu ngâm nước lâu nở to hơn lúc đầu. 
3
Hạt đỗ nảy mầm. 
4
Cây bưởi ra hoa. 
5
Trứng gà nở thành gà con.
Phiếu học tập số 4. 
1/ Quan sát Hình 34.3 và cho biết mô phân sinh đỉnh và mô phân sinh bên có ở đâu trên cơ thể thực vật.
........... ............................................................................................................................... ................................................................................................................................
2/ Mô phân sinh đỉnh và mô phân sinh bên có vai trò gì đối với sự sinh trưởng của cây?
........... ............................................................................................................................... ................................................................................................................................
3/ Hãy kể tên một số loại cây có mô phân sinh bên.
........... ............................................................................................................................... ................................................................................................................................
2. Chuẩn bị của học sinh: 
- SGK, vở ghi
- Tìm hiểu trước về sinh trưởng và phát triển ở sinh vật.
III. Tiến trình dạy học 
A. Khởi động 
 Hoạt động 1: Chơi trò chơi: “Ai nhanh hơn” 
 a. Mục tiêu: Nhận biết được các giai đoạn trong vòng đời của loài bướm dựa vào quan sát video và hình ảnh. Gọi được tên các giai đoạn.
 b. Nội dung: GV tổ chức cho học sinh quan sát video về vòng đời của loài bướm trên màn hình, kết hợp hình. Sự sinh trưởng và phát triển của loài bướm, trong Bài 34, sau đó kể viết nhanh các giai đoạn phát triển trong vòng đời của loài bướm ra giấy trong thời gian 1 Phút.
 c. Sản phẩm: Câu trả lời của học sinh
 d. Tổ chức thực hiện :
Hoạt động của GV 
Hoạt động của học sinh
- Thông báo luật chơi: Quan sát clip trên màn chiếu, kết hợp quan sát hình. Sự sinh trưởng và phát triển của bướm trong Bài 34, để thực hiện nhiệm vụ mà giáo viên yêu cầu. Kết thúc clip sẽ phải hoàn thành yêu cầu trong thời gian 1 Phút. HS thực hiện theo nhóm đôi. 
- Ghi nhớ luật chơi
- Giao nhiệm vụ: 
+ GV chia lớp thành các nhóm đôi (mỗi bàn một nhóm) và yêu cầu các nhóm quan sát clip trên màn chiếu, kết hợp quan sát hình Sự sinh trưởng và phát triển của bướm trong Bài 34, sau đó trả lời câu hỏi: Quá trình sống của loài bướm trải qua mấy giai đoạn? Đó là những giai đoạn nào?
 + Thời gian hoàn thành nhiệm vụ là đúng 1 phút sau khi kết thúc clip.
- Nhận nhiệm vụ
- Hướng dẫn học sinh thực hiện nhiệm vụ:
 + Chiếu clip để học sinh quan sát, hỗ trợ khi cần thiết.
- Thực hiện nhiệm vụ hoàn thành phiếu học tập số 1
- Thu phiếu học tập của các nhóm
+ Tổ chức cho HS đánh giá đồng đẳng.
- Nộp phiếu học tập
+Đánh giá nhóm bạn theo sự phân công của GV
- Chốt lại và đặt vấn đề vào bài: Giáo viên nhận xét kết quả của trò chơi dẫn vào phần hoạt động 2. 
- Chuẩn bị sách vở học bài
B. Hình hành kiến thức mới 
Tiết 1: Hoạt động 2: Tìm hiểu khái niệm sinh trưởng và phát triển ở sinh vật
a. Mục tiêu: Phát biểu được khái niệm sinh trưởng và phát triển ở sinh vật.
b. Nội dung: GV tổ chức cho học sinh hoạt động nhóm để làm rõ mục tiêu trên
c. Sản phẩm: Câu trả lời của học sinh trên Phiếu học tập số 2.
d. Tổ chức thực hiện
Hoạt động của GV 
Hoạt động của học sinh
- Giao nhiệm vụ: 
+ GV chia lớp thành 4 nhóm, yêu cầu học sinh quan sát hình 34.1; thảo luận nhóm và hoàn thành phiếu học tập số 1.
+ Thời gian để thực hiện nhiệm vụ trong phiếu học tập là 3 phút.
