Giáo án Ngữ văn 6 - Ông lão đánh cá và con cá vàng - Năm học 2021-2022

Soạn: 27/11/2021
Dạy: 29/11/2021 (6D)
Unit 6 - Period 57
ÔNG LÃO ĐÁNH CÁ VÀ CON CÁ VÀNG
 (Truyện cổ tích của Pu- skin)
I. Mục tiêu 
1. Kiến thức
+ Hiểu về thể loại truyện cổ tích nước ngoài và truyện cổ tích của Pu-skin; nội dung, ý nghĩa và một số chi tiết nghệ thuật tiêu biểu trong văn bản truyện “ Ông lão đánh cá và con cá vàng”.
+ Hiểu tư tưởng, tình cảm của nhân dân được thể hiện qua văn bản. Cuộc đấu tranh giai cấp được thể hiện trong câu chuyện.
2. Năng lực
- Nhận biết được một số yếu tố hình thức (chi tiết, cốt truyện, nhân vật, yếu tố tưởng tượng, kì ảo..), nội dung (đề tài, chủ đề, ý nghĩa, thái độ người kể,...) của truyện cổ tích Pu-skin; xác định được ngôi kể trong văn bản.
- Phân tích được nhân vật, sự kiện, cốt truyện trong tác phẩm thuộc thể loại truyện cổ tích; những biểu hiện của cuộc đấu tranh giai cấp trong tác phẩm.
- Viết được đoạn văn nếu cảm nhận về một nhân vật trong truyện.
3. Phẩm chất:
- Nhân ái, chan hoà, khiêm tốn, giản dị; trân trọng giá trị của cuộc sống, có trách nhiệm với bản thân, với mọi người.
* Yêu cầu đối với HS khá, giỏi: 
- Viết đoạn văn khoảng 100 chữ nêu cảm nhận về một nhân vật, hoặc chi tiết giàu ý nghĩa trong truyện.
II. Thiết bị dạy học và học liệu
- GV: Máy chiếu, máy tính, tranh ảnh về Pu-skin và văn bản “Ông lão đánh cá và con cá vàng” 
- HS: Soạn bài theo yêu cầu của GV.
III. Tiến trình tổ chức các hoạt động
1. Ổn định tổ chức
2. Kiểm tra
GV kiểm tra việc chuẩn bị bài của HS.
3. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy- học
A. Hoạt động khởi động (4p)
Mục tiêu: Nhớ được những nét chính về tác giả Pu-skin và truyện cổ tích của Pu-skin; kết nối vào bài học, tạo tâm thế hào hứng cho học sinh và nhu cầu tìm hiểu văn bản.
H. Kể tên truyện cổ tích mà em biết? Truyện cổ tích thường có đặc điểm gì? Em thích nhất truyện nào? Vì sao?
 HS HĐCN, trả lời.
GV dẫn dắt vào bài: Việt Nam ta có kho tàng truyện cổ tích vô cùng phong phú và hấp dẫn.Đây cũng là điểm chung với nhiều nền văn học dân gian trên thế giới. Trong đó quen thuộc hơn cả là nền văn hóa của Trung Quốc, Nga. Rất nhiều những câu chuyện dân gian Nga được đại thi hào Pu-skin viết lại bằng ngòi bút vừa dung dị, chất phác lại vừa điêu luyện và tinh tế. “ Ông lão đánh cá và con cá vàng” là một câu chuyện như thế. Vậy diễn biến của câu chuyện ra sao? Qua đó tác giả muốn gửi gắm đến chúng ta điều gì?...
Hoạt động của thầy và trò
Nội dung
B. Hoạt động hình thành kiến thức
Mục tiêu: Học sinh phân tích được các nhân vật trong truyện, hiểu được nội dung, ý nghĩa, các biện pháp nghệ thuật trong truyện được tác giả sử dụng.
 GV yêu cầu HS nêu cách đọc VB.
- GVHD: đọc diễn cảm, chú ý thay đổi ngữ điệu phù hợp diễn biến các sự việc, chú ý lời thoại của các nhân vật.
+ Ông giọng nhỏ nhẹ thể hiện sự hiền lành, nhu nhược.
+ Mụ vợ: cao giọng-> đanh đá, ghê gớm
+ Cá vàng: giọng ân cần, từ tốn 
- GV đọc đoạn đầu, 3 HS đọc tiếp (có thể cho HS đọc phân vai). HS nhận xét, đánh giá cách đọc của HS. GV KL.
 H. Nêu các sự việc chính trong truyện.
 HS trình bày, chia sẻ. GV cho HS kể tóm tắt truyện theo tranh.
 - HS, GV nhận xét, đánh giá.
Những sự việc chính:
- Ông lão đánh cá bắt được con cá vàng rồi thả nó về biển
- Sau khi nghe chuyện, mụ vợ mắng ông lão và đòi hỏi cái máng lợn mới.
- Lần thứ 2: mụ vợ đòi căn nhà rộng.
- Lần thứ 3: mụ vợ đòi làm nhất phẩm phu nhân.
- Lần thứ 4: mụ vợ đòi làm Nữ hoàng
- Lần thứ 5: mụ vợ đòi làm Long Vương
- Kết cục xứng đáng cho sự tham lam , bội bạc của mụ vợ.