- Nhận nhiệm vụ
- Hướng dẫn học sinh thực hiện nhiệm vụ: 
+ GV quan sát, hỗ trợ khi cần thiết
- Thực hiện nhiệm vụ
- Báo cáo kết quả: 
 + Chọn đại diện lên bảng trình bày kết quả (GV gọi ngẫu nhiên đại diện 02 nhóm báo cáo kết quả)
 + Mời nhóm khác nhận xét
 + GV nhận xét sau khi các nhóm đã có ý kiến nhận xét bổ sung
- Nhóm được chọn trình bày kết quả 
- Nhóm khác nhận xét
Đáp án phiếu học tập số 2.
Đặc điểm
Sự thay đổi của cây qua các giai đoạn
Hạt
Cây mầm
Cây con
Cây trưởng thành
Rễ
-
Có rễ giả
Có rễ thật, số nhánh ít
Có rễ thật, sô' nhánh nhiểu
Thân
-
Có thân non, mềm
Thân ngắn, cứng
Thân dài, cứng
Lá
-
Lá mẩm
Lá thật, só lượng ít
Lá thật, số lượng nhiều
Hoa
-
Chưa có hoa
Chưa có hoa
Có hoa
- Kết luận:
 + Sinh trưởng là sự tăng lên về kích thước và khối lượng cơ thể do tăng lên về số lượng và kích thước tế bào. 
 + Phát triển là những biến đổi của cơ thể sinh vật bao gồm ba quá trình liên quan mật thiết với nhau là sinh trưởng, phân hoá tế bào và phát sinh hình thái các cơ quan của cơ thể. 
Hoạt động 3: Nhận biết mổi quan hệ giữa sinh trưởng và phát triển
a. Mục tiêu: Nêu được mối quan hệ giữa sinh trưởng và phát triển.
b. Nội dung: GV tổ chức cho học sinh hoạt động nhóm để làm rõ mục tiêu trên
c. Sản phẩm: Câu trả lời của học sinh trên Phiếu học tập số 3.
d. Tổ chức thực hiện
Hoạt động của GV 
Hoạt động của học sinh
- Giao nhiệm vụ: 
+ Lớp vẫn thực hiện theo 4 nhóm đã chia ở hoạt động 2, GV yêu cầu học sinh quan sát Hình 34.2, thảo luận và hoàn thành phiếu học tập số 2 và phiếu học tập số 3.
+ Thời gian để thực hiện nhiệm vụ là 3 phút.
- Nhận nhiệm vụ
- Hướng dẫn học sinh thực hiện nhiệm vụ: 
+ GV quan sát, hỗ trợ khi cần thiết
- Thực hiện nhiệm vụ
- Báo cáo kết quả: 
 + Chọn đại diện lên bảng trình bày kết quả (GV gọi ngẫu nhiên 02 nhóm báo cáo kết quả)
 + Mời nhóm khác nhận xét
 + GV nhận xét sau khi các nhóm đã có ý kiến nhận xét bổ sung
- Nhóm được chọn trình bày kết quả 
- Nhóm khác nhận xét
- Kết luận:
 + Sinh trưởng và phát triển là hai quá trình trong cơ thể sống có mối quan hệ mật thiết với nhau. Sinh trưởng tạo tiền đề cho phát triển. Phát triển sẽ thúc đẩy sinh trưởng
 Tiết 2. Hoạt động 4: Xác định vị trí và chức năng của mô phân sinh 
a. Mục tiêu: Chỉ ra được mô phân sinh trên sơ đồ cắt ngang thân cây Hai lá mầm và trình bày được chức năng của môn phân sinh làm cây lớn lên.
b. Nội dung: GV tổ chức cho học sinh hoạt động nhóm đôi, trả lời câu hỏi để làm rõ mục tiêu trên
c. Sản phẩm: Câu trả lời của học sinh.
d. Tổ chức thực hiện
Hoạt động của GV 
Hoạt động của học sinh
- Giao nhiệm vụ: 
+ GV cung cấp thông tin như nội dung SGK, sau đó yêu cầu học sinh thảo luận theo nhóm đôi hoàn thành phiếu học tập số 4.
+ Thời gian để thực hiện nhiệm vụ là 3 phút.
- Nhận nhiệm vụ
- Hướng dẫn học sinh thực hiện nhiệm vụ: 
+ GV quan sát, hỗ trợ khi cần thiết
- Thực hiện nhiệm vụ
- Báo cáo kết quả: 
 + Chọn đại diện lên bảng trình bày kết quả (GV gọi ngẫu nhiên 03 HS báo cáo kết quả, mỗi HS trả lời một câu hỏi)
 + GV gọi 01 HS lên chỉ trên tranh câm vị trí của mô phân sinh trên sơ đồ cắt ngang thân cây Hai lá mầm.
 + Mời HS khác nhận xét
+ GV nhận xét sau khi các nhóm đã có ý kiến nhận xét bổ sung
- HS được chọn trình bày kết quả 
- HS khác nhận xét
- Kết luận:
 + Mô phân sinh là nhóm các tế bào có khả năng phân chia, giúp cho thực vật tăng trưởng về kích thước. 
 + Mô phân sinh đỉnh nằm vị trí đỉnh của thân và rễ, có chức năng làm gia tăng chiều dài của thân và rễ. 
 + Mô phân sinh bên phân bố theo hình trụ và hướng ra phía ngoài của thân, có chức năng làm tăng độ dày (đường kính) của thân, rễ, cành.
Hoạt động 5: Tìm hiểu về các giai đoạn sinh trưởng và phát triển ở thực vật
a. Mục tiêu: HS xác định được vòng đời của thực vật thông qua đại diện là cây cam.
 b. Nội dung: GV chia lớp thành các nhóm nhỏ, sử dụng phương pháp trực quan kết hợp kĩ thuật think - pair - share, qua đó hướng dẫn HS trả lời các câu hỏi thảo luận trong SGK.
 c. Sản phẩm: Câu trả lời của học sinh.
 d. Tổ chức thực hiện
Hoạt động của GV 
Hoạt động của học sinh
- Giao nhiệm vụ:
 + GV cung cấp thông tin như nội dung SGK, sau đó yêu cầu học sinh thảo luận theo nhóm đôi thực hiện nhiệm vụ:
1/ Quan sát Hình 34.4, hãy kể tên các giai đoạn trong vòng đời của cây cam và xác định các giai đoạn sinh trưởng, phát triển của cây cam.
2/ Hãy vẽ vòng đời của một cây có hoa mà em biết.
( Không cần vẽ hình ảnh, chỉ cần vẽ sơ đồ bằng chữ)
+ Thời gian để thực hiện nhiệm vụ là 3 phút.
- Nhận nhiệm vụ
- Hướng dẫn học sinh thực hiện nhiệm vụ: 
+ GV quan sát, hỗ trợ khi cần thiết
- Thực hiện nhiệm vụ
- Báo cáo kết quả: 
 + Chọn đại diện lên bảng trình bày kết quả (GV gọi ngẫu nhiên 03 HS báo cáo kết quả, mỗi HS trả lời một câu hỏi)
 + Mời nhóm khác nhận xét
 + GV nhận xét sau khi các nhóm đã có ý kiến nhận xét bổ sung
- HS được chọn trình bày kết quả, nhóm khác nhận xét
- Kết luận: Vòng đời của thực vật chia thành hai giai đoạn chính là giai đoạn sinh trưởng và giai đoạn sinh sản.
Tiết 3. Hoạt động 6: Tìm hiểu về các giai đoạn sinh trưởng và phát triển ở động vật
a. Mục tiêu: HS xác định được vòng đời của động vật thòng qua đại diện là con ếch.
b. Nội dung: GV chia lớp thành các nhóm nhỏ, sử dụng phương pháp trực quan kết hợp kĩ thuật hỏi - đáp, qua đó trả lời các câu hỏi thảo luận trong SGK.
 c. Sản phẩm: Câu trả lời của học sinh.
 d. Tổ chức thực hiện
Hoạt động của GV 
Hoạt động của học sinh
- Giao nhiệm vụ:
 + GV cung cấp thông tin như nội dung SGK, sau đó yêu cầu học sinh thảo luận theo nhóm đôi thực hiện nhiệm vụ:
1/ Quan sát Hình 34.5 và cho biết hình thái của ếch qua các giai đoạn có điểm gì đặc biệt? Hãy xác định giai đoạn sinh trưởng và phát triển trong vòng đời của ếch.
 2/ Em hãy vẽ sơ đồ quá trình sinh trưởng và phát triển của người qua các giai đoạn. (vẽ sơ đồ bằng chữ)
+ Thời gian để thực hiện nhiệm vụ là 3 phút.