 GV có thể cho HS lên trình bày SP nhiệm vụ đã thực hiện ở nhà: tìm hiểu về tác giả, tác phẩm
 Hoặc yêu cầu HS báo cáo miệng trả lời câu hỏi:
 H. Nêu những hiểu biết của em về cuộc đời và sự nghiệp sáng tác của Pu-skin.
GV giới thiệu: (slide )
- A. X. Puskin là nhà thơ vĩ đại của nước Nga. Puskin sinh ngày 6 tháng 6 năm 1799 (26 tháng 5 theo lịch cũ) tại thành phố Moskva trong một dòng dõi quý tộc Nga có nguồn gốc từ thế kỷ XII. Cha của Pushkin, ông Sergey Levov, là hậu duệ của dòng dõi gia đình Boyar cũ - tước hiệu cao cấp nhất trong tầng lớp quý tộc của Nga và Romania thời xưa.
 Thuở nhỏ Puskin rất mập mạp vụng về, mẹ đã bắt cậu phải vận động, chạy nhảy, chơi đùa với bạn bè cùng trang lứa. Tuổi thơ ấu, trong những tháng hè, Pushkin thường được về chơi với bà thuộc ngoại ô Moskva. Những tháng ngày êm đềm ở đây về sau này được phản ánh trong những bài thơ đầu tiên của Puskin ("Thầy tu", 1813; "Bova", 1814; "Lời nhắn cho Yudin", 1815; "Giấc mơ", 1816), 16 tuổi ông đã được coi như một nhà thơ lớn của nước Nga. Pushkin có công rất lớn trong sự phát triển của văn học Nga. Dù cuộc đời ngắn ngủi, ông vẫn kịp để lại tác phẩm mẫu cho gần như mọi thể loại tồn tại lúc bây giờ: thơ trữ tình, thơ tự sự, tiểu thuyết, truyện ngắn, kịch, nghị luận phê bình và còn cả thư cá nhân.
H. Nêu những hiểu biết của em về TP. 
 HS báo cáo, chia sẻ.
 GV KL, chốt KT
H. Theo em truyện có mấy nhân vật? Xác định nhân vật chính?
 HS trình bày, chia sẻ
GVY/C HS giải thích một số từ khó trong VB
+ Sinh phúc: mở lòng nhân từ
+ Nữ hoàng: người phụ nữ làm vua
+ Nhất phẩm phu nhân:vợ của người có địa vị cao.
+ Chỉnh tề: xếp đặt ngay ngắn
- Giáo viên : Đây không phải là từ thuần Việt mà là những từ có nguồn gốc mượn từ tiếng Hán Þ Hán Việt
 HĐCN xác định bố cục của truyện, nội dung chính từng phần.
 HS trình bày, chia sẻ.
 GV chốt (slide)
+ Phần 1 (Từ đầu đến "ta cũng chẳng cần gì"): Giới thiệu gia cảnh của ông lão và tình huống ông bắt được cá vàng và thả cá về biển.
+ Phần 2 (Tiếp đến "làm theo ý muốn của mụ"): Cá vàng đền ơn và sự đòi hỏi tham lam, vô ơn của người vợ.
+ Phần 3 (Còn lại): Kết cục của sự tham lam.
 HĐN 2, tg 5p, đọc kĩ đoạn 1 của văn bản, trả lời các câu hỏi sau:
1) Tìm những chi tiết cho biết hoàn cảnh sống của ông lão và cách ông lão cư xử với cá vàng.
2) Qua đó em có nhận xét gì về gia cảnh và cách cư xử của ông lão?
 Đại diện nhóm báo cáo, chia sẻ.
 GV chốt (slide 16)
- Gia cảnh: ở trong một túp lều nát trên bơ biển, ngày ngày chồng đi thả lưới, vợ ở nhà kéo sợi
- Cư xử với cá vàng: kéo lưới lần 3 bắt được con cá vàng, khi cá kêu van thì thả cá về biển mà không đòi hỏi trả ơn.
=> Mở đầu, tác giả giới thiệu hoàn cảnh sống của ông lão vô cùng khó khăn và tình huống diễn ra câu chuyện, ông lão ra biển đánh cá, đến lần kéo lưới thứ ba thì bắt được cá vàng, khi nghe cá van xin thì thả cá về biển. Dù khó khăn nhưng ông có cách cư xử rất nhân hậu với cá vàng mà không hề đòi hỏi gì.
I. Đọc, thảo luận chú thích
1. Tác giả
- Puskin (1799 – 1837)là nhà thơ vĩ đại của nước Nga, được mệnh danh là “Mặt trời thi ca Nga”.
2. Tác phẩm 
- Hoàn cảnh sáng tác: 1833, được kể lại bằng 205 câu thơ dựa trên truyện dân gian Nga, Đức nhưng có sự sáng tạo của Puskin.
- Thể loại: Truyện cổ tích
- Ngôi kể thứ ba 
- PTBĐ chính: Tự sự
II. Bố cục - 3 phần:
III. Tìm hiểu văn bản
1. Hoàn cảnh sống và cách cư xử của ông lão với cá vàng.
- Ông lão có hoàn cảnh sống vô cùng khó khăn nhưng cách cư xử rất nhân hậu với cá vàng.
4. Củng cố (2’) 
	GV khái quát nội dung bài học: Đoạn trích nêu bài học: tính kiêu căng của tuổi trẻ có thể làm hại người khác khiến ta phải ân hận suốt đời. 
5. HD học và chuẩn bị bài (2’) 
 	* HB cũ: Học nội dung trong vở ghi. 
* HB mới: Chuẩn bị soạn phần tìm hiểu nhân vật mụ vợ và ông lão đánh cá (hành động, tính cách qua các sự việc trong truyện.