- Nhận nhiệm vụ
- Hướng dẫn học sinh thực hiện nhiệm vụ: 
+ GV quan sát, hỗ trợ khi cần thiết
- Thực hiện nhiệm vụ
- Báo cáo kết quả: 
 + Chọn đại diện lên bảng trình bày kết quả (GV gọi ngẫu nhiên 03 HS báo cáo kết quả, mỗi HS trả lời một câu hỏi)
 + Mời HS nhóm khác nhận xét
 + GV nhận xét sau khi các nhóm đã có ý kiến nhận xét bổ sung
- HS được chọn trình bày kết quả, nhóm khác nhận xét
- Kết luận: Mỗi sinh vật trong quá trình sống đều trải qua các giai đoạn sinh trưởng và phát triển khác nhau gọi là vòng đời. Vòng đời của sinh vật khác nhau tùy thuộc vào mỗi loài. 
Hoạt động 7: Luyện tập 
a. Mục tiêu: Học sinh sử dụng kiến thức đã học trả lời các câu hỏi trong SGK
b. Nội dung: GV cho HS hoạt động cặp đôi, cùng suy nghĩ để tìm ra câu trả lời.
c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS
d. Tổ chức thực hiện
Hoạt động của GV
Hoạt động của học sinh
- Giao nhiệm vụ: 
+ Mỗi bài có 2 bạn sẽ ghép thành 1 cặp đôi, thảo luận và hoàn thành bài tập 1 đến bài tập 4 SGK.
- Nhận nhiệm vụ
- Hướng dẫn học sinh thực hiện nhiệm vụ: GV quan sát, hỗ trợ khi cần thiết
- Làm bài tập
- Báo cáo kết quả: 
+ Chọn 1 cặp đôi lên bảng trình bày kết quả cho từng bài tập (Mỗi cặp đôi trình bày 1 bài).
+ Mời nhóm khác nhận xét
+ GV nhận xét sau khi các nhóm đã có ý kiến bổ sung.
- Nhóm được chọn trình bày kết quả
- Nhóm khác nhận xét
- Đánh giá: 
+ Đánh giá được nhóm nào trả lời được bài tập SGK. Khen ngợi học sinh.
- Học sinh lắng nghe
 Hoạt động 7: Vận dụng 
a. Mục tiêu: học sinh vận dụng kiến thức đã học tìm hiểu thực tế
b. Nội dung: Giao nhiệm vụ cho nhóm, hoạt động hợp tác ở nhà để hoàn thành bài tập vận dụng
c. Sản phẩm: Bài PowerPoint/ Word (hoặc viết tay vào giấy A4) 
d. Tổ chức thực hiện
Hoạt động của GV
Hoạt động của học sinh
- Giao nhiệm vụ: 
+ Đóng vai là nhà khoa học, em hãy tìm hiểu thêm về vòng đời của một số loài thực vật và động vật ở địa phương và viết một báo cáo khoảng 500 từ vể các vấn đề tìm hiểu được.
- Nhận nhiệm vụ
- Hướng dẫn học sinh thực hiện nhiệm vụ: 
+ Thực hiện tại nhà, GV đưa ra hướng dẫn cần thiết
- Thực hiện nhiệm vụ ở nhà
- Báo cáo kết quả: 
+ Tiết học tiếp theo nộp sản phẩm cho GV
- Theo dõi đánh giá của giáo viên
C. Dặn dò 
- Học sinh hoàn thành bài tập SGK, làm các bài tập trong SBT.
- Chuẩn bị Bài 35. Các nhân tố ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển của sinh vật 
 + Đặt một chậu cây bên cửa sổ và theo dõi sự phát triển của cây.
 + Trả lời các câu hỏi trong SGK.
D. Kiểm tra đánh giá thường xuyên 
- Kết thúc bài học, GV cho học sinh tự đánh giá theo bảng sau 
Họ và tên học sinh: .
Các tiêu chí 
Tốt 
Khá 
TB 
Chưa 
đạt
- Chuẩn bị bài trước khi đến lớp
- Tham gia hoạt động nhóm theo yêu cầu của GV
 - Nêu được khái niệm sinh trưởng và phát triển ở sinh vật.
- Nêu được mối quan hệ giữa sinh trưởng và phát triển.
- Chỉ ra được mô phân sinh trên sơ đồ cắt ngang thân cây Hai lá mầm và trình bày được chức năng của mô phân sinh.
- Trình bày được các giai đoạn sinh trưởng và phát triển của sinh vật dựa vào hình vẽ vòng đời của sinh vật đó.